Ο Κωνσταντίνος Μαλέας, ένας από τους πλέον σημαντικούς Έλληνες ζωγράφους των αρχών του 20ου αι και από τους πρωτοπόρους της ελληνικής ζωγραφικής, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το1879 και πέθανε στην Αθήνα στις 4 Απριλίου 1928. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Πολυτεχνείο της Κωνσταντινούπολης. Την περίοδο 1901-1908 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου σπούδασε ζωγραφική στη Σχολή Διακοσμητικών Τεχνών (Ecole des Arts Decoratifs) και στο εργαστήριο του νεοϊμπρεσιονιστή H. Martin.
Έχοντας ως αφετηρία ιμπρεσιονιστικά και μεταϊμπρεσιονιστικά πρότυπα, απεικόνισε κυρίως τοπία στα οποία κυριαρχούν η σχηματοποίηση και τα δυνατά, καθαρά χρώματα. Χαρακτηριστικά της τεχνοτροπικής ταυτότητας της ζωγραφικής του είναι η τονικότητα σε συνδυασμό με την επίπεδη απεικόνιση. Μαζί με τον Κωνσταντίνο Παρθένη έθεσαν με τη ζωγραφική τους το τέλος του ακαδημαϊσμού όπως είχε καθιερωθεί από την Ακαδημία του Μονάχου από τον 19ο αι. και που παραδοσιακά συνέχιζε η Σχολή Καλών Τεχνών και εισήγαγαν τα καινοτόμα ρεύματα που κυριαρχούσαν την εποχή εκείνη στην Ευρώπη. Ο ίδιος υπήρξε άλλωστε ιδρυτικό μέλος της «Ομάδας Τέχνη», που αποτέλεσε την πρώτη οργανωμένη αντιπαράθεση στον ακαδημαϊσμό της «επίσημης» τέχνης (1917). Από το 1921 ως το 1923 έζησε στη Χίο και τη Μυτιλήνη. Ταξίδεψε συχνά στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και στην Ανατολή (Σμύρνη, Αίγυπτο, Λίβανο, Συρία).
Εργάστηκε σε επιτροπές με αντικείμενο τα εικαστικά (Εθνική Πινακοθήκη, Πανελλήνιες εκθέσεις, αξιολογήσεις κ.ά.), συμβάλλοντας έτσι στην ανάδειξη του νέου προσώπου της ελληνικής τέχνης. Μαζί με τον Σπ. Παπαλουκά και τον Νίκο τον Λύτρα θεωρούνται από πολλούς οι δάσκαλοι πάνω στους οποίους στηρίχτηκε μια σειρά από μεγάλους ζωγράφους του Μεσοπολέμου για να δημιουργήσουν τη σύγχρονη ελληνική τέχνη.
Αναδρομικές παρουσιάσεις του έργου του πραγματοποιήθηκαν το 1929 στο Ζάππειο και το 1980 στην Εθνική Πινακοθήκη. Εκτός από την καλλιτεχνική δημιουργία, δραστηριοποιήθηκε επίσης στην κατεύθυνση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης και συνεργάστηκε με το Δημήτριο Γληνό, τον Αλέξανδρο Δελμούζο και το Μανόλη Τριανταφυλλίδη.
Δείτε από το Αρχείο της ΕΡΤ, με αφορμή τα 95 χρόνια από τον θάνατο του Κωνσταντίνου Μαλέα, την εκπομπή:
ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΛΕΑΣ
(video)
Η εκπομπή, που επιμελείται και παρουσιάζει η δημοσιογράφος Μαρία Καραβία, αναφέρεται στον Κωνσταντίνο Μαλέα, έναν πρωτοπόρο δάσκαλο της νεοελληνικής ζωγραφικής, ο οποίος αν και πέθανε νέος, σε ηλικία 49 ετών, ήταν ένας από τους καλλιτέχνες που συντέλεσαν αποφασιστικά στη μετάβαση της ελληνικής ζωγραφικής από τον ακαδημαϊσμό στις αναζητήσεις των μοντέρνων κινημάτων.
Για την τέχνη του, που τη δεκαετία του ’80 κέρδιζε συνεχώς έδαφος στην εκτίμηση των μελετητών, μιλάει ο διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης-Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου Δημήτρης Παπαστάμος και περιγράφει τη συμβολή του στη διαμόρφωση της σύγχρονης ζωγραφικής.
Για τον άνθρωπο Μαλέα μιλά ο γιος του καλλιτέχνη Φώτης Μαλέας. Απαντά επίσης σχετικά με το θέμα της εμπορικής αξίας των έργων του πατέρα του και αφηγείται αναμνήσεις από τη ζωή του ζωγράφου στο ατελιέ του στην οδό Λυσικράτους. Τέλος, ο ιστορικός της Τέχνης Αντώνης Κωτίδης, με αφορμή την ογκώδη μελέτη του πάνω στο έργο του Μαλέα, σχολιάζει τη συμβολή του στη διαμόρφωση της σύγχρονης, μοντέρνας ζωγραφικής.
Έτος παραγωγής: 1985
Ημερομηνία πρώτης μετάδοσης: 21/3/1985
Ρεπορτάζ: Μαρία Καραβία
Σκηνοθεσία: Γιώργος Εμιρζάς
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr