Ο Κώστας Αξελός ήταν Έλληνας στοχαστής και φιλόσοφος, γεννήθηκε στην Αθήνα στις 26 Ιουνίου 1924, φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, εντάχθηκε στην ΟΚΝΕ το 1941 κι έγινε στέλεχος του ΚΚΕ και διαφωτιστής σε θέματα προπαγάνδας, πολέμησε στα Δεκεμβριανά, φυλακίστηκε τραυματισμένος και καταδικάστηκε σε θάνατο για τη δράση του στον ΕΛΑΣ. Ο Αξελός απέδρασε και επιβιβάστηκε στο πορτογαλικό πλοίο Ματαρόα στα τέλη του 1945, μαζί με τους Κορνήλιο Καστοριάδη, Κώστα Παπαϊωάννου, Κωνσταντίνο Βυζάντιο, Μιμίκα Κρανάκη, Κώστα Κουλεντιανό, Νίκο Σβορώνο και άλλους, με προορισμό το Παρίσι και με υποτροφία του Γαλλικού Ινστιτούτου από τη γαλλική κυβέρνηση. Καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο από στρατοδικείο στην Ελλάδα ενώ το 1946 αποχώρησε από το KKE. Σπούδασε φιλοσοφία στη Σορβόννη, όπου και δίδαξε (1962-1973), χωρίς ποτέ να γίνει καθηγητής, ενώ από το 1950 έως το 1957 εκπόνησε τις δύο διδακτορικές διατριβές του «Ο Ηράκλειτος και η Φιλοσοφία» και «Ο Μαρξ στοχαστής της τεχνικής». Ο Αξελός προσπάθησε στο έργο του να προσεγγίσει τη σκέψη των Μαρξ, Νίτσε, Φρόιντ και Χάιντεγκερ, με εργαλείο την μελέτη της προσωκρατικής φιλοσοφίας, δηλαδή τη σκέψη του Ηράκλειτου και του Παρμενίδη. Το 1952 κυκλοφόρησε το πρώτο του βιβλίο “Φιλοσοφικές Δοκιμές“. Ασχολήθηκε με την αρχισυνταξία του περιοδικού Arguments (Επιχειρήματα) κατά την περίοδο 1956-1962, και ίδρυσε και διηύθυνε την ομώνυμη φιλοσοφική σειρά στις Εditions de Minuit, από τις οποίες εκδόθηκαν και τα περισσότερα έργα του. Συνδέθηκε στενά με μεγάλους διανοούμενους όπως ο Martin Heidegger, ο Jacques Lacan, ο André Breton, ο Georges Bataille, ο Κορνήλιος Καστοριάδης και ο Κώστας Παπαϊωάννου. Συγκρούστηκε σφοδρά με τον Ζαν Πολ Σαρτρ επειδή δήλωσε δημόσια ότι η σκέψη του Σαρτρ δεν ήταν πρωτότυπη αλλά μία αναδιατύπωση παλαιότερων φιλοσοφικών ιδεών, ενώ ο Σαρτρ με τη σειρά του τον κατηγορούσε διότι εγκατέλειψε τον κομμουνισμό. Ο Αξελός έγραψε είκοσι τέσσερα βιβλία και πλήθος κειμένων τα οποία μεταφράστηκαν σε δεκαέξι γλώσσες. Πέθανε στις 4 Φεβρουαρίου 2010 στο Παρίσι, σε ηλικία 86 ετών.
Με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό ετών από τη γέννηση του σημαντικού Έλληνα φιλοσόφου, Κώστα Αξελού, στις 26 Ιουνίου 1924, το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει την εκπομπή:
ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ
ΚΩΣΤΑΣ ΑΞΕΛΟΣ
(video)
Σε αυτό το επεισόδιο της σειράς ο φιλόσοφος Κώστας Αξελός παραχωρεί στη Σοφία Τσιλιγιάννη μια συνέντευξη στη διάρκεια της οποίας συζητούν για τη ζωή και το έργο του. Ο Κώστας Αξελός αναφέρεται στα παιδικά του χρόνια και στη συμμετοχή του στην Εθνική Αντίσταση, την εμπειρία των Δεκεμβριανών, την απομάκρυνση του από το ΚΚΕ και τη φυγή στο Παρίσι με υποτροφία από το γαλλικό ινστιτούτο, με το πλοίο Ματαρόα το Δεκέμβριο του 1945. Μιλάει για το μεταπολεμικό Παρίσι, τις στερήσεις αλλά και την αίσθηση ελευθερίας που γνώρισε εκεί. Παρεμβάλλονται αποσπάσματα από το επεισόδιο της εκπομπής Παρασκήνιο, αφιερωμένο στον Κώστα Αξελό και από τη διάλεξη που έδωσε στο γαλλικό ινστιτούτο στην Αθήνα το 1983. Η συνέντευξη συνεχίζεται με ενδιαφέρουσες ερωτήσεις προς τον Κώστα Αξελό σχετικά με τη δυνατότητα εκλαΐκευσης της φιλοσοφίας, την πιθανότητα αλλαγής του κόσμου στον οποίο ζούμε, τη σχέση του με το θάνατο και την αφαίρεση της ζωής σε συνθήκες πολέμου. Επίσης ο Κώστας Αξελός μιλάει για τις συντρόφους του και ειδικά για τη ζωγράφο και συγγραφέα Φρανσουάζ Ζιλό, αναφέρεται στη σχέση του με τον Πάμπλο Πικάσο, με αφορμή την οποία συζητάει σχετικά με την «Προβληματική Ηθική» και μιλάει για τον τρόπο που θα πρέπει να στέκεται ο άνθρωπος απέναντι στις εξαρτήσεις. Σχολιάζει την πλήξη που ένιωθε συχνά στη Σορβόνη και εξηγεί την αντίθεσή του με τον Ζαν Πολ Σαρτ. Ο Κώστας Αξελός μιλάει επίσης για τη φιλοσοφία και τη δημοσιογραφία ως παραπληροφόρηση και εξηγεί ότι η φιλοσοφία ως διαρκής αναζήτηση, έχει δώσει μεγάλες «ερωτηματικές απαντήσεις» από τις οποίες προκύπτουν νέα και βαθύτερα ερωτήματα και ζητήματα. Επισημαίνει επίσης ότι αυτή η διαρκής αναζήτηση έχει δώσει και σημαντικές κατακτήσεις για την ανθρωπότητα. Ο Κώστας Αξελός διαβάζει ένα απόσπασμα από το βιβλίο του «Η εποχή και το ύπατο διακύβευμα».
Σκηνοθεσία: Παναγιώτης Κακαβιάς
Έτος παραγωγής: 2001
Δείτε περισσότερα στο https://archive.ert.gr