Ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Θέατρου καθιερώθηκε το 1962 από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου (Δ.Ι.Θ.) και έκτοτε γιορτάζεται κάθε χρόνο παγκοσμίως στις 27 Μαρτίου. Κάθε χρόνο το Εκτελεστικό Συμβούλιο της ITI (Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου) επιλέγει μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου για τη συγγραφή του μηνύματος της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου, που μοιράζεται τους προβληματισμούς της σχετικά με το θέατρο, τον πολιτισμό και την ειρήνη. Το μήνυμα μεταφράζεται σε περισσότερες από 20 γλώσσες, διαβάζεται σε όλα τα θέατρα και μεταδίδεται από τα ΜΜΕ σε όλο τον κόσμο. Από το 1962 έως σήμερα, 60 σημαντικές προσωπικότητες του θεάτρου συνεισέφεραν τις σκέψεις τους μέσω των μηνυμάτων της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου. Τον Νορβηγό συγγραφέα και θεατρικό συγγραφέα, Jon Fosse, βραβευμένο με το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2023, επέλεξε φέτος το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου για τη συγγραφή του Μηνύματος της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου 2024. Μπορείτε να δείτε εδώ: https://www.world-theatre-day.org/messageauthor.html
Από την έναρξη της λειτουργίας της η Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση μέσα από τις συχνότητές της έφερε σε επαφή γενιές ολόκληρες με το θέατρο και την πεζογραφία διαμορφώνοντας σε μεγάλο βαθμό την πολιτιστική ταυτότητα της νεότερης Ελλάδας, με το ραδιοφωνικό θέατρο και στη συνέχεια με το θέατρο στην τηλεόραση.
Το Αρχείο της ΕΡΤ συμμετέχοντας στον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου θυμάται την εκπομπή του τότε ΕΙΡΤ που άφησε εποχή, το Θέατρο της Δευτέρας, το οποίο ακόμα και σήμερα πολλοί θυμούνται με αγάπη και νοσταλγία. Η αρχή έγινε τον Δεκέμβριο του 1970 ενώ τον Ιανουάριο του 1972 το τηλεοπτικό θέατρο πήρε την ονομασία «Θέατρο της Δευτέρας». Ο Παπαδιαμάντης, ο Καρκαβίτσας, ο Κονδυλάκης, ο Μυριβήλης ήταν μερικοί από τους Έλληνες διηγηματογράφους που το λογοτεχνικό τους έργο μεταφέρθηκε στη μικρή οθόνη για να περάσει στο ευρύ κοινό.
Η σειρά “Το Θέατρο στην Τηλεόραση της ΕΡΤ”, παραγωγής του 2000, ανατρέχει στην 30χρονη ιστορία του τηλεοπτικού θεάτρου και στη μεγάλη του προσφορά. Το πρώτο επεισόδιο της σειράς καλύπτει χρονικά την περίοδο 1970-1975. Πώς το καινούριο μέσο, η τηλεόραση συνδέθηκε στο ξεκίνημά της με την ομορφιά της ελληνικής και ξένης πεζογραφίας και με τη διάδοσή της μέσα από τις διασκευές έργων για πρώτη φορά για το τηλεοπτικό θέατρο; Γιατί η προβολή του γινόταν πάντοτε τη Δευτέρα; Πότε άλλαξε τίτλο κι έγινε «Παγκόσμιο Θέατρο;»
ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΤ
ΕΠ.01
Πρόκειται για το πρώτο από τα πέντε ωριαία ντοκιμαντέρ της σειράς, που καλύπτουν όλη την πορεία του τηλεοπτικού θεάτρου στην ΕΡΤ από το 1970 που πρωτοξεκίνησε. Ο Σταμάτης Χονδρογιάννης, που υπογράφει την σκηνοθεσία και την έρευνα της σειράς, θυμάται πώς ξεκίνησαν όλα, αλλά και την πρώτη θεατρική τηλεοπτική παράσταση που προβλήθηκε τον Δεκέμβριο του 1970 «Τα Χριστούγεννα του τεμπέλη» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Παράλληλα, ο ηθοποιός Σταύρος Ξενίδης, που πρωταγωνιστούσε στη συγκεκριμένη παράσταση, εξηγεί γιατί δέχτηκε με μεγάλη χαρά να συμμετάσχει στο νέο αυτό τηλεοπτικό εγχείρημα, ενώ θυμάται στιγμές από τις πρόβες και τα γυρίσματα, που πραγματοποιήθηκαν στο κτίριο του ΟΤΕ στην 3η Σεπτεμβρίου.
Μιλούν επίσης, μεγάλες προσωπικότητες του θεάτρου όπως η Άννα Συνοδινού, η Τασσώ Καββαδια και η Έρση Μαλικένζου και θυμούνται την εμπειρία τους από τη συμμετοχή τους στο νέο και άγνωστο ως τότε τηλεοπτικό θέατρο. Παρέχονται πληροφορίες για τους χώρους και τις συνθήκες των γυρισμάτων, για τους τηλεοπτικούς σκηνοθέτες στους οποίους βασίστηκε το Θέατρο της Δευτέρας, τον Σταμάτη Χονδρογιάννη και τον Κώστα Λυχναρά, για το σπουδαίο ρεπερτόριο βασισμένο σε κείμενα Ελλήνων και ξένων συγγραφέων, διασκευασμένα και μεταφρασμένα για πρώτη φορά για το τηλεοπτικό θέατρο, αλλά και για τους ηθοποιούς που πρωταγωνίστησαν σε εκείνη την πρώτη περίοδο του Θεάτρου της Δευτέρας.
Τότε ξεκινούν και οι πρώτες μαγνητοσκοπήσεις παραστάσεων αθηναϊκών σκηνών, καθώς επίσης, τα γυρίσματα σε εξωτερικούς χώρους που εγκαινιάστηκαν με το τηλεοπτικό θεατρικό έργο «Το Χρονικό του ‘40» (1973). Γίνεται, ακόμη, αναφορά στη λογοκρισία της εποχής μιας και το ξεκίνημα του νέου είδους έγινε στην καρδιά της Δικτατορίας, μαζί με τη νεογέννητη τότε τηλεόραση. Για το «Θέατρο της Δευτέρας» μιλά και η ηθοποιός Μπέτυ Βαλάση ενώ η μαρτυρία της ενδυματολόγου Σοφίας Συρογιάννη εμπλουτίζει τις πληροφορίες για τον τρόπο που πραγματοποιούνταν οι τηλεοπτικές παραστάσεις.
Με γενικό διευθυντή του ΕΙΡΤ τον θεατράνθρωπο Αλέξη Σολομό το Θέατρο της Δευτέρας, που είχε σταματήσει λόγω ελλιπούς χρηματοδότησης για το σκοπό αυτό, επαναπροβάλλεται ανανεωμένο και μετονομάζεται σε Παγκόσμιο Θέατρο, παρουσιάζοντας στη ζώνη αυτή και ξένες θεατρικές παραγωγές όπως του BBC ή της Γαλλικής τηλεόρασης. Με τον Αλέξη Σολωμό η μια παραγωγή συναγωνιζόταν την άλλη στην επιλογή έργου, στους συντελεστές, στην ποιότητα δουλειάς. Οι πρόβες άρχισαν να πληρώνονται, οι μέρες των γυρισμάτων αυξήθηκαν. Οι ανάγκες της κάθε παραγωγής καθόριζαν και το χρόνο εκτέλεσης. Το 1976 μαζί με την αλλαγή της γενικής διεύθυνσης το «Παγκόσμιο Θέατρο» αλλάζει πάλι τίτλο και γίνεται «Θέατρο της Δευτέρας».
Στην εκπομπή περιλαμβάνεται σπάνιο αρχειακό υλικό από τις πρώτες παραστάσεις του Θεάτρου της Δευτέρας και πλούσιο πληροφοριακό υλικό μέσα από τα φύλλα του περιοδικού «Ραδιοτηλεόραση» της δεκαετίας του 1970. Στην εκπομπή δεν παραλείπεται αναφορά στο ραδιοφωνικό θέατρο που προηγήθηκε του τηλεοπτικού, μέσα από τη μαρτυρία του συγγραφέα-ακαδημαϊκού Ιάκωβου Καμπανέλλη, ο οποίος επισημαίνει την μεγάλη αξία του για το ελληνικό κοινό αλλά και για τους συντελεστές που θήτευσαν στο θέατρο του Ραδιοφώνου. Προβάλλεται, ακόμη, απόσπασμα τηλεοπτικής παράστασης παραγωγής του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου, καθώς στα τέλη του 1974 το πρόγραμμα της ελληνικής τηλεόρασης κάλυπταν και τηλεοπτικές θεατρικές παραγωγές του ΡΙΚ. Τέλος, η κάμερα της εκπομπής επισκέπτεται το χώρο του κτιρίου της Ρηγίλλης όπου λειτουργούσε το ραδιοφωνικό στούντιο του ΕΙΡ.
Σκηνοθεσία-έρευνα: Σταμάτης Χονδρογιάννης
Έτος παραγωγής: 2000
Ημερομηνία πρώτης προβολής: 3 Μαρτίου 2001
Δείτε περισσότερα στο https://archive.ert.gr