Η 19η Μαΐου καθιερώθηκε από τη Βουλή των Ελλήνων το 1994, ως Ημέρα μνήμης της Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Την συγκεκριμένη ημέρα, στις 19 Μαΐου του 1919, ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάστηκε στην Σαμψούντα, γεγονός που σηματοδότησε την έναρξη της δεύτερης φάσης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Οι πρώτες διώξεις και εξοντώσεις χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ειδικότερα των Ελλήνων του Πόντου είχαν ξεκινήσει τέσσερα χρόνια πριν, δηλαδή από το 1915. Ειδικότερα, η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε προχωρήσει σε εκτοπίσεις πληθυσμού και βίαιη στρατολόγηση των Ελλήνων του Πόντου σε τάγματα εργασίας με πορείες θανάτου στις ερήμους του εσωτερικού της Μικράς Ασίας.
Από το 1919 και εξής γενικεύτηκε η δράση των ένοπλων ατάκτων εναντίον των Ποντίων αμάχων. Ολόκληρα ποντιακά χωριά ξεκληρίστηκαν, πληθυσμοί σφαγιάστηκαν, σημειώθηκαν βιασμοί γυναικών, δολοφονίες και απαγωγές παιδιών με απώτερο στόχο τον εξισλαμισμό τους. Υπολογίζεται πως από τους περίπου 750.000 Ποντίους περίπου 200.000 έως 350.000 άνθρωποι εξολοθρεύθηκαν από τους Νεότουρκους κατά την περίοδο 1916-1923. Όσοι κατάφεραν να επιζήσουν έφυγαν ως πρόσφυγες προς την Σοβιετική Ένωση, την Ελλάδα και αλλού.
Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει ένα επεισόδιο της σειράς ”Μνήμη μου σε λένε Πόντο” παραγωγής 2011.
ΜΝΗΜΗ ΜΟΥ ΣΕ ΛΕΝΕ ΠΟΝΤΟ
Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ (ΘΕΑΤΡΟ, ΓΛΩΣΣΑ, ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ)
Η εκπομπή ”Μνήμη μου σε λένε Πόντο’‘ είναι μια σειρά ιστορικών ντοκιμαντέρ που εξετάζει, αναδεικνύει και καταγράφει την ιστορική πορεία του ποντιακού ελληνισμού καθώς και την σημερινή πραγματικότητα που βιώνουν οι Πόντιοι στην Ελλάδα, την Τουρκία και την Ρωσία. Το συγκεκριμένο επεισόδιο είναι αφιερωμένο στη γλώσσα, τη λογοτεχνία και το θέατρο του Πόντου.
Ο ηθοποιός Τάσος Παλαντζίδης προλογίζει την εκπομπή μιλώντας αρχικά για το ποντιακό θέατρο και τις ρίζες του στο αρχαίο θέατρο και σε λαογραφικά δρώμενα. Ο Κωνσταντίνος Φωτιάδης, Καθηγητής Νεοελληνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας διακρίνει τις τρεις βασικές κατηγορίες και τρεις μεγάλες περιόδους του ποντιακού θεάτρου. Ακόμη, ο Ερμής Μουρατίδης, σκηνοθέτης, συγγραφέας και μελετητής του ποντιακού θεάτρου αναφέρεται στους ερασιτεχνικούς θιάσους που μετακινούνταν από χωριό σε χωριό της περιοχής του Πόντου πριν τη Γενοκτονία των Ποντίων το 1923. Αναφορά γίνεται και στα ξακουστά θέατρα των μεγάλων πόλεων του Πόντου. Η ιστορική αναδρομή συνεχίζεται με την περίοδο της άνθισης του ποντιακού θεάτρου στην Ελλάδα, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή. Ειδική αναφορά γίνεται στη δημιουργία της Ποντιακής Σκηνής στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος καθώς και στις παραστάσεις που επιμελήθηκε ο Ερμής Μουρατίδης.
Στο επόμενο μέρος της εκπομπής γίνεται λόγος για την ποντιακή γλώσσα και την στενή της σχέση με την αρχαία ελληνική γλώσσα και την ιωνική διάλεκτο. Τονίζεται πως ακόμη και σήμερα οι τουρκόφωνοι μουσουλμάνοι Πόντιοι μιλούν ποντιακά. Οι συγγραφείς Κώστας Διαμαντίδης και Πόπη Τσακμακίδου-Κωτίδου καθώς και ο καθηγητής νευροχειρουργικής του ΑΠΘ και συγγραφέας Χρήστος Αντωνιάδης μιλούν για την ανάγκη διατήρησης της ποντιακής γλώσσας. Έπειτα, ο Χρήστος Αντωνιάδης περιγράφει πως έγραψε τους στίχους του τραγουδιού ”Την πατρίδα μ’ έχασα”. Νέοι Πόντιοι που ζουν στην Ελλάδα μιλούν για την αγάπη τους για τον Πόντο και την προσπάθεια διατήρησης της ποντιακής παράδοσης και γλώσσας.
Στο τρίτο και τελευταίο μέρος της εκπομπής γίνεται λόγος για τη ποντιακή λογοτεχνία και αναφέρονται ονομαστικά Πόντιοι συγγραφείς. Οι σύγχρονοι Πόντιοι συγγραφείς Κώστας Διαμαντίδης, Πόπη Τσακμακίδου-Κωτίδου και Χρήστος Αντωνιάδης μιλούν για τη ποντιακή λογοτεχνία. Αναφορά γίνεται και στην σύγχρονη ποντιακή βιβλιοπαραγωγή. Ο εκδότης Τάσος Ι. Κυριακίδης παρουσιάζει το έργο των εκδόσεων Κυριακίδη, οι οποίες εκδίδουν κυρίως βιβλία σχετικά με τον Πόντο και την ποντιακή παράδοση.
Κατά τη διάρκεια της εκπομπής προβάλλεται πλούσιο οπτικοακουστικό και φωτογραφικό αρχειακό υλικό από την περιοχή του Πόντου πριν τη Μικρασιατική καταστροφή καθώς και υλικό από σύγχρονες παραστάσεις ποντιακού θεάτρου.
Έτος παραγωγής: 2011
Σκηνοθεσία: Κώστας Χαραλάμπους
Σενάριο: Κώστας Χαραλάμπους, Αλέξανδρος Κακαβάς
Ιστορικός σύμβουλος-έρευνα: Κωνσταντίνος Φωτιάδης