Η Κατάληψη της Νομικής – 21 Φεβρουαρίου 1973

Στις 21 Φεβρουαρίου 1973, 4.000 φοιτητές προχωρούν σε κατάληψη του κτιρίου της Νομικής σχολής Αθηνών. Με πανό, συνθήματα και χειρόγραφα φυλλάδια που ρίχνουν από τα παράθυρα και την ταράτσα του κτιρίου καλούν τους πολίτες της Αθήνας να σταθούν δίπλα τους και να αγωνιστούν για την ελευθερία και τη δημοκρατία. Είναι η πρώτη μεγάλη συλλογική πράξη αντίστασης στη χούντα από το φοιτητικό κίνημα.

Από τις αρχές του 1972 ξεκινούν οι πρώτες κινήσεις του φοιτητικού κινήματος απέναντι στο καθεστώς της 21ης Απριλίου. Συγκροτούνται Φοιτητικές Επιτροπές Αγώνα (ΦΕΑ) και οργανώσεις προσκείμενες κυρίως στον αριστερό χώρο, όπως οι «Ρήγας Φεραίος», «Αντι-ΕΦΕΕ» και «ΑΑΣΠΕ», οι οποίες έρχονται σε ρήξη με τα προσκείμενα στο καθεστώς ή/και διορισμένα από αυτό συμβούλια των φοιτητικών συλλόγων. Η χούντα των συνταγματαρχών επιχειρώντας να κατασκευάσει ένα δημοκρατικό προφίλ και εμμέσως να νομιμοποιηθεί στις συνειδήσεις των πολιτών, είχε προκηρύξει εκλογές στους φοιτητικούς συλλόγους το Νοέμβριο του 1972, νικητές των οποίων ανακηρύχθηκαν οι σύλλογοι και οι φοιτητές που ευνοούσε το καθεστώς. Το φοιτητικό κίνημα αντιδρώντας στην αυθαιρεσία και το πλήθος περιστατικών νοθείας που καταγγέλθηκαν κατά τη διεξαγωγή των φοιτητικών εκλογών, αποκτά μαχητικότητα και συγκεντρώνει στις τάξεις του ολοένα και περισσότερους φοιτητές.

Στο Πολυτεχνείο στις 5 Φεβρουαρίου 1973 οι φοιτητές αντιδρώντας στις καθεστωτικές αυθαιρεσίες αποφασίζουν  γενική αποχή από τα μαθήματα και η χούντα απαντάει με το νομοθετικό διάταγμα 1347, της 13ης Φεβρουαρίου, το οποίο επιτρέπει στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας να ανακαλεί τις αναβολές στράτευσης των φοιτητών που συμμετέχουν στις αποχές. Οι φοιτητές καλούν σε συγκέντρωση και διαδήλωση μέσα στο Πολυτεχνείο την ίδια ημέρα που ανακοινώνεται το νομοθετικό διάταγμα, όμως η χούντα θα απαντήσει με την παραβίαση του πανεπιστημιακού ασύλου από αστυνομικές δυνάμεις που εισβάλλουν στο Πολυτεχνείο και συλλαμβάνουν 11 φοιτητές, οι οποίοι παραπέμπονται σε δίκη, ενώ άμεσα στέλνονται από το ΥΠ.ΕΘ.Α. 88 φύλλα πορείας σε αντίστοιχους φοιτητές, προκειμένου αυτοί να παρουσιαστούν για στράτευση.

Οι φοιτητές απαντούν δυναμικά και καταλαμβάνουν τη Νομική Σχολή Αθηνών, στις 21 Φεβρουαρίου 1973. Στην κατάληψη συμμετέχουν περίπου 4.000 φοιτητές, οργανωμένοι και ανένταχτοι, οι οποίοι ορκίζονται: «Εμείς οι φοιτηταί των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων ορκιζόμαστε στ’ όνομα της ελευθερίας να αγωνισθούμε μέχρι τέλους για την κατοχύρωση: α) των ακαδημαϊκών ελευθεριών, β) του πανεπιστημιακού ασύλου, γ) της ανακλήσεως όλων των καταπιεστικών νόμων και διαταγμάτων». Οι ανταπόκριση του κόσμου στην αρχή είναι περιορισμένη, όμως μετά το μεσημέρι της 21ης πλήθη συγκεντρώνονται γύρω από το κτίριο της Νομικής στις οδούς Ακαδημίας και Σόλωνος, στηρίζοντας τους καταληψίες. Οι φοιτητές αφού περάσουν μία νύχτα στο υπό κατάληψη κτίριο, θα αποχωρίσουν το επόμενο βράδυ στις 22 Φεβρουαρίου, ενώ αστυνομία και παρακρατικές δυνάμεις δεν θα επέμβουν μέσα στο κτίριο, αλλά θα συγκρουστούν με τους φοιτητές σε γύρω περιοχές προκαλώντας σοβαρούς τραυματισμούς και προβαίνοντας σε συλλήψεις.

Οι φοιτητές αντιλαμβανόμενοι ότι το κίνημά τους αποκτά σταδιακά ολοένα και μεγαλύτερη λαϊκή στήριξη και αποδοχή, αποφασίζουν νέα κατάληψη της Νομικής στις 20 Μαρτίου 1973, όμως οι πανεπιστημιακές αρχές έχουν ζητήσει να παρέμβει η αστυνομία με αποτέλεσμα να σημειωθούν βίαιες συμπλοκές, να τραυματιστούν δεκάδες φοιτητών και διαδηλωτών και να συλληφθούν ακόμα περισσότεροι. Ωστόσο, το φοιτητικό κίνημα έχει δείξει τη δυναμική του και έχει αποκτήσει πλέον μια ορμή που θα του επιτρέψει να υψώσει το ανάστημά του στο καθεστώς της χούντας και να πορευτεί προς τα δραματικά γεγονότα του Πολυτεχνείου στις 17 Νοεμβρίου 1973.

Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή την επέτειο 50 ετών από την κατάληψη της Νομικής στις 21 Φεβρουαρίου 1973, παρουσιάζει την εκπομπή:

ΕΔΩ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

ΝΟΜΙΚΗ ’73 – Η ΠΡΩΤΗ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

(video)


Σε αυτή την εκπομπή από τη σειρά “Εδώ και Σήμερα”, παραγωγής 1982, εννέα χρόνια μετά την κατάληψη της Νομικής, στις 21 Φεβρουαρίου του 1973, ο δημοσιογράφος Μάκης Γιομπαζολιάς φιλοξενεί στο στούντιο μέλη των τότε φοιτητικών επιτροπών κατάληψης. Ο Γιάννης Ματζουράνης, δικηγόρος-γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου, η Ιωάννα Καρυστιάνη, νομικός, ο Νίκος Μπίστης, δικηγόρος, ο Διονύσης Μαυρογένης, φαρμακοποιός, ο Μάκης Παρασκευόπουλος, δικηγόρος και ο Στέφανος Τζουμάκας, δικηγόρος-βουλευτής, εξιστορούν τα γεγονότα και περιγράφουν όσα προηγήθηκαν και ακολούθησαν μετά την κατάληψη της Νομικής.

Εξηγούν πώς η υπόσχεση της χούντας για ελεύθερες εκλογές κατέληξε στο φιάσκο των φοιτητικών εκλογών του 1972 και θυμούνται τα γεγονότα που μεσολάβησαν μέχρι να γίνουν οι καταλήψεις, τις συνελεύσεις, το κλίμα στις τάξεις των φοιτητών, την προσέλευση φοιτητών και οργανώσεων από άλλες σχολές στη Νομική. Περιγράφουν με λεπτομέρειες τις πρώτες ενέργειες των φοιτητών, αφού έκλεισαν οι πόρτες της Νομικής και τα μέτρα που πήραν για να περιφρουρήσουν την κατάληψη. Εξηγούν πώς φτιάχτηκε το κείμενο του όρκου των φοιτητών και θυμούνται τις χειρόγραφες ανακοινώσεις που πετούσαν στον κόσμο και τα συνθήματα όπως «Δεν σε θέλει ο λαός, πάρ’ τη Δέσποινα και μπρος!», «Κάτω η επιστράτευση», «Ελλάς Ελλήνων φυλακισμένων». Αναφέρονται επίσης στις αντιδράσεις των Πανεπιστημιακών Αρχών, στη στάση που κράτησε ο Κλήρος, αλλά και στις συγκινητικές εκδηλώσεις συμπαράστασης του κόσμου.

Σχετικά με τη στάση που κράτησαν οι πρυτανικές αρχές, ασκείται αυστηρή κριτική για την απόσταση τους από την πραγματικότητα που βίωναν οι φοιτητές και για την μοναδική τους φροντίδα να διατηρήσουν τις θέσεις και τα προνόμιά τους ακολουθώντας και υπακούοντας τη χούντα. Περιγράφονται οι διαπραγματεύσεις που έλαβαν χώρα κατά τη δεύτερη μέρα με τη Σύγκλητο, τα αιτήματα των φοιτητών και η γραπτή δέσμευση της Συγκλήτου, που οδήγησε στην έξοδο των φοιτητών από τη Νομική. Αντίστοιχα αναφέρονται και στην τρίτη κατά σειρά κατάληψη, στις 20 Μαρτίου της ίδιας χρονιάς, στην οποία πραγματοποιήθηκε επέμβαση της αστυνομίας, μετά από σχετικό αίτημα της Συγκλήτου. Οι ομιλητές εκθέτουν την άποψή τους για τη σημασία της κατάληψης της Νομικής αναφορικά με τη διαμόρφωση του φοιτητικού κινήματος και του αντιδικτατορικού αγώνα, την επιβεβαίωση της λαϊκής στήριξης που είχε η προσπάθεια αυτή, ενώ επισημαίνουν το ρόλο των οργανώσεων και των επιτροπών, αλλά και τη γενικότερη ανάγκη των φοιτητών να σταθούν απέναντι στην καταπίεση του καθεστώτος. Προβάλλεται απόσπασμα από σχετική συνέντευξη του τότε πρύτανη, καθηγητή ιατρικής, Κωνσταντίνου Τούντα, ενώ παρεμβάλλεται σημαντικό αρχειακό υλικό με κινηματογραφικές λήψεις των Κώστα Ζυρίνη, Θόδωρου Μαραγκού και Παντελή Βούλγαρη, που χρησιμοποιήθηκαν στο φιλμ «Φοιτητές» του Σταύρου Τορνέ, καθώς και απόρρητες φωτογραφίες της Γενικής Ασφάλειας.

Σκηνοθεσία: Τάσος Μπιρσίμ

Παρουσίαση: Μάκης Γιομπαζολιάς

Πρώτη τηλεοπτική προβολή: 23/2/1982

Δείτε ακόμη, από το Φωτογραφικό Αρχείο της ΕΡΤ, στιγμιότυπα από τα γεγονότα της κατάληψης της Νομικής, τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 1973, όπως τα αποτύπωσε με τον φακό του ο φωτορεπόρτερ Αριστοτέλης Σαρρηκώστας.

Δείτε περισσότερα στο https://archive.ert.gr

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ

TOP NEWS