Μεγάλος στοχαστής, ποιητής και πεζογράφος, σατίρισε τα σύμβολα της αστικής κοινωνίας και δέθηκε με τα προβλήματα της εργατικής τάξης. Ο Κώστας Βάρναλης γεννήθηκε το 1884 στον Πύργο της Ανατολικής Ρωμυλίας (σημερινό Μπουργκάς της Βουλγαρίας), όπου και παρακολούθησε μαθήματα στο ελληνικό σχολείο, ολοκληρώνοντας στη συνέχεια τις εγκύκλιες σπουδές του στο Ζαρίφειο Διδασκαλείο της Φιλιππούπολης. Σπούδασε φιλολογία στην Αθήνα και αργότερα παρακολούθησε με υποτροφία μαθήματα φιλοσοφίας, φιλολογίας και κοινωνιολογίας στο Παρίσι. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του έλαβε μέρος στη διαμάχη για το Γλωσσικό Ζήτημα, ως υποστηρικτής των δημοτικιστών. Εργάστηκε ως εκπαιδευτικός σε διάφορες βαθμίδες, και αργότερα ως δημοσιογράφος. Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1904. Ασχολήθηκε με τη λογοτεχνική μετάφραση και από το 1919, με την έκδοση των έργων του “Ο Προσκυνητής” και το 1922 “Το φως που καίει”, ξεκινάει την μεγάλη ποιητική του πορεία. Από το πεζογραφικό του έργο ξεχωρίζουν τα έργα “Η αληθινή απολογία του Σωκράτη” και “Ο Σολωμός χωρίς μεταφυσική”. Βραβεύτηκε με το Βραβείο «Λένιν» το 1959. Ο Κώστας Βάρναλης έφυγε από τη ζωή στις 16 Δεκεμβρίου 1974.
Με αφορμή την επέτειο του θανάτου του μεγάλου λογοτέχνη, το Αρχείο της ΕΡΤ προτείνει ένα επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ «Ιστορικές προσωπογραφίες» (1986), αφιερωμένο στον Κώστα Βάρναλη.
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ
Σειρά ντοκιμαντέρ στην οποία σκιαγραφούνται πορτρέτα σημαντικών προσωπικοτήτων των γραμμάτων και της πολιτικής παράλληλα με τα ιστορικά γεγονότα της εποχής τους. Το συγκεκριμένο επεισόδιο είναι αφιερωμένο στον ποιητή και πεζογράφο Κώστα Βάρναλη.
H συγκεκριμένη εκπομπή της σειράς είναι αφιερωμένη στον ποιητή και πεζογράφο Κώστα Βάρναλη (γενν. 1883 – πέθ. 1974), ο οποίος συνέδεσε το έργο του με τις αγωνίες της εργατικής τάξης. Δίδεται το ιστορικό πλαίσιο της εποχής του, καθώς στον πολυετή βίο του έγινε μάρτυρας μεγάλων ιστορικών γεγονότων, από τον άτυχο πόλεμο του 1897 ως τη δικτατορία των Συνταγματαρχών. Στη διάρκεια του επεισοδίου σκιαγραφείται η προσωπικότητα του ποιητή, ο οποίος χαρακτηρίζεται πνευματώδης, απλός, γήινος και λάτρης της ζωής, ενώ παράλληλα αποτιμάται η δημιουργική, πολυμερής πορεία του, με έμφαση στο ποιητικό έργο του. Επισημαίνεται η μεγάλη εκφραστική του γκάμα καθώς και το γεγονός ότι υπήρξε ο πρώτος που εμπνεύστηκε από τα δεινά της εργατικής τάξης στην ποίησή του.
Παρατίθενται πληροφορίες σχετικά με την καταγωγή του, τις σπουδές του και τη σταδιοδρομία του ως καθηγητή στην εκπαίδευση. Εξετάζεται η πρώτη φάση του ποιητικού έργου του όπου υπάρχει η επίδραση του συμβολισμού, η οποία ακολουθείται από την περίοδο του διονυσιασμού. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη μεταστροφή του από την εθνικιστική του περίοδο στην επαναστατική, η οποία σηματοδοτείται από τη συλλογή «Το φως που καίει» (1921), κατά την οποία εισάγει στην ποίησή του την ιδεολογία του σοσιαλισμού και της εργατικής τάξης. Ακολουθεί αναφορά στη συλλογή «Σκλάβοι πολιορκημένοι» (1927), στην αρθρογραφία του σε εφημερίδες του καιρού του και τέλος στη βράβευσή του με το Βραβείο «Λένιν» το 1959.
Κατά τη διάρκεια της εκπομπής ομότεχνοί του, άνθρωποι που τον γνώρισαν από κοντά όπως η συγγραφέας Διδώ Σωτηρίου, ο δημοσιογράφος Γιώργος Καραντζάς, κριτικοί λογοτεχνίας όπως ο Γιάννης Δάλλας, ο Μ. Μ. Παπαϊωάννου μελετητής της λογοτεχνίας, και ο λογοτέχνης Κώστας Κουλουφάκος, φωτίζουν πτυχές του χαρακτήρα και του έργου του. Την παρουσίαση του ποιητή συνοδεύουν αποσπάσματα από τα απομνημονεύματά, καθώς και κείμενα της Μελίνας Μερκούρη και του Γιάννη Ρίτσου για τον Κ.Βάρναλη, ενώ προβάλλεται και αρχειακό οπτικοακουστικό υλικό με τα ιστορικά γεγονότα που σφράγισαν την εποχή του.
Έτος παραγωγής: 1986
Σενάριο-σκηνοθεσία
ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΕΤΡΙΤΣΗΣ
Έρευνα-κείμενα
ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΖΑΝΝΕΤΑΚΟΣ
Δείτε περισσότερα: https://archive.ert.gr/