Ο σπουδαίος εκπρόσωπος του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα Νίκος Εγγονόπουλος, έφυγε από τη ζωή στις 31 Οκτωβρίου 1985. Ποιητής και ζωγράφος, σκηνογράφος και καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, ήταν από τις σημαντικότερες μορφές του υπερρεαλιστικού κινήματος στις ελληνικές τέχνες και γράμματα. Σπούδασε στην Σχολή Καλών Τεχνών με δάσκαλο τον Κωνσταντίνο Παρθένη και παράλληλα φοίτησε στο καλλιτεχνικό εργαστήρι του Φώτη Κόντογλου. Ως ποιητής έκανε την εμφάνισή του το 1938 με τη συλλογή «Μην ομιλείτε εις τον οδηγόν», η οποία προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, όπως και η επόμενη συλλογή του «Τα κλειδοκύμβαλα της σιωπής». Πολέμησε στο αλβανικό μέτωπο και κατά τη διάρκεια της Κατοχής αιχμαλωτίστηκε από τους Γερμανούς. Το 1944 δημοσίευσε το έργο του «Μπολιβάρ», που αποτελεί την κορυφαία στιγμή της ποιητικής του δραστηριότητας. Για το ποιητικό του έργο βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης το 1958 για την ποιητική συλλογή «Εν ανθηρώ ‘Ελληνι λόγω», καθώς και το 1979 για την συλλογή «Στην κοιλάδα με τους ροδώνες», η τελευταία του ποιητική συλλογή. Από το 1967 έως το 1973 ο Νίκος Εγγονόπουλος διατέλεσε καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Το Αρχείο της ΕΡΤ για την επέτειο από το θάνατό του παρουσιάζει ένα τεκμήριο της σειράς ντοκιμαντέρ «Παρασκήνιο», αφιερωμένο στον Νίκο Εγγονόπουλο, το οποίο εστιάζει στο ποιητικό και ζωγραφικό του έργο μέσα από το πρίσμα του υπερρεαλισμού:
ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ
Ο ΚΗΠΟΣ ΜΕ Τ’ ΑΜΕΤΡΗΤΑ ΠΑΡΑΘΥΡΑ (ΝΙΚΟΣ ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ)
(video)
Σε αυτό το επεισόδιο παρουσιάζεται ένα αφιέρωμα στη ζωή και το έργο του Νίκου Εγγονόπουλου. Η σύζυγός του Λένα Εγγονόπουλου μιλάει για το χαρακτήρα του ποιητή, ζωγράφου και καθηγητή Νίκου Εγγονόπουλου. Περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο προσέγγιζε την ποίηση και τη ζωγραφική, τη σχέση του με τον υπερρεαλισμό αλλά και με τα χρήματα ως αμοιβή για τα κατά παραγγελία ζωγραφικά του έργα. Μιλάει για τη σχέση του με τους ποιητές Μίλτο Σαχτούρη και Επαμεινώνδα Γονατά και τη συνειδητή του επιλογή να γίνει καθηγητής προκειμένου να αποφύγει τη σύνδεση της καλλιτεχνικής του δραστηριότητας με το βιοπορισμό. Επίσης, περιλαμβάνεται απόσπασμα από παρουσίαση του έργου του από τον Δημήτρη Μπαγέρη, αλλά και συνέντευξη του ιδίου, ο οποίος εξηγεί την προσπάθεια που έχει κάνει προκειμένου να συγκεντρώσει πληροφορίες για το σύνολο του έργου του Εγγονόπουλου καθώς και σπάνιες εκδόσεις περιοδικών στα οποία βρέθηκαν εικονογραφήσεις, βινιέτες, αλλά και άγνωστα κείμενά του. Παρουσιάζει αντίτυπα πρώτων εκδόσεων από ποιητικές συλλογές του Εγγονόπουλου, αλλά και αποσπάσματα από χλευαστικές κριτικές που είχαν κυκλοφορήσει σε περιοδικά κατά τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια με στόχο τον Νίκο Εγγονόπουλο και τον Ανδρέα Εμπειρίκο. Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου γίνονται αναφορές και στο σκηνογραφικό και αγιογραφικό έργο του, στις καταγραφές της ελληνικής αρχιτεκτονικής, προβάλλονται λεπτομέρειες από πίνακές του, αλλά και αγιογραφίες όπως αυτές που φιλοτέχνησε για τον Ιερό Ναό του Αγίου Σπυρίδωνος στη Νέα Υόρκη, ενώ ακούγονται και αναγνώσεις ποιημάτων του Νίκου Εγγονόπουλου.
Σενάριο – σκηνοθεσία: ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ
Διεύθυνση παραγωγής: ΘΕΟΧΑΡΗΣ ΚΥΔΩΝΑΚΗΣ
Πρώτη τηλεοπτική προβολή: 17 Μαΐου 2005
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr