Ο Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας, από τους σημαντικότερους Έλληνες ζωγράφους του 20ου αιώνα, έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα, πριν από 30 χρόνια, στις 3 Σεπτεμβρίου 1994. Ο Ν. Χατζηκυριάκος Γκίκας, ζωγράφος γλύπτης, χαράκτης, σκηνογράφος, άντλησε από την παράδοση και ταυτόχρονα υιοθέτησε μια ευρωπαϊκή μοντερνιστική αισθητική στο έργο του. Μαθήτευσε δίπλα στον Παρθένη, από το 1922 σπούδασε φιλολογία και αισθητική στο Παρίσι, στη Σορβόνη, αλλά και ζωγραφική μέχρι το 1934. Πραγματοποίησε ατομικές εκθέσεις στο Παρίσι από τα πρώτα του βήματα ως καλλιτέχνης και από το 1935 στην Αθήνα μαζί με τον γλύπτη Μ. Τόμπρο και τον ζωγράφο Γ. Γουναρόπουλο. Με τον αρχιτέκτονα Δημήτρη Πικιώνη, τον ποιητή Τάκη Παπατσώνη και τον σκηνοθέτη Σωκράτη Καραντινό, ήταν υπεύθυνος για το περιοδικό «Το Τρίτο Μάτι», στο οποίο παρουσιάζονταν έργα μοντέρνων καλλιτεχνών και μεταφράσεις κειμένων ξένων συγγραφέων. Ο Γκίκας δημοσίευσε άρθρα και μελέτες για θέματα κριτικής τέχνης, από το 1941 και για δεκαεπτά έτη διετέλεσε Καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, ενώ το 1973 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Με αφορμή την επέτειο 30 ετών από το θάνατο του Ν. Χατζηκυριάκου Γκίκα, το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει την εκπομπή:
ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ
ΤΡΕΙΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΣΤΟ ΝΙΚΟ ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟ ΓΚΙΚΑ
Το επεισόδιο της εκπομπής «ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ» με τίτλο «ΤΡΕΙΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΣΤΟ ΝΙΚΟ ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟ ΓΚΙΚΑ» είναι αφιερωμένο στο διακεκριμένο ζωγράφο Νίκο Χατζηκυριάκο Γκίκα. Παρουσιάζονται τρεις διαδοχικές συνεντεύξεις του καλλιτέχνη.
Η συνέντευξη της πρώτης μέρας πραγματοποιείται στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο της μόνιμης έκθεσης έργων του στην οικία του και ξεκινά με την αφήγηση των παιδικών και οικογενειακών χρόνων. Γιος του ναυάρχου Αλέξανδρου Χατζηκυριάκου, σημαντικής πολιτικής προσωπικότητας της εποχής του Μεσοπολέμου και της Ελένης Γκίκα, μεγάλωσε σε περιβάλλον που του παρείχε οικονομική άνεση και συναναστροφή με πνευματικούς ανθρώπους της εποχής. Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στη σχέση με τον πατέρα του, τις αντιρρήσεις για τις σπουδές του και τον πρώτο του γάμο με την Αντιγόνη Κοτζιά (Τιγκη). Στη συνέχεια, περιγράφει τους λόγους που τον ώθησαν να καταστρέψει μερικά έργα του και την ανάγκη δημιουργίας άλλων, την επαφή του με το κίνημα του υπερρεαλισμού κατά την παραμονή στη Γαλλία και τη μη αποδοχή του. Παράλληλα, ο καλλιτέχνης μιλάει για την αδυναμία του στον ποιητή Κωνσταντίνο Καβάφη, ενώ διαβάζονται αποσπάσματα από ποιήματα του και προβάλλονται και σχέδια του δημιουργού πάνω στα συγκεκριμένα ποιήματα.
Η συνέντευξη της δεύτερης μέρας πραγματοποιείται στο ατελιέ του και ξεκινά με την προβολή φωτογραφιών από τη προσωπική και κοινωνική του ζωή. Ακολουθεί αναφορά στον πρώτο δάσκαλό του και τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής από τον Κωνσταντίνο Παρθένη, στις επιρροές του από το γάλλο ζωγράφο Τζορτζ Σερα, στη φιλία του με τον Οδυσσέα Ελύτη και το Νίκο Καζαντζάκη, τις πηγές έμπνευσής του. Παράλληλα, διαβάζονται αποσπάσματα από την «Οδύσσεια» του Νίκου Καζαντζάκη. Την έκδοση του συγκεκριμένου βιβλίου εικονογράφησε ο καλλιτέχνης.
Η συνέντευξη της τρίτης μέρας ξεκινά με το ζωγράφο να απαγγέλει απόσπασμα από το ποίημα «Τρώες» του Κωνσταντίνου Καβάφη. Ακολουθεί αναφορά στην προσπάθειά του να προβάλλει και να ενώσει στοιχεία του ανατολικού και του δυτικού πολιτισμού στα έργα του, στην επιρροή του από το Δημήτρη Πικιώνη, τη σχέση του με την Αρχιτεκτονική. Ιδιαίτερος λόγος γίνεται για το έργο «Το καταραμένο φίδι» και την παρουσίασή του από το χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου, τα σκηνικά που επιμελήθηκε ο ίδιος, τη συνεργασία του με το Μάνο Χατζιδάκι και τον Ευγένιο Σπαθάρη. Τέλος, παρουσιάζονται τα ζωγραφικά του έργα και γλυπτά.
Σκηνοθεσία: Λάκης Παπαστάθης
Διεύθυνση Παραγωγής: Θ. Κυδωνάκης
Πρώτη τηλεοπτική προβολή: 21 Ιουλίου 1994
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr