Συμπληρώνονται φέτος 40 χρόνια από τον θάνατο του Μάνου Κατράκη, ενός από τους μεγαλύτερους ηθοποιούς του ελληνικού θεάτρου, ο οποίος έφυγε από τη ζωή στις 2 Σεπτεμβρίου 1984. Ο κορυφαίος πρωταγωνιστής και θιασάρχης γεννήθηκε στο Καστέλι Κισσάμου της Κρήτης το 1908. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη θεατρική σκηνή στην Αθήνα το 1927 ενώ τη δεκαετία του 1930 καταξιώθηκε στο θεατρικό σανίδι. Εντάχθηκε στο ΕΑΜ και στο ΚΚΕ κατά τη διάρκεια της Κατοχής, και πολέμησε στην Εθνική Αντίσταση. Η άρνησή του να υπογράψει “δήλωση μετανοίας και αποκήρυξης των κομμουνιστικών ιδεών” τον οδήγησε σε διώξεις και εξορία στη Μακρόνησο και τον Άη Στράτη για σχεδόν επτά χρόνια. Το 1952 πρωταγωνίστησε στον «Προμηθέα» του Αισχύλου με τον Θυμελικό θίασο του Καρζή σε Δελφούς και Αθήνα. Ακολούθως πρωταγωνίστησε στον θίασο της Κοτοπούλη και το 1953 οργάνωσε δικό του θίασο.
Το 1955 ίδρυσε το «Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο» που εγκαταστάθηκε στον υπαίθριο χώρο του Πεδίου του Άρεως, τον οποίο εγκαινίασε με τον «Αγαπητικό της Βοσκοπούλας». Το Ελληνικό Λαϊκό θέατρο ανέβασε πολλές παραστάσεις με ρεπερτόριο, κυρίως, ελληνικό: «H τραγωδία του λόρδου Mπάιρον», «O Xριστός ξανασταυρώνεται», «Kαραϊσκάκης», «Bασίλισσα Aμαλία» (με τη Mαίρη Aρώνη), «Tραγούδι του νεκρού αδελφού», «Aντιγόνη της Kατοχής», (με την Aλέκα Kατσέλη) κ.ά.
Τη δεκαετία του 1970 παρουσίασε με επιτυχία μια σειρά θεατρικών έργων όπως «Φθινοπωρινή Ιστορία» του Αρμπούζωφ με την Έλλη Λαμπέτη, «Οι Τελευταίοι» του Γκόρκι, αλλά το «Ντα» (Da) του Χιου Λέοναρντ (Hugh Leonard), μια παράσταση που ξεκίνησε τη χειμερινή περίοδο 1978-1979 και παιζόταν μέχρι και το 1980. Ακολούθησαν ο «Οιδίπους Τύραννος» στην Επίδαυρο το 1981 και ο «Προμηθέας» το 1984 στο Ηρώδειο.
Συνεργάστηκε με σημαντικούς καλλιτέχνες (Θεοδωράκη, Ευαγγελάτο, Ροντήρη κ.α.) και οι αναγνώσεις του σε κείμενα νεοελληνικής λογοτεχνίας παραμένουν κλασικές. Επίσης έπαιξε σε πολλές κινηματογραφικές ταινίες. Βραβεύτηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ του Σαν Φρανσίσκο, για την ερμηνεία του στον ρόλο του Κρέοντα στην «Αντιγόνη» του Γιώργου Τζαβέλλα, και στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για τη συμμετοχή του στο «Συνοικία το όνειρο». Πέθανε λίγο μετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων της ταινίας «Ταξίδι στα Κύθηρα» του Θόδωρου Αγγελόπουλου.
Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει το αυτοβιογραφικό ντοκιμαντέρ της σειράς “Μονόγραμμα”, παραγωγής του 1982, όπου ο σπουδαίος ηθοποιός μιλάει για τη ζωή του, τα παιδικά του χρόνια στην Κρήτη, την αρχή της θεατρικής του καριέρας και τους ρόλους που σημάδεψαν τη θεατρική του ζωή.
ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ
ΜΑΝΟΣ ΚΑΤΡΑΚΗΣ
Η εκπομπή ξεκινά με την αφήγηση του ηθοποιού σχετικά με την κρητική του καταγωγή και το οικογενειακό του περιβάλλον. Μιλάει για την μετακίνηση της οικογένειάς του από την Κρήτη στην Αθήνα τη δεκαετία του ’20 και τον καθημερινό τους αγώνα για την επιβίωση, μέσα σε συνθήκες φτώχειας και πολιτικής αντιπαλότητας βενιζελικών και κωνσταντινικών. Η παρουσίαση της ζωής του κινείται γύρω από δύο άξονες: τον προσωπικό, που αφορά στα χρόνια της εξορίας του εξαιτίας των πολιτικών του θέσεων και της συναναστροφής του εκεί με προσωπικότητες της αριστεράς, γεγονός που συνέβαλε στην ολοκλήρωση του ιδεολογικού του προσανατολισμού, και τον επαγγελματικό.
Αφηγείται τα πρώτα του βήματα στο θέατρο και το επίσημο ξεκίνημά του στον θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη (1928). Μιλάει για τη δημιουργία, μαζί με μια ομάδα καλλιτεχνών, του πρώτου Κρατικού Θεάτρου της Θεσσαλονίκης μέσα στα χρόνια της Κατοχής ως αντίβαρο στην επεκτατική πολιτική των Βουλγάρων, για τα ποιητικά απογεύματα που διοργάνωνε στο Θέατρο Μουσούρη με τη συμμετοχή σημαντικών πνευματικών ανθρώπων και για τον θίασο «Μάνου Κατράκη».
Κάνει λόγο για τη δημιουργία του Ελληνικού Λαϊκού Θεάτρου (1955) στο Πεδίο του Άρεως που ανέβαζε για πολλά χρόνια σημαντικά έργα ελληνικού και ξένου ρεπερτορίου, και για την βίαιη έξωσή του από εκεί με την επιβολή της δικτατορίας, για τις περιοδείες του κατά τη Μεταπολίτευση μέχρι την εγκατάστασή του στο Θέατρο Μπρόντγουεϊ το 1978.
Κατόπιν, αναφέρεται στις τιμητικές διακρίσεις που δέχτηκε για την 50χρονη πορεία του, ξεχωρίζοντας αυτή της Ακαδημίας Αθηνών και του Κινηματογραφικού Φεστιβάλ στο Σαν Φρανσίσκο. Θυμάται, επίσης, σημαντικούς συνεργάτες που ολοκλήρωσαν την καλλιτεχνική του οντότητα, και αγαπημένους ρόλους που σημάδεψαν τη θεατρική του ζωή. Κάνει επίσης λόγο για την κινηματογραφική του παρουσία.
Τέλος, ο Μάνος Κατράκης εμφανίζεται να τραγουδά «Ερωτόκριτο» του Βιτσέντζου Κορνάρου με τη συνοδεία του σπουδαίου λαουτιέρη Γιώργη Κουτσουρέλη. Παρεμβάλλεται φωτογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό από θεατρικές παραστάσεις, όπως τον “Οιδίποδα Τύραννο” του Σοφοκλή (θεατρική περίοδο 1973-1974) με τον Μάνο Κατράκη στον ομώνυμο ρόλο. Το πέρασμά του από τον χώρο των παιδικών του χρόνων στην Κρήτη, ιδιαίτερα νοσταλγικό, κατέγραψε ο φακός της εκπομπής.
Η εκπομπή προβλήθηκε πρώτη φορά στις 15 Ιουνίου 1982.
Σκηνοθεσία: Χρήστος Παληγιαννόπουλος
Διεύθυνση παραγωγής: Ηρώ Σγουράκη
Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης Copyright ΕΡΤ
Δείτε περισσότερα στο archive.ert.gr