Ο εθνικός ποιητής Κωστής Παλαμάς, μια από τις κορυφαίες πνευματικές φυσιογνωμίες του νεότερου ελληνισμού, γεννήθηκε στην Πάτρα το 1859 και μεγάλωσε στο Μεσολόγγι. Υπήρξε ο επιφανέστερος εκπρόσωπος της γενιάς του 1880 που ταυτίστηκε με μια ολόκληρη εποχή και έγινε δάσκαλος για τους νεότερους. Στη δημιουργική του συνεισφορά στα ελληνικά γράμματα κατατάσσονται μεταξύ άλλων και οι μεγάλες ποιητικές συνθέσεις με εθνικό πνεύμα «Ο δωδεκάλογος του γύφτου» (1907) και «Η φλογέρα του Βασιλιά» (1910). Ο θάνατός του μέσα στην Κατοχή, στις 27 Φεβρουαρίου 1943 συγκλόνισε τη χώρα, και η κηδεία του την επομένη στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών έμεινε ιστορική, καθώς μπροστά στους έκπληκτους Γερμανούς κατακτητές μετατράπηκε σε εκδήλωση αντίστασης.
Με αφορμή την ημερομηνία του γεγονότος αυτού, το Αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποίησε και παρουσιάζει την εκπομπή «Μαρτυρίες», του δημοσιογράφου Γιώργου Πετρίτση, παραγωγής 1994, η οποία μας μεταφέρει στην περίοδο της Κατοχής όταν ο Κωστής Παλαμάς πέθανε και χιλιάδες κόσμου βρέθηκαν στο Α΄ Νεκροταφείο για το ύστατε χαίρε στον εθνικό ποιητή, μετατρέποντας την κηδεία σε παλλαϊκό συλλαλητήριο ενάντια στους Γερμανούς κατακτητές.
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ
Η ΚΗΔΕΙΑ ΤΟΥ ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ
Τα πρώτο μέρος του ντοκιμαντέρ μας εισάγει στο ιστορικό πλαίσιο τόσο με την αφήγηση όσο και με τις μαρτυρίες των προσώπων που βίωσαν εκείνες τις ημέρες και περιγράφουν τις τραγικές εικόνες της Κατοχής. Με την είσοδο του 1943 ο ελληνικός λαός εκτός από την πείνα και την καταπίεση έχει να αντιμετωπίσει το ζήτημα της επιστράτευσης του ελληνικού πληθυσμού, αφού μόλις είχε κηρυχθεί πολιτική επιστράτευση και σχεδιαζόταν και στρατιωτική επιστράτευση. Έχουν ήδη ξεκινήσει οι μεγάλες λαϊκές κινητοποιήσεις. Ο Δημήτρης Συναδινός, γενικός γραμματέας του Ιδρύματος Παλαμά αφηγείται τη γνωριμία του με τον ποιητή, ο Δημήτρης Σιατόπουλος νεαρός δικηγόρος τότε και λογοτέχνης, μέλος της πνευματικής συντροφιάς του ποιητή, μιλάει για τη συνάντηση μαζί του τα πρώτα χρόνια της Κατοχής στο σπίτι του στην Πλάκα και ο Μανόλης Μεγαλοκονόμος, παλαίμαχος φωτορεπόρτερ, που κατέγραψε με τον φακό του δεκαετίες ελληνικής ιστορίας, περιγράφει τη συνάντηση με τις γερμανικές αρχές κατοχής για τη λήψη άδειας για φωτογραφίσεις γεγονότων, και μιλάει για το πώς κατάφερε να προμηθεύεται μέσα στην Κατοχή φωτογραφικό υλικό τραβηγμένο από γερμανικές κάμερες.
Στη συνέχεια ξετυλίγεται το χρονικό της κηδείας του μεγάλου Έλληνα ποιητή, από τη στιγμή της είδησης του θανάτου του, κυρίως μέσα από τις μαρτυρίες του Γιώργου Ντούμα, φοιτητής τότε που σήκωσε στην πλάτη του το φέρετρο του Παλαμά δίπλα στον Άγγελο Σικελιανό, και του Δημήτρη Σιατόπουλου. Η κηδεία του Παλαμά τελέστηκε ημέρα Κυριακή, 28 Φεβρουαρίου 1943, από το Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών χοροστατούντος του Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού. Ζωντανεύουν εικόνες από τη βιωμένη εμπειρία τους όταν ο εθνικός ποιητής όδευε προς το τελευταίο του ταξίδι με τη συνοδεία αμέτρητου πλήθους, που κατά χιλιάδες είχε συγκεντρωθεί στον περίβολο του νεκροταφείου. Συγκλονιστική ήταν η παρουσία του απλού λαού ενώ το «παρών» έδωσε όλος ο πνευματικός και καλλιτεχνικός κόσμος της εποχής. Περιγράφουν συγκινημένοι πώς η νεκρώσιμη πομπή μετατράπηκε σε πατριωτικό ξέσπασμα μέσα στις ζοφερές συνθήκες της Κατοχής και μπροστά στα μάτια των Γερμανών, πώς το συγκλονιστικό επικήδειο ποίημα του Άγγελου Σικελιανού «Ηχήστε οι Σάλπιγγες» που κατέληγε με τη φράση «σε αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα», όπως και αυτό του ποιητή Σωτήρη Σκίπη, μίλησαν βαθιά στην ψυχή του λαού και διέγειραν την κοινή γνώμη για τον ιερό αγώνα της ελευθερίας.
Έτος παραγωγής: 1994
Σενάριο-σκηνοθεσία: Γιώργος Πετρίτσης
Πρώτη προβολή εκπομπής: 26/4/1995
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr