Μενέλαος Λουντέμης – 14 Ιανουαρίου 1912

Εκατόν δέκα χρόνια συμπληρώνονται φέτος στις 14 Ιανουαρίου από τη γέννησή του σπουδαίου λογοτέχνη Μενέλαου Λουντέμη. Γεννημένος το 1912 στο χωριό Αγία Κυριακή της Μικράς Ασίας με πραγματικό όνομα Δημήτριος Βαλασιάδης, εμφανίστηκε σε πολύ νεαρή ηλικία στα ελληνικά γράμματα (1927), δημοσιεύοντας αρχικά κείμενά του στις εφημερίδες της Έδεσσας, όπου είχε εγκατασταθεί η οικογένειά του μετά τη μικρασιατική καταστροφή, και λίγο αργότερα στο περιοδικό Νέα εστία. Το 1938 εξέδωσε τη συλλογή διηγημάτων «Τα πλοία δεν άραξαν» για την οποία τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας. Το φιλολογικό ψευδώνυμό του «Μενέλαος Λουντέμης», λέγεται πως προήλθε από τον ποταμό Λουδία (Γαλλικός ποταμός).

Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση, εντάχθηκε στο ΕΑΜ, και διετέλεσε γραμματέας της οργάνωσης διανοουμένων. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου εξορίστηκε στη Μακρόνησο και τον Άη Στράτη. Το 1958 δικάζεται  για το βιβλίο του «Βουρκωμένες μέρες», ενώ απαγορεύεται και η κυκλοφορία των βιβλίων του. Ο Λουντέμης από το 1958 ως τη Μεταπολίτευση εκπατρίζεται στη Ρουμανία, ενώ κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών του αφαιρείται η ελληνική ιθαγένεια-την οποία θα ανακτήσει με την επιστροφή του στην Ελλάδα το 1976. Πολυγραφότατος, το έργο του εκτείνεται σχεδόν σε όλα τα είδη του γραπτού λόγου (πεζογραφία ποίηση, θέατρο, παιδική λογοτεχνία κτλ) και στρέφεται προς τον κοινωνικό ρεαλισμό, στοχεύοντας στην καταγραφή της πραγματικότητας και την ανάδειξη της κοινωνικής ανισότητας. Το πιο γνωστό του έργο, και ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία, αποτελεί το μυθιστόρημα «Ένα παιδί μετράει τ’άστρα».

Για την επέτειο των 110 ετών από τη γέννηση του σπουδαίου λογοτέχνη, το Αρχείο της ΕΡΤ προτείνει ένα επεισόδιο της σειράς «Ιχνηλάτες» (παραγωγής 2002) του Δαυίδ Ναχμία.

ΙΧΝΗΛΑΤΕΣ

ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΛΟΥΝΤΕΜΗΣ


Εκπομπή του Δαυίδ Ναχμία, που αναδεικνύει κοινωνικά και πολιτιστικά θέματα και προβάλλει τη ζωή και το έργο σημαντικών προσωπικοτήτων. Το συγκεκριμένο επεισόδιο είναι αφιερωμένο στον λογοτέχνη Μενέλαο Λουντέμη.

Η ζωή και το έργο του συγγραφέα Μενέλαου Λουντέμη (κατά κόσμον Δημήτρη Βαλασιάδη) και κυρίως η δράση του κατά τη διάρκεια του εμφυλίου είναι το θέμα αυτού του επεισοδίου της εκπομπής «Ιχνηλάτες». Σκιαγραφείται το πορτρέτο του μοναχικού συγγραφέα και ιδεαλιστή με αναφορές στο ξεκίνημα της συγγραφικής του δραστηριότητας και στην οικονομική του ανέχεια όταν σε νεανική ηλικία χρειάστηκε να εργαστεί σκληρά.  Η εκπομπή κάνει αναδρομή στις πολιτικές περιπέτειες του Μενέλαου Λουντέμη, τις διώξεις και τις συλλήψεις του κατά τον εμφύλιο για τα αριστερά του φρονήματα και την εξορία του στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Μακρονήσου και του Αη Στράτη, τον εκπατρισμό του στη Ρουμανία και την αφαίρεση της ελληνικής ιθαγένειας από το καθεστώς της Δικτατορίας του 1967.

Στο επεισόδιο μιλά η τραγουδίστρια Δανάη, η οποία αναφέρεται στα γεγονότα του 1947 όταν τον προστάτεψε από τη σύλληψη, στην αχώριστη φιλία τους, στην προτροπή της να εκδώσει τα έργα του. Ο ηθοποιός Κώστας Καζάκος αναφέρεται στη συνάντησή του με τον λογοτέχνη στο Βουκουρέστι, το 1974, και φωτίζει στοιχεία της προσωπικότητάς του. Ο συγγραφέας Ζακίνος Φιλοσώφ μιλάει για την περίοδο του αντάρτικου και τη συνάντησή του, όντας ο ίδιος διοικητής στρατοπέδου εξορίστων γυναικών στο Τρίκερι, με την τρίχρονη κόρη του λογοτέχνη Μυρτώ, ενώ στην προσωπικότητα και το έργο του Λουντέμη αναφέρεται και ο εκδότης του Αριστείδης Κλάδος.

Οι ηθοποιοί Μελίνα Μποτέλλη, Αλμπέρτο Εσκενάζυ, Όλγα Πολίτου, Λυκούργος Καλλέργης, και Μάνος Κατράκης διαβάζουν αποσπάσματα από κείμενά του, ενώ ακούγεται ακόμη γράμμα της Μυρτώς Λουντέμη. Προβάλλεται επίσης ρεπορτάζ με δηλώσεις του Μενέλαου Λουντέμη μετά την επιστροφή του στην πατρίδα το 1976, και περιέχονται πλάνα από το σπίτι του στη Βάρη όπου έζησε μέχρι το θάνατό του και από την κηδεία του. Πλούσιο φωτογραφικό υλικό με το συγγραφέα και εκδόσεις των έργων του πλαισιώνουν την εκπομπή και ακούγεται τέλος, ηχητικό απόσπασμα με τη φωνή του Λουντέμη. Στο επεισόδιο τραγουδά ο Γιάννης Τσελεπίδης.

Έτος παραγωγής: 2002

Ημερομηνία πρώτης προβολής εκπομπής:

30/11/2002

Κινηματογράφηση τραγουδιών-σκηνοθέτης:

Στάθης Πλώτας

Καλλιτεχνικός Σύμβουλος:

Αλέξης Κώστας

Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ

TOP NEWS