Ο Νίκος Μαμαγκάκης από τους πιο σημαντικούς Έλληνες συνθέτες γεννήθηκε στο Ρέθυμνο στις 3 Μαρτίου 1929 και πέθανε στην Αθήνα στις 24 Ιουλίου 2013. Συνθέτης τεράστιας εμβέλειας, διακρίθηκε στα περισσότερα είδη της μουσικής σύνθεσης από τη μουσική παράδοση της πατρίδας του της Κρήτης έως την πρωτοποριακή ηλεκτρονική μουσική και από το ρεμπέτικο τραγούδι έως το συμφωνικό έργο. Έγραψε μουσική για τον κινηματογράφο τόσο για τον πιο εμπορικό του Φίνου, όσο και για τον Νέο Ελληνικό Κινηματογράφο, για τις ταινίες του Τάκη Κανελλόπουλου και του Νίκου Περάκη και για τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο. Υπήρξε από τους πρώτους που έκαναν ηλεκτρονική μουσική το 1955, στο στούντιο Siemens στο Μόναχο και δημιούργησε στο χώρο της αβάν γκαρντ. Μελοποίησε και «έντυσε» μουσικά κείμενα και ποιήματα δημιουργών όπως των Ρίτσου, Σεφέρη, Πρεβελάκη, Μπρεχτ, Παπαδιαμάντη, Καζαντζάκη, Βάρναλη, Καβάφη, Χορτάτση, Εγγονόπουλου, Ελύτη, αντλώντας από την ελληνική λογοτεχνία σημαντικό μέρος του υλικού του, όπως από το γραπτό λόγο του Κρητικού θεάτρου. Είχε συνεργαστεί με τον Ξενάκη και είχε συνδεθεί με τον Βαμβακάρη και τον Τσιτσάνη. Ο Μαμαγκάκης έγραψε μουσική για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου. Μετέγραψε ρεμπέτικα για συμφωνική ορχήστρα και έκανε ενορχηστρώσεις για τέσσερις δίσκους της Σωτηρίας Μπέλλου. Είχε φίλους ποιητές (όπως τον Ρίτσο που συνυπέγραψαν το 1972 τα «11 λαϊκά τραγούδια του Γιάννη Ρίτσου»). Στα μεγάλα έργα του συγκαταλέγονται: η όπερα «Ερωτόκριτος και Αρετούσα», η «Οδύσσεια» του Καζαντζάκη, το «Μέγα Ορατόριο» των Ελλήνων του Στρατηγού Μακρυγιάννη.
ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ
ΝΙΚΟΣ ΜΑΜΑΓΚΑΚΗΣ
Σειρά αυτοβιογραφικών ντοκιμαντέρ των Γιώργου και Ηρώς Σγουράκη, στην οποία σκιαγραφούνται προσωπικότητες από τον πνευματικό, καλλιτεχνικό, πολιτικό και κοινωνικό χώρο. Το επεισόδιο αυτό είναι αφιερωμένο στον συνθέτη Νίκο Μαμαγκάκη.
Ο Νίκος Μαμαγκάκης ξεκινάει την αφήγησή του από τα χρόνια της παιδικής του ηλικίας στο Ρέθυμνο και την πρώτη του επαφή με τη μουσική. Μετά την Κατοχή βρέθηκε στην Αθήνα όπου ξεκίνησε τις σπουδές του στο Ωδείο Αθηνών και συνέχισε με υποτροφία τη φοίτησή του στη Μουσική Ακαδημία του Μονάχου δίπλα στον Καρλ Όρφ. Παράλληλα, δουλεύει στο στούντιο ηλεκτρονικής μουσικής της Siemens. Στην εργογραφία του συγκαταλέγονται όλα τα είδη όπως, μουσική για το θέατρο, για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, όπερες, ηλεκτρονική μουσική, κύκλους τραγουδιών. Γίνεται αναφορά στα έργα του «Αναρχία», κοντσέρτο για κρουστά και ορχήστρα (1970) και «Κυκεών» για ένα σύνολο οργάνων σόλο (1972), παραγγελία του φεστιβάλ των Ολυμπιακών Αγώνων του Μονάχου.
Μελοποίησε ορισμένα από τα πιο σημαντικά κείμενα της ελληνικής γραμματείας: τον «Ερωτόκριτο», την «Ερωφίλη» και την «Οδύσσεια» του Ν. Καζαντζάκη, έργα στα οποία, όπως ο ίδιος λέει, εντοπίζονται μουσικά στοιχεία της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Κρήτης. Ο συνθέτης μιλάει για τους λόγους που τον προσέλκυσαν τα κείμενα αυτά ενώ με σημείο αναφοράς το έργο του «Βάκχες», ηλεκτρονικό μπαλέτο (1969) επισημαίνει τη συνάφεια του κειμένου του Ευριπίδη με τον χριστιανικό λόγο. Μιλάει επίσης, για την επίδραση που άσκησε το συγγραφικό έργο του Νίκου Καζαντζάκη τόσο σε εκείνον όσο και στη μουσική του. Τέλος, ο Ν. Μαμαγκάκης αναφέρεται στη μουσική που έγραψε για την πολύωρη ταινία του Έντγκαρ Ράιτζ «Πατρίδα» (Heimat Ι, ΙΙ), 1984. Στη διάρκεια της εκπομπής ακούγονται αποσπάσματα από τον μελοποιημένο «Ερωτόκριτο» του Β. Κορνάρου, από την «Οδύσσεια» (τραγούδι: Νένα Βενετσάνου) και από το έργο «Πατρίδα» (τραγούδι: Σαββίνα Γιαννάτου). Για το έργο του Ν.Μαμαγκάκη μιλάει ο μουσικολόγος Γιάννης Παπαϊωάννου.
Σκηνοθεσία: Μπάμπης Πλαϊτάκης
Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης
Copyright ET 2 1994
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr