Ο Μιχάλης Κακογιάννης, ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες σκηνοθέτες, έφυγε από τη ζωή στις 25 Ιουλίου 2011. Γεννήθηκε στη Λεμεσό της Κύπρου στις 11 Ιουνίου 1921, σπούδασε νομικά στο Λονδίνο, ενώ κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου εργάστηκε στην ελληνική υπηρεσία του BBC, όπου λίγο αργότερα ανέλαβε χρέη διευθυντή της «Κυπριακής ‘Ωρας», ενώ μετά το τέλος του πολέμου ξεκίνησε την καριέρα του ως ηθοποιός στο θέατρο. Το 1953 εγκαθίσταται στην Ελλάδα και το 1954 ξεκινάει η σκηνοθετική του πορεία στον κινηματογράφο με την ταινία «Κυριακάτικο ξύπνημα». Ακολούθησε μια διεθνής καριέρα, με ταινίες όπως: «Στέλλα» (1955), «Κορίτσι με τα μαύρα» (1956), «Τελευταίο ψέμα» (1958) και «Ερόικα» (1959). Παράλληλα ασχολείται και με το θέατρο, την όπερα και διαπρέπει σε Ελλάδα και εξωτερικό με βραβεία και διακρίσεις.
Ιδιαίτερα σημαντικές στιγμές της κινηματογραφικής του καριέρας ήταν η ταινία «Αλέξης Ζορμπάς» (1964), η οποία βραβεύθηκε με 3 βραβεία ‘Οσκαρ, αλλά και αργότερα το πολιτικό ντοκιμαντέρ «Αττίλας ‘74» (1975), το οποίο βραβεύθηκε στη Φλωρεντία ως το καλύτερο ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους για το έτος 1974.
Για την επέτειο από το θάνατο του Μιχάλη Κακογιάννη, στις 25 Ιουλίου 2011, το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει την εκπομπή:
ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΣΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΑΤΤΙΛΑΣ ’74 ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗ
Το συγκεκριμένο επεισόδιο είναι αφιερωμένο στο ντοκιμαντέρ του Μιχάλη Κακογιάννη “Αττίλας ’74” με θέμα την Κύπρο και την τουρκική εισβολή. Παρακολουθούμε πλάνα από τη Λευκωσία, τα οδοφράγματα και πράσινη γραμμή από το 1974 και 35 χρόνια μετά. Ακούγεται το ηχητικό διάγγελμα του Μακάριου λίγο μετά το πραξικόπημα που υποκινήθηκε από τη χούντα των συνταγματαρχών στις 15 Ιουλίου 1974. Ο Μιχάλης Κακογγιάνης μιλάει για τη σύγχρονη πολιτική κατάσταση στην Κύπρο και την αλλαγή από την περίοδο που εκείνος ζούσε στη χώρα. Θυμάται τις συνθήκες που επικρατούσαν όταν γυρίστηκε το ντοκιμαντέρ και αναφέρεται στη συνέντευξη του Σαμψών και ειδικά το σημείο όπου τον ρώτησε αν είναι πράκτορας των Η.Π.Α.Ο βοηθός σκηνοθέτη του Κακογιάννη, Παύλος Παύλου, θυμάται τις ημέρες εκείνες, την εισβολή, την εργασία στο ΡΙΚ και τη συνεργασία με τον Κακογιάννη για το ντοκιμαντέρ. Περιγράφει την περιήγηση στους προσφυγικούς καταυλισμούς που είχαν δημιουργηθεί εξαιτίας της εισβολής, τις συνθήκες που επικρατούσαν για τη σίτιση των ανθρώπων αυτών. Μιλάει για τον τρόπο που ο Κακογιάννης κατέγραφε τις στιγμές και πώς μπορούσε να ξεχωρίσει μέσα από τα πλήθη πρόσωπα για να μιλήσουν στην κάμερα. Ο ίδιος ο Κακογιάννης μιλάει για τα όμορφα πρόσωπα των παιδιών και τον τρόπο με τον οποίο μιλούσαν. Θα ήθελε πολύ να βρει ξανά αυτά τα παιδιά που του μίλησαν. Ο Παύλου αναφέρεται και στις συνεντεύξεις που κατάφερε να πάρει ο Κακογιάννης από μέλη της ΕΟΚΑ Β’. Ο Πέτρος και ο Κώστας Σουππουρής, οι οποίοι είχαν χάσει τους γονείς και τα αδέρφια τους, παρακολουθούν το 2009 μαζί με τους συγγενείς τους τα πλάνα από το ντοκιμαντέρ όταν οι ίδιοι, παιδιά ακόμα, μίλησαν στον Κακογιάννη.
Περιλαμβάνονται πλάνα από συνεργείο που ερευνά ομαδικούς τάφους για ίχνη, οστά, από αγνοούμενους Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Ακολουθούν πλάνα από αίθουσα με σκελετούς ανθρώπων που βρέθηκαν στους ομαδικούς τάφους. Η αρχαιολόγος, Arzu Deniz, μιλάει για την έρευνα για Κύπριους αγνοούμενους, μιλάει για το μίσος με το οποίο μεγάλωσαν και την ευκαιρία μέσα από την έρευνα αυτή να γίνουν πάλι φίλοι.
Ο Πέτρος και ο Κώστας Σουππουρής, μιλούν για την αναγνώριση και παράδοση των λειψάνων των συγγενών τους και για τα παιχνίδια που είχε στην τσέπη του ο μικρός τους αδερφός όταν σκοτώθηκε από τις τουρκικές δυνάμεις εισβολής σε ηλικία τεσσάρων ετών. Ευχαριστούν τον Κακογιάννη για την ταινία που έκανε και εξηγεί ότι ντρεπόταν να τον καλέσει, αλλά ότι σκοπεύει να τον δει. Ο Κώστας εξηγεί ότι δεν ένιωθαν ότι θα μπορούσαν να τον προσεγγίσουν εύκολα. Μιλούν για τον πόνο και την ευθύνη που νιώθουν ως θύματα αλλά και για εκείνους που συνεργάστηκαν με την ΕΟΚΑ Β’ και διέπραξαν εγκλήματα κατά των Τουρκοκυπρίων, αλλά και για τους Τουρκοκύπριους που έκλεψαν τη φάρμα των γονιών τους και έπειτα επιτέθηκαν στο χωριό τους σκοτώνοντας πολλούς Ελληνοκύπριους. Εξηγούν ότι πρέπει να πεθάνει ο ρατσισμός και το μίσος μέσα στα παιδιά.
Περιλαμβάνονται εκτενή αποσπάσματα του ντοκιμαντέρ σχετικά με όλα τα θέματα που θίγονται κατά τη διάρκεια του επεισοδίου: πλάνα από τους συγγενείς των αγνοούμενων, από τους καταυλισμούς, συνεντεύξεις παιδιών, συγγενών, μελών της ΕΟΚΑ Β΄, του Σαμψών, και του Μακάριου.
Παραγωγοί: Λάκης Παπαστάθης, Τάκης Χατζόπουλος
Σενάριο – Σκηνοθεσία: Ηλίας Δημητρίου
Έτος Παραγωγής: 2009
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr