Οι θερινοί κινηματογράφοι στην Ελλάδα σημαίνουν οικογενειακές στιγμές, μνήμες της παιδικής ηλικίας, εικόνες εφηβικών και νεανικών παρεών, δυνατές κινηματογραφικές αναμνήσεις, νοσταλγία και τρυφερά στιγμιότυπα των καλοκαιριών στην πόλη ή την επαρχία. Οάσεις δροσιάς και διασκέδασης, τα θερινά σινεμά αποτελούν εδώ και δεκαετίες ένα είδος υπό εξαφάνιση. Ωστόσο, χάρη σε κάποιους ιδιοκτήτες αιθουσών, αλλά και στη στήριξη του ελληνικού κινηματογραφικού κοινού, συνεχίζουν, σε πείσμα των καιρών και των ρυθμών αυτού του κόσμου, να υπάρχουν.
Από τη δεκαετία του 1950 και μέχρι την έλευση και την κυριαρχία της τηλεόρασης στα μέσα της δεκαετίας του 1970, τα θερινά σινεμά αποτέλεσαν αγαπημένο προορισμό και είδος διασκέδασης του καλοκαιριού. Ήδη από τη δεκαετία του 1980 άρχισαν να εξαφανίζονται οι περισσότεροι από αυτούς τους κινηματογράφους και έκτοτε γράφονται τακτικά άρθρα και αφιερώματα για τα θερινά σινεμά που χάθηκαν και για εκείνα που επιβιώνουν ακόμα. Τα τελευταία χρόνια, φαίνεται ότι οι νέες γενιές έχουν ανακαλύψει τη μαγεία των θερινών σινεμά και μπορεί αυτό να μη σημαίνει ότι η Αθήνα ;ή η επαρχία θα γεμίσει ξανά υπαίθρια σινεμά, σε κήπους, κρυφές αυλές, ταράτσες και άλση, αλλά αφήνει μια ελπίδα ότι θα διασωθούν και θα ανθήσουν εκείνα που άντεξαν μέχρι τώρα, “…με αγιόκλημα και γιασεμιά”.
Το Αρχείο της ΕΡΤ καλωσορίζει τον Ιούλιο και προτείνει, καθώς μπαίνουμε στην καρδιά του καλοκαιριού, ένα επεισόδιο της σειράς Παρασκήνιο, από το μακρινό 1980, αφιερωμένο στα θερινά σινεμά:
ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ
ΘΕΡΙΝΑ ΣΙΝΕΜΑ
Παρακολουθούμε θέμα από επεισόδιο της σειράς «ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ» με τίτλο «ΘΕΡΙΝΑ ΣΙΝΕΜΑ», γυρισμένο το 1980 και αφιερωμένο στο θερινό σινεμά και την ιστορία του. Ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φενέκ Μικελίδης μιλάει για τα πρώτα βήματα λειτουργίας των θερινών σινεμά, ήδη από την περίοδο του βωβού κινηματογράφου, εξηγεί ότι πρόκειται για ένα είδος κινηματογραφικής «αίθουσας» που εμφανίζεται πρώτη φορά στη Μέση ανατολή, ενώ σημειώνει ότι η Ελλάδα είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα με θερινούς κινηματογράφους. Ο Μικελίδης αναφέρεται στα βασικά χαρακτηριστικά τους, την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα που δημιουργείται εκεί, την άνθησή των θερινών σινεμά στην Ελλάδα και ειδικά την Αθήνα κατά τις δεκαετίες 1950 και 1960 με ένα πλήθος θερινών κινηματογράφων στις αθηναϊκές γειτονιές αλλά και τις αιτίες μείωσης του αριθμού τους στη σύγχρονη εποχή. Η ιδιαίτερη αισθητική και ατμόσφαιρά των θερινών κινηματογράφων αποτελεί διαχρονικά πόλο έλξης για τους θεατές και τα έχει καθιερώσει ως θεσμό της καλοκαιρινής διασκέδασης, όπως αναφέρθηκε ήδη μοναδικό στην Ευρώπη. Ακολουθεί αναφορά στην εμφάνιση Κινηματογράφων Τέχνης όπως το Στούντιο και Ηλέκτρα οι οποίοι πρόβαλλαν κλασσικές και παλιότερες ταινίες με μεγάλη επιτυχία, συμπαρασύροντας έτσι και άλλους θερινούς κινηματογράφους στην επιλογή τέτοιων φιλμ. Ο Μικελίδης με αφορμή αυτή την επιτυχία παλαιότερων κινηματογραφικών ταινιών στα θερινά σινεμά αναφέρεται και στο ζήτημα της ποιότητας της προβολής και στην κατάσταση της κόπιας προβολής των ταινιών, ενώ δεν παραλείπει να αναφέρει και το απαιτητικό κοινό που προσελκύουν αυτές οι προβολές.
Στη συνέχεια, ο εισαγωγέας ταινιών Ζήνος Παναγιωτίδης περιγράφει τα γνωρίσματα των εμπορικών ταινιών και τον τρόπο επιλογής τους. Χαρακτηριστικά αναφέρει τα είδη της ιταλικής και αμερικάνικης κωμωδίας, αλλά και του γουέστερν ως αγαπημένα του ελληνικού κοινού. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η αναφορά του σε σχέση με τις προβολές των Κινηματογράφων Τέχνης σε σημαντικούς Ιταλούς σκηνοθέτες όπως ο Βισκόντι ο Παζολίνι και ο Φελίνι οι οποίοι θεωρούνται εμπορικοί, δηλαδή τους προτιμάει το ελληνικό κινηματογραφικό κοινό. Ο Παναγιωτίδης σχολιάζει επίσης το πρόβλημα με τις κόπιες προβολής, τις προσπάθειες των διανομέων, το υψηλό κόστος δημιουργίας νέας κόπιας προβολής και τα περιορισμένα προβλήματα που διαπιστώνονται με κακής ποιότητας κόπιες, οι οποίες συνεχίζουν να προβάλλονται. Παράλληλα, παρακολουθούμε πλάνα από χώρους λειτουργίας θερινών σινεμά όπως οι ΦΙΛΙΠ, VOX και ΡΙΒΙΕΡΑ, από τις πινακίδες με τα στιλς των ταινιών όπου διαφημίζονται οι προβολές και τα “ΠΡΟΣΕΧΩΣ”, στα γκισέ όπου οι θεατές αγοράζουν εισιτήρια, τα κυλικεία όπου παρέχονται αναψυκτικά και σνακ, μέχρι τους χώρους προβολής, οάσεις πράσινου και δροσιάς μέσα στη ζέστη του καλοκαιριού των μεγάλων πόλεων. Στα πλάνα προσέλευσης των θεατών διακρίνεται και ο Αλέξης Μινωτής ενώ φτάνει σε θερινό κινηματογράφο. Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου παρεμβάλλονται και αποσπάσματα από ταινίες όπως το “SPLENDOR IN THE GRASS”, “THE CHAMP”, “NOTORIOUS” και “ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΗ ΒΕΝΕΤΙΑ”, ενώ στο τέλος ακούγεται το ομώνυμο τραγούδι από την Βίκυ Μοσχολιού.
Σκηνοθεσία: Φρίντα Λιάππα
Ρεπορτάζ: Δημήτρης Γκιώνης
Πρώτη τηλεοπτική προβολή: 23 Ιουλίου 1980
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr