Με αφορμή την ημερομηνία θανάτου (25 Φεβρουαρίου 1941) του ποιητή, φιλοσόφου και δοκιμιογράφου της γενιάς του ’30 Γιώργου Σαραντάρη το Αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποίησε και παρουσιάζει το ντοκιμαντέρ:
ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΑΡΑΝΤΑΡΗΣ
Σειρά ντοκιμαντέρ του Τάσου Ψαρρά με θέμα τη ζωή και το έργο Ελλήνων λογοτεχνών και ποιητών. Θέμα του συγκεκριμένου επεισοδίου είναι η ζωή και το έργο του ποιητή, φιλοσόφου και δοκιμιογράφου της γενιάς του ’30 Γιώργου Σαραντάρη (γεν.1908-θαν.1941) παράλληλα με τα ιστορικά γεγονότα.
Με αναφορές στο προσωπικό του αρχείο που βρίσκεται στη Βικελαία Βιβλιοθήκη του Ηρακλείου Κρήτης και τη μελέτη του Γιώργου Γ. Μαρινάκη πρώτου βιογράφου του και σχολιαστή του έργου του, το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει τη διαδρομή του λογοτέχνη. Ο Γιώργος Σαραντάρης αισθαντικός ποιητής, κριτικός και φιλόσοφος, αποτελεί μια εξαιρετική περίπτωση στα Ελληνικά Γράμματα. Στη σύντομη ζωή του κατάφερε να δώσει ένα πλούσιο και πολυσχιδές έργο, με τον ευαίσθητο λιτό και περιεκτικό ποιητικό του λόγο. Ασχολήθηκε επίσης με το φιλοσοφικό δοκίμιο και τις ποιητικές μεταφράσεις, όπως ελληνικών ποιημάτων στα ιταλικά (του Δ. Σολωμού και Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή) ή αυτών του Μποντλαίρ. Υπήρξε ένας από τους πρώτους ανανεωτές Έλληνες ποιητές του μεσοπολέμου και ένας από τους πρώτους εισηγητές του υπαρξισμού στη χώρα μας.
Ο Γιώργος Σαραντάρης γεννήθηκε στις 29 Απρίλη 1908 στην Κωνσταντινούπολη κι έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του στον Πειραιά, όπου η εκπομπή αναφέρεται στις επιχειρηματικές δραστηριότητες της οικογένειάς του πριν την εγκατάστασή της στην Ιταλία. Οι εγκύκλιες σπουδές του έγιναν στην ιταλική γλώσσα και στη συνέχεια σπούδασε νομικά στα Πανεπιστήμια της Μπολόνια και Ματσεράτα.
Στην Ελλάδα επέστρεψε το Μάρτιο του 1931, για να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία και να δουλέψει, και εντάχθηκε στους λογοτεχνικούς κύκλους. Γίνεται λόγος για τη σχέση του με τους Έλληνες λογοτέχνες όπως με τον Οδυσσέα Ελύτη. Την πρώτη του εμφάνιση στο χώρο της ελληνικής λογοτεχνίας έκανε το 1933 μέσα απ’ τις σελίδες του περιοδικού “Νέα Ζωή” με το διήγημα «Μάρθας βίος». Ήταν αφοσιωμένος στην ποίηση και στη φιλοσοφία, πιστεύοντας πως η εργασία και οι πρακτικές της καθημερινής ζωής θα τον αποσπούσαν από τους πνευματικούς του προβληματισμούς και το δημιουργικό του έργο. Οι ιδέες του γύρω από την αποχή από την εργασία παρουσιάζονται στο ντοκιμαντέρ μέσα από την αλληλογραφία με τη μητέρα του.
Η εκπομπή αναφέρεται επίσης στο φιλοσοφικό του στοχασμό, που κινήθηκε γύρω από το υπαρξιακό πρόβλημα και το πρόβλημα της ανθρώπινης συνείδησης, καθώς και στις επιρροές του. Μεταξύ άλλων δέχτηκε επιδράσεις από τη σκέψη του Νίτσε, του Κίρκεγκορ και του Ντοστογιέφσκι. Γίνεται λόγος για τον φιλοσοφικό «Κύκλο» του Κ. Τσάτσου και του Π. Κανελλόπουλου, τις φιλοσοφικές συζητήσεις που διοργάνωναν στη Φοιτητική Λέσχη του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1932 και στις οποίες συμμετείχε ο Γιώργος Σαραντάρης. Μέλος του «Κύκλου» ήταν και ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, σημαντικός φίλος του Γιώργου Σαραντάρη, οποίος μιλάει στην εκπομπή για τις συναναστροφές τους και τη φιλική τους σχέση.
Μεγάλη ήταν επίσης η επιρροή του διάσημου Ιταλού ποιητή Ουνγκαρέττι, κορυφαίου εκπροσώπου της Σχολής του Ερμητισμού και ενός από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Ιταλικής λογοτεχνίας του 20ου αιώνα. Γίνεται, ακόμη, αναφορά τους Έλληνες λογοτέχνες που προτιμούσε να διαβάζει ο Σαραντάρης, όπως τον Δημοσθένη Βουτυρά και τον Κώστα Χατζόπουλο, και στα κριτικά του σημειώματα για συγγραφείς που θαύμαζε. Τελευταία του ποιητική συλλογή ήταν η «Στους φίλους μιας άλλης χαράς», δημοσιευμένη στις αρχές του 1940. Τέλος, το ντοκιμαντέρ κάνει μνεία στη σχέση του Σαραντάρη με τις γυναίκες και στην ερωτική αλληλογραφία που διατηρούσε με την ποιήτρια Μελισσάνθη.
Ο Γιώργος Σαραντάρης έγραφε ποιήματα ασταμάτητα ακόμη και μέχρι λίγους μήνες πριν από το θάνατό του. Με το ξέσπασμα του πολέμου του 1940 στρατεύτηκε στο Αλβανικό μέτωπο και αρρώστησε από τύφο. Μεταφέρθηκε στην Αθήνα, όπου πέθανε το 1941, σε ηλικία μόλις 32 χρονών.
Για τον λογοτέχνη και το έργο του μιλούν στην εκπομπή, εκτός από τον ακαδημαϊκό Κωνσταντίνο Δεσποτόπουλο, ο καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών – συγγραφέας Μιχάλης Γ. Μερακλής και ο φιλόλογος και νεοελληνιστής Μαουρίτσιο Ντε Ρόζα. Παρεμβάλλονται, επίσης, αποσπάσματα από την εκπομπή «Η περιπέτεια ενός ποιήματος», σκηνοθ. Αντώνη Κόκκινου, όπου μιλάει ο κριτικός Αλέξανδρος Αργυρίου. Πλούσιο φωτογραφικό και οπτικοακουστικό αρχειακό υλικό πλαισιώνει την αφήγηση, καθώς η πορεία του συγγραφέα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τα γεγονότα της εποχής του (ελληνοιταλικές σχέσεις το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, πολιτικά γεγονότα της Ελλάδας του ‘30)
Έτος παραγωγής: 2010
Έρευνα-σενάριο-σκηνοθεσία: Τάσος Ψαρράς
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr