Σαράντα επτά χρόνια συμπληρώνονται φέτος στις 16 Δεκεμβρίου από τον θάνατο του σπουδαίου λογοτέχνη Κώστα Βάρναλη. Ο Κώστας Βάρναλης γεννήθηκε το 1884 στον Πύργο της Ανατολικής Ρωμυλίας (σημερινό Μπουργκάς της Βουλγαρίας), όπου και παρακολούθησε μαθήματα στο ελληνικό σχολείο, ολοκληρώνοντας στη συνέχεια τις εγκύκλιες σπουδές του στο Ζαρίφειο Διδασκαλείο της Φιλιππούπολης. Σπούδασε φιλολογία στην Αθήνα και αργότερα παρακολούθησε με υποτροφία μαθήματα φιλοσοφίας, φιλολογίας και κοινωνιολογίας στο Παρίσι. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του έλαβε μέρος στη διαμάχη για το Γλωσσικό Ζήτημα, ως υποστηρικτής των δημοτικιστών.
Εργάστηκε ως εκπαιδευτικός σε διάφορες βαθμίδες, λειτούργημα από το οποίο το 1926 παύτηκε, εξαιτίας της ιδεολογίας του, με αποτέλεσμα να στραφεί επαγγελματικά στη δημοσιογραφία. Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1904, ασχολήθηκε με τη λογοτεχνική μετάφραση και από το 1919 με την έκδοση των έργων του “Ο Προσκυνητής” και το 1922 “Το φως που καίει” ξεκινάει την μεγάλη ποιητική του πορεία. Σημαντικό είναι επίσης και το αφηγηματικό και κριτικό του έργο, από το οποίο ξεχωρίζουν τα έργα “Η αληθινή απολογία του Σωκράτη” και “Ο Σολωμός χωρίς μεταφυσική”. Ενστερνίστηκε την κομμουνιστική ιδεολογία, έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Το 1956 τιμήθηκε από την Εταιρεία Ελλήνων λογοτεχνών και το 1959 του απονεμήθηκε το βραβείο Λένιν.
Με αφορμή την επέτειο θανάτου του Κώστα Βάρναλη, το Αρχείο της ΕΡΤ προτείνει ένα επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ του Τάσου Ψαρρά «Εποχές και Συγγραφείς», αφιερωμένο στη ζωή και το έργο του.
ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
KΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ
Σειρά ντοκιμαντέρ του Τάσου Ψαρρά με θέμα τη ζωή και το έργο σημαντικών Ελλήνων λογοτεχνών και την προσφορά τους στην πνευματική ζωή του τόπου. Η εκπομπή αναφέρεται στον ποιητή Κώστα Βάρναλη.
Το συγκεκριμένο επεισόδιο της σειράς «Εποχές και Συγγραφείς» παρουσιάζει τη ζωή και το έργο του ποιητή Κώστα Βάρναλη (γενν. 1884 – πέθ. 1974). Παρατίθενται πληροφορίες σχετικά με την καταγωγή του, τις σπουδές του στην Ελλάδα και τη Γαλλία, τη συμμετοχή του στον αγώνα των δημοτικιστών και στον διορισμό του ως καθηγητή στη δημόσια εκπαίδευση. Γίνεται αναφορά στις τρεις περιόδους του ποιητικού του έργου: στη συμβολιστική περίοδο (1908-1918), όπου συνθέτει κυρίως σονέτα, στην περίοδο η οποία σηματοδοτείται από το ποίημα «Προσκυνητής» (1919) και τέλος στην περίοδο από το 1922 και μετά, κατά την οποία οριστικοποιείται η μεταστροφή του στον διαλεκτικό υλισμό και τον μαρξισμό, μεταστροφή που αντανακλάται στην ποίησή του. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην παύση του από τη δημόσια εκπαίδευση το 1925 λόγω της σύνθεσής του «Το φως που καίει», όπου γίνεται πλέον εκφραστής του λούμπεν προλεταριάτου. Σχολιάζεται το μείζον έργο του «Σκλάβοι Πολιορκημένοι» (1927), το οποίο εντάσσεται στην αντιπολεμική φιλολογία της εποχής και άσκησε μεγάλη επίδραση στους ομοτέχνους του. Αναφορά γίνεται επίσης στην ενασχόλησή του με τη δημοσιογραφία σε εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά της εποχής, αλλά και στο αξιόλογο πεζογράφημά του «Η αληθινή απολογία του Σωκράτη».
Στη διάρκεια της εκπομπής το έργο του ποιητή αποτιμούν ομότεχνοί του και κριτικοί λογοτεχνίας. Συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια της εκπομπής μιλούν οι: Γιάννης Δάλλας, Αλέξης Αργυρίου και Αλέξης Ζήρας, ενώ παράλληλα προβάλλεται πλούσιο οπτικοακουστικό αρχειακό υλικό από τα ιστορικά γεγονότα που σφράγισαν την εποχή του. Περιλαμβάνεται επίσης ηχητικό ντοκουμέντο στο οποίο ο Κώστας Βάρναλης διαβάζει ποιήματά του, καθώς και πλάνα αρχείου από τη βράβευσή του με το Βραβείο Λένιν για την Ειρήνη το 1959.
Σκηνοθεσία: Τάσος Ψαρράς
Έτος παραγωγής: 2001-2002
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr