Ενενήντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τον θάνατο του λυρικού ποιητή της μεσοπολεμικής περιόδου Λάμπρου Πορφύρα. Γεννήθηκε στη Χίο το 1879 και το πραγματικό του όνομα ήταν Δημήτριος Σύψωμος. Η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στη Σύρο μετά τον μεγάλο σεισμό της Χίου το 1881, και αργότερα στον Πειραιά, όπου έζησε μέχρι τον θάνατό του το 1932. Ο Πορφύρας πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα ως μαθητής Γυμνασίου με το ποίημα «Η θλίψη του μαρμάρου» και συνδέθηκε με τους φιλολογικούς κύκλους της Αθήνας. Το 1920 εκδόθηκε η ποιητική συλλογή του «Σκιές» η μοναδική συλλογή που εκδόθηκε ενόσω ζούσε, ενώ μετά τον θάνατό του εκδόθηκε, με οικονομική συνδρομή του αδελφού του Θεόδωρου, η ποιητική συλλογή «Μουσικές φωνές», που τιμήθηκε με το Εθνικό Αριστείο των Γραμμάτων και των Τεχνών από την Ακαδημία Αθηνών. Το 1956 εκδόθηκαν τα άπαντά του. Εύθραυστος, χαμηλών τόνων και απόμακρος ποιητής, ο Πορφύρας χαρακτηρίζεται ως ένας από τους γνησιότερους εκπροσώπους του Συμβολισμού.
Με αφορμή τη συμπλήρωση ενενήντα ετών από τον θάνατό του, το Αρχείο της ΕΡΤ προτείνει ένα επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ του Τάσου Ψαρρά «Εποχές και Συγγραφείς» παραγωγής 2021, αφιερωμένο στη ζωή και το έργο του.
ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
ΛΑΜΠΡΟΣ ΠΟΡΦΥΡΑΣ
Η εκπομπή «Εποχές και Συγγραφείς» είναι μία σειρά από ανεξάρτητα, αυτοτελή ντοκιμαντέρ που παρουσιάζουν προσωπικότητες των Γραμμάτων, ποιητές ή πεζογράφους, σε σχέση πάντα με την κοινωνική πραγματικότητα που συνετέλεσε στη διαμόρφωση του έργου τους. Το συγκεκριμένο επεισόδιο είναι αφιερωμένο στον ποιητή Λάμπρο Πορφύρα.
Δίνονται βιογραφικά στοιχεία για τη ζωή του ποιητή, με αναφορά στη γέννησή του στη Χίο το 1879 με αληθινό όνομα Δημήτριος Σύψωμος, την εγκατάσταση της οικογένειάς του μετά τον μεγάλο σεισμό της Χίου στις 23 Μαρτίου 1881 στην Ερμούπολη της Σύρου και μετά τον θάνατο του πατέρα του, την μετακόμισή τους στον Πειραιά, όπου ολοκληρώνει τις εγκύκλιες σπουδές του. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο ψευδώνυμό του «Λάμπρος Πορφύρας», το οποίο προήλθε από τη σύνθεση δύο ποιημάτων του Διονύσιου Σολωμού. Αναφορά γίνεται και στην οικογενειακή σχέση του Πορφύρα με τον Δημήτρη Πικιώνη. Λόγος γίνεται για τους τόπους που επηρέασαν το έργο του, όπως ο Πειραιάς, καθώς και τη σχέση του ποιητή με την θάλασσα και τη φύση. Αναφέρονται τα πρώτα ποιήματα που έγραψε ως νεαρός και την έκδοση του πρώτου του ποιήματος «Η θλίψη του μαρμάρου» στο πειραιώτικο περιοδικό «Το Στάδιον» και στη συνέχεια στο αθηναϊκό «Άστυ». Απαριθμούνται οι αναφορές του τύπου της εποχής στη δραστηριότητα και το έργο του, ενώ ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο έργο του «Lacrimae rerum». Ακούγεται το ποίημα από τον τενόρο Ζάχο Τερζάκη , σε μουσική Γιώργου Λαμπελέτ, ειδικά ηχογραφημένο για την εκπομπή.
Ακόμη, αναφορά γίνεται στην κριτική της εποχής για το έργο του. Υπογραμμίζεται το ενδιαφέρον του για τα κοινωνικά ζητήματα του καιρού του-υπήρξε συνιδρυτής της Σοσιαλιστικής Δημοτικιστικής Ένωσης, μέλος της Εταιρείας «Εθνική Γλώσσα» και του «Εκπαιδευτικού Ομίλου», από όπου αγωνίστηκε υπέρ της δημοτικής. Παρουσιάζεται η έκδοση της μοναδικής ποιητικής του συλλογής όσο ήταν εν ζωή («Σκιές», 1920), για την οποία του απονεμήθηκε το Αριστείο των Γραμμάτων και Τεχνών, του Δήμου Πειραιώς κ.ά., καθώς και η μετά θάνατον έκδοση της δεύτερης συλλογής «Μουσικές φωνές», με την οικονομική συνδρομή του αδερφού του Θεόδωρου. Τέλος, παρουσιάζονται οι εκδόσεις μονογραφιών μετά τον θάνατό του, καθώς και των «Απάντων» του.
Κατά τη διάρκεια της εκπομπής μιλούν για τον Λάμπρο Πορφύρα οι: Αγνή Πικιώνη, κόρη του Δημήτρη Πικιώνη, Έλλη Φιλοκύπρου, Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Σωτήρης Τριβιζάς, φιλόλογος, Βάσιας Τσοκόπουλος, συγγραφέας, Διονύσης Καψάλης, ποιητής, Μπάμπης Καράογλου, Ομότιμος Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας ΑΠΘ.
Έτος παραγωγής:
2021
Έρευνα-σενάριο-σκηνοθεσία:
ΤΑΣΟΣ ΨΑΡΡΑΣ