Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου – 27 Μαρτίου

1821-2021

200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση – Αφιερώματα από τις συλλογές του Αρχείου της ΕΡΤ

Στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης και με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 27 Μαρτίου, όπως καθιερώθηκε το 1962 από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου (Δ.Ι.Θ.), το Αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποίησε και παρουσιάζει από την εκπομπή το “Θέατρο της Δευτέρας” το ιστορικό δράμα του Σπύρου Μελά “Ρήγας Βελεστινλής”, παραγωγής 1977, σε σκηνοθεσία Γρηγόρη Κ. Μασαλά και τηλεσκηνοθεσία Σταύρου Ζερβάκη. Το ρόλο του Ρήγα ενσαρκώνει ο ηθοποιός Χρήστος Πάρλας.

Μαζί του εμφανίζεται μια πλειάδα ηθοποιών μεταξύ των οποίων οι: Χρήστος Τσάγκας, Βασίλης Κολοβός, Γιάννης Κοντούλης, Ανθή Ανδρεοπούλου, Χαρά Αγγελούση, Έρση Βασιλικιώτη, Νάσος Κεδράκας, Γκάρη Βοσκοπούλου, Πέτρος Ζαρκάδης, Γιώργος Χριστόπουλος, Φάνης Χηνάς, Αλμπέρτο Εσκενάζυ, Γιάννης Κανδύλας, Θόδωρος Ντόβας και άλλοι 30 ηθοποιοί. Σκηνικά: Γιάννης Καρύδης. Μουσική επιμέλεια: Δανάη Ευαγγελίου. Μουσική τραγουδιών: Γιώργος Τσαγκάρης.

Ο ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς (1883-1966) υπήρξε πεζογράφος, κριτικός και θεατρικός συγγραφέας ενώ σημαντική ήταν η συμβολή του στη δημοσιογραφία. Εργάστηκε ακόμη ως ηθοποιός και είχε ασχοληθεί με την σκηνοθεσία. Στην διάρκεια της συγγραφικής του πορείας εκδήλωσε μεγάλο ενδιαφέρον για την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης και συνέγραψε ανάλογες ιστορικές μελέτες. Το 1962 δημοσίευσε στο περιοδικό «Θέατρο», τεύχ. 5, Σεπτ-Οκτ. 1962, το ιστορικό έργο «Ρήγας Βελεστινλής, ο Εθνομάρτυρας. Ιστορικό δράμα. Τρία μέρη, εννιά εικόνες», που εγκαινίαζε μια σειρά μυθιστορηματικών βιογραφιών των ηρώων του 1821. Το έργο πρωτοανέβηκε από το Εθνικό Θέατρο στις 20 Οκτωβρίου 1962, σε σκηνοθεσία του Αλέξη Μινωτή, ο οποίος είχε υποδυθεί το ρόλο του Ρήγα.

Η ιστορική μορφή του Ρήγα Βελεστινλή (Βελεστίνο 1757- Βελιγράδι 1798), που υπήρξε ο πρόδρομος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, ο ιδρυτής της πρώτης μυστικής απελευθερωτικής εταιρείας και ο πρωτομάρτυρας της Ελευθερίας αποτέλεσε ήδη από τον 19ο αιώνα, θέμα σε ορισμένους συγγραφείς για τη δημιουργία θεατρικού έργου.

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ
«ΡΗΓΑΣ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ»
του Σπύρου Μελά


Το συγκεκριμένο θεατρικό έργο, που αποτελεί μια μυθιστορηματική προσωπογραφία, αρχίζει την ώρα που ο Ρήγας εκκινεί το μεγάλο του επαναστατικό σχέδιο για τον ξεσηκωμό των υπόδουλων λαών της Βαλκανικής, τονίζει το όραμά του για μια παμβαλκανική υπερεθνική επανάσταση και παρακολουθεί τη δράση του μέχρι τη σύλληψή του και τον τραγικό του θάνατο μαζί με τους επτά συντρόφους του στον πύργο Νεμπόισα όπου φυλακίστηκαν όταν παραδόθηκαν με τη συνοδεία των αυστριακών αρχών στους Τούρκους του Βελιγραδίου. Εκεί, ύστερα από συνεχή βασανιστήρια, στις 24 Ιουνίου του 1798, στραγγαλίστηκαν και τα σώματά τους ρίχτηκαν στον Δούναβη.

Η υπόθεση εκτυλίσσεται ως εξής: στο αρχοντικό του πρίγκιπα της Βλαχίας Μπρανκοβεάνου είναι μαζεμένοι οι φιλλέληνες «βογιάροι» που περιμένουν το γυρισμό του Ρήγα από τη Βιέννη. Ο ερχομός του φέρνει έναν αέρα ελευθερίας που κάμπτει πολλούς από τους ενδοιασμούς των αρχόντων μπροστά στην προοπτική της εξέγερσης κατά του Σουλτάνου. Πλάι στη φρονημάδα των αρχόντων υπάρχει η φλογερή συνηγορία μιας ερωτευμένης γυναίκας, της Δομνίτσας Ρωξάντρας, κόρης του πρίγκιπα Μπρανκοβεάνου, που παλεύει να κερδίσει μια θέση στην καρδιά του Ρήγα. Ο Ρήγας αναγγέλλει στους αντάρτες, τους «χαϊντούτσι», σε μια μυστική συγκέντρωση, τις φιλελεύθερες αποφάσεις του «γκουβέρνου»της Γαλλίας και συστήνει να απλωθεί η μυστική οργάνωση ακόμα και στους Τούρκους.  Δείχνει στους «βογιάρους» τη «Χάρτα» του που έγινε για να δώσει στους Έλληνες συνείδηση του ιστορικού τους μεγαλείου και προσθέτει πως «αν άρχιζε από τους Γραικούς είναι γιατί αυτοί του φαίνονται πιο έτοιμοι». Οραματίζεται μια μεγάλη δημοκρατία σ’ όλα τα Βαλκάνια, αποκρούει την κατηγορία πως είναι πράκτορας των Γάλλων και ορκίζει τους άρχοντες, πριν φύγει για τη Βιέννη για να συνεχίσει την πατριωτική και διαφωτιστική του δράση. Οι Έλληνες της Βιέννης θεωρούν ακόμα τη στιγμή ανώριμη για να τεθούν σ ’εφαρμογή τα επαναστατικά σχέδια του Ρήγα. Η αναγγελία της κατάληψης των Επτανήσων από τους Γάλλους προκαλεί ωστόσο ακράτητο ενθουσιασμό, που έρχεται όμως να ψυχράνει η διαπίστωση μιας στενής παρακολούθησης από μέρους της μυστικής αυστριακής αστυνομίας.

Ο Ρήγας ξεκινάει τότε για το Τριέστι απ’ όπου λογαριάζει να πάρει καράβι για την Πρέβεζα, που είναι στα χέρια των Γάλλων. Έχει στείλει κιόλας τα κιβώτια με τις προκηρύξεις και το επαναστατικό υλικό στον φίλο του Κορωνιό, έμπορο από το Τριέστι. Αλλά ο Κορωνιός λείπει, και τα κιβώτια ανοίγονται από τον συνέταιρό του τον Οικονόμου, που σπεύδει να ειδοποιήσει τις αυστριακές αρχές. Φτάνοντας στο Τριέστι ο Ρήγας πέφτει στα χέρια της αστυνομίας, πάει ν ’αυτοκτονήσει, δεν το κατορθώνει και φυλακίζεται. Καταφέρνει να στείλει ένα μήνυμα στο Γάλλο πρόξενο, αλλά καμιά ενέργεια δεν θα μπορέσει να τον αποσπάσει από δω και πέρα από τα χέρια των δημίων του. Οι Αυστριακοί που βρίσκουν επικίνδυνες τις φιλελεύθερες ιδέες του Ρήγα και που ξέρουν, από την άλλη μεριά, ότι δεν υπάρχουν στοιχεία για να καταδικασθεί από κανονικό δικαστήριο, αποφασίζουν να τον παραδώσουν στους Τούρκους «έναντι μερικών ανταλλαγμάτων». Ο Ρήγας και οι επτά σύντροφοί του –οι συνωμότες της Βιέννης-μεταφέρονται στο Βελιγράδι, όπου μετά από μια δραματική αναμονή σαράντα ημερών στραγγαλίζονται όλοι σε μια νύχτα.

Πηγή: Ψηφιοποιημένο Αρχείο Εθνικού Θεάτρου http://www.nt-archive.gr/playMaterial.aspx?playID=440

Έτος παραγωγής: 1977

Προβλήθηκε στις 28 Μαρτίου 1977

Διάρκεια: 2 ώρες και 9 λεπτά

Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ

TOP NEWS