Η 27η Οκτωβρίου ανακηρύχθηκε ως Παγκόσμια ημέρα οπτικοακουστικής κληρονομιάς από την UNESCO το 2005. Ως βασικοί στόχοι από τον εορτασμό της συγκεκριμένης ημέρας έχουν τεθεί η ευαισθητοποίηση του κόσμου ως προς την αξία της οπτικοακουστικής αρχειακής κληρονομιάς και τη διάσωσή της για τις μελλοντικές γενιές. Το θέμα των φετινών εορτασμών αφορά στο ζήτημα της διασφάλισης της καθολικής πρόσβασης στην αρχειακή κληρονομιά και δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο πώς επιστρατεύοντας την οπτικοακουστική κληρονομιά μπορεί να προωθηθεί μια ειρηνική κοινωνία χωρίς περιορισμούς. Ακόμη, φέτος στις 27 Οκτωβρίου γιορτάζονται διεθνώς και τα 30 χρόνια από την καθιέρωσης της “Μνήμης του Κόσμου”, ενός προγράμματος που εγκαινίασε η UNESCO το 1992.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Οπτικοακουστικής Κληρονομιάς, το Αρχείο της ΕΡΤ θέλοντας να συμβάλλει στην προώθηση της αξίας της οπτικοακουστικής κληρονομιάς και στο πλαίσιο των εκδηλώσεων μνήμης για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή παρουσιάζει συγκεντρωμένη στην ιστοσελίδα του αρχείου της την σειρά αφιερωμάτων με το γενικότερο τίτλο ”Μνήμες προσφύγων”.
ΜΝΗΜΕΣ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ
Το Αρχείο της ΕΡΤ για να τιμήσει την επέτειο μνήμης των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική καταστροφή επιμελήθηκε μια σειρά αφιερωματικών άρθρων τα οποία δημοσιεύονταν σε εβδομαδιαία βάση στο https://www.ert.gr/ από τις 2/8/22 έως τις 28/9/22. Επρόκειτο για ανάδειξη και ανθολόγηση προφορικών μαρτυριών από πρόσφυγες πρώτης και δεύτερης γενιάς μέσα από εκπομπές της ΕΡΤ από τη δεκαετία του 1970 έως το 2020 παράλληλα με αξιοποίηση υλικού τόσο από το ραδιοφωνικό όσο και το φωτογραφικό Αρχείο της ΕΡΤ. Μπορείτε να δείτε συγκεντρωμένο όλο το υλικό στο https://archive.ert.gr/mnimes-prosfygon/ μαζί με διάφορα ιστορικά ντοκιμαντέρ που αφορούν τη Μικρασιατική καταστροφή.
Στο παραπάνω βίντεο συγκεντρώνονται μαρτυρίες εννέα Μικρασιατών προσφύγων και ενός ιστορικού από πέντε διαφορετικές εκπομπές της ΕΡΤ. Με την σειρά που εμφανίζονται πρόκειται για αποσπάσματα από τις εκπομπές: ”Σαν παραμύθι, Φιλιώ Χαϊδεμένου”, παραγωγής 1999, σενάριο-σκηνοθεσία Νίκος Παπαθανασίου, ”Προσφυγική Ελλάδα”, παραγωγής 2002, σενάριο-σκηνοθεσία Βαγγέλης Σερντάρης, ”Παρασκήνιο’’, παραγωγής 2003, σκηνοθεσία Καλλιόπη Λεγάκη, ”Μικρασιατική Καταστροφή’’, παραγωγής 1982, σενάριο-σκηνοθεσία Πόπη Αλκούλη, ”Δυο φορές ξένος”, παραγωγής 2011, σκηνοθεσία Ανδρέας Αποστολίδης, Γιούρι Αβέρωφ.
Ειδικότερα, στα αφιερωματικά άρθρα καλύφθηκαν οι εξής θεματικές: Σε τέσσερα άρθρα παρουσιάστηκε η ζωή στη Μικρά Ασία πριν την καταστροφή (καθημερινότητα, εκπαίδευση, ήθη και έθιμα, άφιξη του ελληνικού στρατού στην Σμύρνη και Μικρασιατική εκστρατεία). Τέσσερα ακόμη άρθρα αφιερώθηκαν στην καταστροφή. Τρία άρθρα κάλυψαν το τιτάνιο έργο της εγκατάστασης και της αποκατάστασης των προσφύγων στην Ελλάδα και τέλος ένα άρθρο ήταν αφιερωμένο στη μικρασιατική παράδοση (Μουσική, λογοτεχνία, μαγειρική).
Από το τηλεοπτικό αρχείο της ΕΡΤ αποκαταστάθηκαν και ψηφιοποιηθήκαν 18 εκπομπές- ντοκιμαντέρ που είναι διαθέσιμες στο κοινό στην ιστοσελίδα του Αρχείου https://archive.ert.gr/ . Από τις εκπομπές αυτές, επιλέχτηκαν προφορικές μαρτυρίες προσφύγων πρώτης και δεύτερης γενιάς που διασώζουν την ιστορική μνήμη και δημιουργήθηκαν 42 βίντεο για τις ανάγκες του αφιερώματος ‘’Μνήμες προσφύγων’’, συνολικής διάρκειας 01:48:03 ωρών.
Από το Αρχείο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας αξιοποιήθηκαν εκπομπές – αφιερώματα των δεκαετιών 1950 & 1970 και δημιουργήθηκαν 9 νέα ηχητικά τεκμήρια, συνολικής διάρκειας μισής ώρας.
Τέλος, στα αφιερώματα ”Μνήμες προσφύγων” παρουσιάστηκαν 48 φωτογραφίες, 19 από την Συλλογή Μικρασιατικής Εκστρατείας και 26 από την Συλλογή Πέτρου Πουλίδη, του Φωτογραφικού Αρχείου της ΕΡΤ.
Παράλληλα, στα πλαίσια των εκδηλώσεων μνήμης για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή παρουσιάζονται σε νέα αποκατεστημένη ψηφιακή έκδοση οι σειρές μυθοπλασίας της ΕΡΤ που η υπόθεσή τους περιστρέφεται γύρω από τη Μικρασιατική Καταστροφή και τη ζωή στις Χαμένες Πατρίδες.
Αρχικά, αποκαταστάθηκε η σειρά 29 επεισοδίων «Γαλήνη», παραγωγής 1976, βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Ηλία Βενέζη και σκηνοθεσία του Κώστα Λυχναρά. Η σειρά στην οποία πρωταγωνιστούν μεταξύ άλλων η Μπέτυ Αρβανίτη και ο Γιώργος Φούντας είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του Αρχείου της ΕΡΤ στον παρακάτω σύνδεσμο: ΓΑΛΗΝΗ, 29 Επεισόδια
Η σειρά 14 επεισοδίων «Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια», παραγωγής 1979, βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Στράτη Μυριβήλη σε σκηνοθεσία Κώστα Αριστόπουλου, αποκαταστάθηκε ψηφιακά από το πρωτότυπο φιλμ. Στην σειρά πρωταγωνιστούν η Κάτια Δανδουλάκη, ο Νικήτας Τσακίρογλου, ο Γιάννης Φέρτης, και είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του Αρχείου της ΕΡΤ στον παρακάτω σύνδεσμο:
Η ΔΑΣΚΑΛΑ ΜΕ ΤΑ ΧΡΥΣΑ ΜΑΤΙΑ, 14 Επεισόδια
Ακόμη, ψηφιοποιήθηκαν εκ νέου τα 30 επεισόδια της θρυλικής σειράς «Λωξάντρα», παραγωγής 1980, βασισμένης στο ομότιτλο μυθιστόρημα της Μαρίας Ιορδανίδου σε σκηνοθεσία του Γρηγόρη Γρηγορίου. Στην σειρά πρωταγωνιστούν μεταξύ άλλων η Μπέτυ Βαλάση και ο Γιάννης Αργύρης και είναι διαθέσιμη στον σύνδεσμο:
ΛΩΞΑΝΤΡΑ, 30 Επεισόδια
Τέλος, ψηφιοποιήθηκε η σειρά «Τα παιδιά της Νιόβης», 38 επεισοδίων, παραγωγής 2004-2005, βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Τάσου Αθανασιάδη σε σκηνοθεσία του Κώστα Κουτσομύτη. Η σειρά στην οποία πρωταγωνιστούν ο Άγγελος Αντωνόπουλος, ο Γρηγόρης Βαλτινός, η Άντζελα Γκερέκου και η Μαρία Τζομπανάκη είναι διαθέσιμη στο ERTFLIX στον ακόλουθο σύνδεσμο:
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΝΙΟΒΗΣ, 38 Επεισόδια
Δείτε περισσότερα στο: https://archive.ert.gr και στο https://archive.ert.gr/mnimes-prosfygon/