Γιάννης Νεγρεπόντης – 22 Σεπτεμβρίου 1991

Ο ποιητής, στιχουργός και λογοτέχνης Γιάννης Νεγρεπόντης έφυγε από τη ζωή στις 22 Σεπτεμβρίου 1991 στα 61 του χρόνια. Έγινε ευρύτερα γνωστός και αγαπητός με τα τραγούδια του «Το ακορντεόν» και «Τρίτος Παγκόσμιος» που μελοποίησε ο Μάνος Λοΐζος.

Σπούδασε Ιστορία-αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και θέατρο στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών. Ιδεολογικά ανήκε στην Αριστερά, και την 21η Απριλίου 1967 συνελήφθη και εξορίστηκε για τρία χρόνια, στη Γυάρο και τη Λέρο. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1949 δημοσιεύοντας διήγημά του στο περιοδικό Ελληνική Δημιουργία, που εξέδιδε ο Σπύρος Μελάς και το 1958 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή «Πρόσωπα και χώρος». Πολύπλευρη προσωπικότητα στα ελληνικά γράμματα, έγραψε ποίηση, πεζογραφία, θέατρο και παιδική λογοτεχνία. Δημοσίευσε σε διάφορα περιοδικά, συνεργάστηκε με εφημερίδες, με το ραδιόφωνο και την τηλεόραση.

Τη δεκαετία του ’60 άρχισε να γράφει ποιήματα προορισμένα να γίνουν τραγούδια. Το 1965 γνωρίστηκε με τον Μάνο Λοΐζο. Ο ίδιος μελοποίησε τα αντιρατσιστικά «Νέγρικα», που τραγούδησε η Μαρία Φαραντούρη ενώ τραγούδια του έχουν μελοποιήσει οι Μίκης Θεοδωράκης, Χρήστος Λεοντής, Λίνος Κόκκοτος και άλλοι. Τα «Μικροαστικά» σε ποίηση Νεγρεπόντη και μουσική Λουκιανού Κηλαηδόνη αποτέλεσαν επίσης έναν ξεχωριστό αγαπημένο δίσκο –σύμβολο της δεκαετίας του ’70.

Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή τα 30 χρόνια από τον θάνατο του σπουδαίου στιχουργού Γιάννη Νεγρεπόντη, παρουσιάζει μια εκπομπή-αφιέρωμα του Λευτέρη Παπαδόπουλου, παραγωγής 1995, που σκιαγραφεί το πορτρέτο του Γιάννη Νεγρεπόντη και ολοκληρώθηκε σε δύο μέρη:

Η ΑΛΛΗ ΜΕΡΙΑ ΤΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΕΓΡΕΠΟΝΤΗΣ
Α΄ ΜΕΡΟΣ
(video)


Το πρώτο μέρος του αφιερώματος στον ποιητή και στιχουργό Γιάννη Νεγρεπόντη επικεντρώνεται στην εποχή της δεκαετίας του ’60 και στη συνεργασία του με τον Μάνο Λοΐζο στα «Νέγρικα», ένα μουσικό έργο ξεχωριστής σημασίας που εκδόθηκε για πρώτη φορά στην Μεταπολίτευση (Δεκέμβριος 1975).

Προλογίζει ο Λευτέρης Παπαδόπουλος και αναφέρεται στη συνεργασία τους στην τηλεόραση το 1987 στην εκπομπή «Εν αρχή ην ο λόγος» (παραγωγή: Δέσποινα Πανταζοπούλου). Τονίζεται η συμβολή του στην εκπομπή αλλά και η βαθιά γνώση του στο χώρο του ελληνικού τραγουδιού. Προβάλλονται αποσπάσματα στα οποία μιλάει ο ίδιος ο Γιάννης Νεγρεπόντης.

Σε ζωντανή εκτέλεση ακούγονται τα τραγούδια από το δίσκο «Τα Νέγρικα» που ερμηνεύει η Μαρία Φαραντούρη, σε ποίηση Γ. Νεγρεπόντη και μουσική Μάνου Λοΐζου: «Στο πόλεμο ο Τζό», «Τι έχουν να χωρίσουνε», «Ο Νέγρος ζωγράφος», «Για δύο δολλάρια», «Γέρο Νέγρο Τζιμ», «Προσευχή», «Κρίμα σε σένα Νέγρο Μπίγκ».

Στα τέλη του 1974 εκδίδεται -ελεύθερα πια- ο δίσκος του Λοΐζου «Τα τραγούδια του δρόμου», που περιέχει δύο τραγούδια του Γ. Νεγρεπόντη («Τ’ ακορντεόν», «Τρίτος Παγκόσμιος») τα οποία ερμηνεύει στην εκπομπή ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου. Ακούγονται επίσης τα τραγούδια σε ποίηση Νεγρεπόντη: «Αυτοματισμός», μουσική: Θωμάς Μπακαλάκος, ερμηνεία Μιχάλης Φραγκούλης, «Ο στίχος του Σεφέρη», μουσική: Θωμάς Μπακαλάκος, ερμηνεία Μαρία Κανελλοπούλου.

Παράλληλα, στην εκπομπή γίνεται αναφορά στην προσωπικότητα του Γιάννη Νεγρεπόντη, στους πνευματικούς του αγώνες μέσα από την πλούσια ποιητική και πεζογραφική παραγωγή του, την ιδεολογική του στάση και το ύφος γραφής του, την καυστική του σάτιρα.

Διαβάζονται, επίσης, αποσπάσματα από τις ποιητικές του συλλογές «Φυλάττειν Θερμοπύλας» (1971) – ποιητικό έργο που έγραψε εξόριστος στη δικτατορία και έχει μελοποιήσει ο Χρήστος Λεοντής- «Δωρήματα» (1964), «Ορέστης Πυρπολούμενος».

Μιλούν για τον Γιάννη Νεγρεπόντη ο Σοφιανός Χρυσοστομίδης, δημοσιογράφος-διευθυντής της Εφημ. «Αυγή», ο Αντώνης Καρκαγιάννης, δημοσιογράφος-διευθυντής της Εφημ. «Καθημερινή», συγκρατούμενοι του Νεγρεπόντη στη Γυάρο και ο Ανδρέας Λεντάκης βουλευτής ΠΟΛ.ΑΝ.

Συμμετέχει ο Χρήστος Καλαβρούζος

Ημερομηνία προβολής: 12.7.1996
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καλούδης

Β΄ ΜΕΡΟΣ
(video)


Το δεύτερο μέρος του αφιερώματος στον Γιάννη Νεγρεπόντη εστιάζει στη συνεργασία του με τον Λουκιανό Κηλαηδόνη, στο ιστορικό άλμπουμ «Μικροαστικά» (1973) και στα «Απλά μαθήματα Πολιτικής Οικονομίας».

Ο Λουκιανός Κηλαηδόνης θυμάται τη γνωριμία του με τον Γιάννη Νεγρεπόντη, στις αρχές της δεκαετίας ’70, και πώς προέκυψε η συνεργασία τους στα «Μικροαστικά». Ήδη από το 1971 ξεκίνησε να μελοποιεί τα ποιήματα του Νεγρεπόντη και περιγράφει πώς διαδόθηκαν τα τραγούδια στον κόσμο και εκτός της Ελλάδας, αναγκαστικά από χέρι σε χέρι μέχρι τον Οκτώβριο του 1973 που κυκλοφόρησε ο «κόκκινος δίσκος», όπως ονομάστηκε συνθηματικά από το χρώμα του εξωφύλλου. Αναφέρεται ακόμη στις αλλαγές που υπέστη ο δίσκος από την επιτροπή λογοκρισίας. Ακούγονται σε ζωντανή εκτέλεση τα τραγούδια: «Κολλήγα γιος», «Κάποιος παλιός συνάδελφος», «Ντροπή τέτοιο παιδί», «Μακριά από την πόλη» με τον Λουκιανό Κηλαηδόνη στο πιάνο.

Στην εκπομπή παρουσιάζονται, επίσης, τραγούδια του ίδιου κύκλου που απορρίφθηκαν από την προληπτική λογοκρισία και γι’ αυτό ανέκδοτα στον καιρό τους ή που γράφτηκαν για την παράσταση με τίτλο «Μικροαστικά» όταν ανέβηκαν ως θεατρικό έργο τη σεζόν 1974-1975 σε μορφή επιθεώρησης με κείμενα του Νεγρεπόντη από το «Μικρό Θέατρο» στην Κυψέλη: «Το δίλημμα», «Κληρονομιά», «Υπαλληλία». Ο Λουκιανός Κηλαηδόνης μιλάει επίσης για τα τη συνεργασία του με τον Νεγρεπόντη το 1975 στον κύκλο τραγουδιών «Απλά μαθήματα Πολιτικής Οικονομίας», από τον οποίο ο Κηλαηδόνης ερμηνεύει τα τραγούδια: «Οι συμβάσεις», «Η αντιμετώπιση των ψυχώσεων», «Μετανάστευση», «Ο τοκογλύφος», «Τα λόγια και η πράξη».

Γίνεται αναφορά στο ύφος και το περιεχόμενο των δύο αυτών συλλογών του Νεγρεπόντη, στον βαθύτατο πολιτικό χαρακτήρα τους μέσα από την καυτηριασμό με σκωπτικό τρόπο των σκοτεινών πλευρών του μικροαστισμού και στην ξεχωριστή μορφή σάτιρας που τον διέκρινε.

Άνθρωποι που τον γνώρισαν σκιαγραφούν πλευρές της προσωπικότητας του Γιάννη Νεγρεπόντη: ο Μιχάλης Μπουρμπούλης, ποιητής-συγγραφέας, η Δήμητρα Α. Δημητρά, εκπαιδευτικός  (υπεύθυνη του αρχείου Γ. Νεγρεπόντη), ο Τάκης Ιατρού συνεξόριστός του στο Παρθένι της Λέρου κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, ο Κώστας Μυλωνάς, συνθέτης-ιστορικός ελληνικού τραγουδιού, ο Θωμάς Μπακαλάκος, συνθέτης, και η Φωτούλα Κουρτέση. Εκτός από το ξεχωριστό και προσωπικό ύφος της γραφής του επισημαίνεται ως κυρίαρχο στοιχείο το πολιτικό που τον καθιερώνει σαν έναν από τους εισηγητές του πολιτικού τραγουδιού.

Στη διάρκεια της εκπομπής ακούγονται ακόμη τα μελοποιημένα τραγούδια του Νεγρεπόντη σε μουσική Κώστα Μυλωνά: «Νατάσσα», ερμηνεία Βάσια Ζήλου, «Αντιγόνη», ερμηνεία Κατερίνα Ανδρέου, «Εικόνες απ’ το Παρίσι του ‘68», ερμηνεία Βάσια Ζήλου. Ακόμη, τα τραγούδια σε μουσική Θωμά Μπακαλάκου «Τραμπάλα» με την Κατερίνα Ανδρέου, «Ο Μανωλιός» με τον Μιχάλη Φραγκούλη και «Ο έρωτας δεν αρκεί» μουσική: Νίκος Λαβράνος ερμηνεία: Μίλη.

Παρεμβάλλεται επίσης απόσπασμα από τα κείμενα του Νεγρεπόντη για τη ραδιοφωνική εκπομπή «Το 5λεπτο με την Άννα Ματζουράνη» με τίτλο «Τυχαία συνάντηση», που διαβάζει η Τζέσυ Παπουτσή.

Δεν λείπει η αναφορά στη συγγραφή παιδικών βιβλίων από τον Νεγρεπόντη και στη συνεισφορά του στην ίδρυση του Παιδικού Μουσείου. Μιλάει η Σοφία Ρώκ-Μελά, διευθύντρια του Ελληνικού Παιδικού Μουσείου. Η εκπομπή κλείνει με την παρουσίαση του τελευταίου ιδιόχειρου χειρόγραφου του Νεγρεπόντη και τη φράση του «Σκέφτομαι όταν η ποίηση, η μουσική και όλες οι τέχνες υπάρχουν, ποια άλλη χαρά πιο δυνατή να επιζητούμε..»

Συμμετέχει ο Χρήστος Καλαβρούζος

Ημερομηνία προβολής: 19.7.1996
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καλούδης

Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr

 

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ

TOP NEWS