Πέντε χρόνια συμπληρώνονται από τον θάνατο του μεγάλου Έλληνα σκηνοθέτη Νίκου Κούνδουρου που έφυγε από τη ζωή στις 22 Φεβρουαρίου 2017.
Γεννήθηκε το 1926. Σπούδασε ζωγραφική και γλυπτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας από την οποία αποφοίτησε το 1948. Ξεκίνησε την δημιουργική του πορεία στον κινηματογράφο το 1954 με τη «Μαγική Πόλη», χαρακτηριστικό δείγμα του ελληνικού νεορεαλισμού. Με τη δεύτερη κιόλας ταινία του «Ο Δράκος» (1956), σε σενάριο του Ιάκωβου Καμπανέλλη, καθιερώνεται ως ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες σκηνοθέτες. Ακολούθησαν «Οι παράνομοι» (1958), «Το ποτάμι» (1959), «Μικρές Αφροδίτες» (1963), «Το πρόσωπο της Μέδουσας» (1967), «Τα τραγούδια της φωτιάς» (1974), «1922» (1978), «Μπορντέλο» (1984) κ.ά. Οι ταινίες του αναγνωρίστηκαν πολλές φορές στο εξωτερικό αποσπώντας διακρίσεις σε μεγάλα διεθνή φεστιβάλ. Τιμήθηκε με το Πρώτο Βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και Βερολίνου το 1963 για την ταινία «Μικρές Αφροδίτες» καθώς και για την ταινία του «Το ποτάμι» στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 1959.
Παράλληλα με τον κινηματογράφο ο Κούνδουρος ασχολήθηκε με το θέατρο όπου σκηνοθέτησε παραστάσεις στην Επίδαυρο, στο Ηρώδειο και αλλού και αναμετρήθηκε με το αρχαίο δράμα ή με έργα της μεσαιωνικής ελληνικής γραμματείας όπως, ο «Ερωτόκριτος» (2000) και ο «Διγενής Ακρίτας» (2002).
Αυτή τη λιγότερο γνωστή πτυχή της καλλιτεχνικής του δραστηριότητας παρουσιάζει το Αρχείο της ΕΡΤ μέσα από ένα σπάνιο ντοκουμέντο του 1980 το οποίο κατέγραψε τη μοναδική συνεργασία του Νίκου Κούνδουρου με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος στο ανέβασμα του έργου «Η Όπερα της Πεντάρας» του Μπρεχτ.
Συνεργάτες του ήταν κορυφαία ονόματα της εποχής (Σκηνικά-κοστούμια: Δ. Φωτόπουλος, ενορχήστρωση και δ/νση ορχήστρας: Ν. Μαμαγκάκης, χορογραφίες Γ. Φλερύ, μουσική διδασκαλία: Αίγλη Χαβά-Βάγια και με ηθοποιούς τη Βέρα Κρούσκα, Τ. Παλαντζίδη, Αλ. Ουδινότη, Μ. Κιτσοπούλου, Ι. Δεληγιαννίδη κ.ά.). Η μετάφραση ήταν της Σωτηρίας Ματζίρη και του Νίκου Κούνδουρου και τα κείμενα των τραγουδιών του Μπρεχτ διασκευασμένα από τον Βαγγέλη Γκούφα και τον Νίκο Κούνδουρο.
Το συνεργείο της ΕΡΤ είχε ταξιδέψει στη Θεσσαλονίκη μια βδομάδα πριν από την πρεμιέρα της παράστασης, τον Νοέμβριο του 1980, κινηματογράφησε τις πρόβες και συνέντευξη του σκηνοθέτη Νίκου Κούνδουρου στο πλαίσιο της εκπομπής «ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ».
(video)
Στην εκπομπή που επιμελείται και παρουσιάζει η Δανάη Στρατηγάκη, δίνονται πληροφορίες σχετικά με το έργο των Μπέρτολτ Μπρεχτ και Κουρτ Βάιλ «Η Όπερα της Πεντάρας» και με το χρονικό πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιουργήθηκε και παρέχονται στοιχεία για το μουσικό θέατρο και τον θεατρικό εξπρεσσιονισμό, είδος πάνω στο οποίο πειραματίστηκε ο Μπρεχτ. Η «Όπερα της Πεντάρας» παρουσιάστηκε το 1928 στο Θέατρο του Βερολίνου, μια θεατρική σάτιρα που δημιούργησε ο Μπέρτολντ Μπρεχτ (1898-1956) σε συνεργασία με τον συνθέτη Κουρτ Βάιλ η οποία χλεύαζε τα κακώς κείμενα της αστικής τάξης και του καπιταλιστικού συστήματος. Πρόκειται για τη διασκευή του αγγλικού έργου του 18ου αιώνα «Όπερα του Ζητιάνου» του Τζον Γκέι. Η «Όπερα της Πεντάρας» γνώρισε μεγάλη επιτυχία και παρουσιάστηκε στις σκηνές όλου του κόσμου με αρκετές παραλλαγές, παραμένοντας έργο επίκαιρο και διαχρονικό.
Στη συνέχεια, ο σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος σε συνέντευξη που παραχωρεί στη Δανάη Στρατηγάκη εξηγεί γιατί καταπιάστηκε με το θέατρο, μιλάει για το περιεχόμενο του έργου για τη δομή του και για την εποχή στην οποία γράφτηκε. Το χαρακτηρίζει «κοινωνικό έργο παρά πολιτικό». Μιλάει για τη λαϊκή επιτυχία της «Όπερας της Πεντάρας» και σχολιάζει την τεράστια απήχησή της σε παγκόσμιο επίπεδο. Τονίζει ότι για την προσωρινή μεταπήδησή του από τον κινηματογράφο στο θέατρο στάθηκε αφορμή το συγκεκριμένο έργο.
Αναφέρεται στις προκλήσεις του σκηνοθέτη σε σχέση με το έργο και περιγράφει τη δική του σκηνοθετική ματιά πάνω σε αυτό, προκειμένου να αποδώσει τη σύλληψη του Μπρεχτ και να αναδειχθεί η ουσία της Μπρεχτικής ιδεολογίας.
Τέλος, κάνει λόγο για τη θεατρική σκηνοθεσία και ομολογεί πόσο τον έχει επηρεάσει ο κινηματογράφος στη δουλειά αυτή, συγκρίνοντας τους δύο χώρους. Μιλάει για το πώς αντιλαμβάνεται το ρόλο του θεατρικού σκηνοθέτη και για τη συνεργασία του με τους ηθοποιούς του θεάτρου. Αναφέρεται στη δύναμη του ηθοποιού στο θέατρο σε αντίθεση με τον κινηματογράφο όπου κυρίαρχος είναι ο σκηνοθέτης.
Στην εκπομπή προβάλλονται στιγμιότυπα από τις πρόβες της παράστασης στην οποία συμμετείχαν οι ηθοποιοί: Νίκος Βρεττός (Κος Πήτσαμ), Ρίκα Γαλάνη (Κα Πήτσαμ), Γρηγόρης Μήττας (Φιλτς), Τάσος Παλαντζίδης (Μαθιός), Ανδρέας Ζησιμάτος (Μάκυ ο φονιάς), Ανέζα Παπαδοπούλου (Πόλυ), Σίμος Ιωαννίδης (Μπράουν ο Τίγρης), Γ. Λέφας (Παρουσιαστής), Βέρα Κρούσκα (Τζένη), Λίνα Τριανταφύλλου (Λούσυ), Ιφιγένεια Δεληγιαννίδη (Κόρη του Μάγου, Γ΄ Κορίτσι), Ουδινότης Αλέκος (Μπράουν ο Τίγρης) κ.ά. Στο πιάνο: Μ. Κολλάρου και Λ. Τότσιου.
Έρευνα-επιμέλεια: Δανάη Στρατηγάκη
Σκηνοθεσία: Μαίρη Κουτσούρη
Φωτογραφία: Σ. Δανάλη
Ημερομηνία Προβολής: 6 Δεκεμβρίου 1980
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr