Το βράδυ της 9ης προς 10 Νοεμβρίου 1989 οι κάτοικοι του Ανατολικού Βερολίνου διασχίζουν κατά χιλιάδες τους συνοριακούς σταθμούς που οδηγούν προς το Δυτικό Βερολίνο. Έχουν προηγηθεί οι ασαφείς ανακοινώσεις από την κυβέρνηση της Αν. Γερμανίας σχετικά με τη δυνατότητα εξόδου από τη χώρα. Μετά από 28 χρόνια διχοτόμησης της χώρας, το σύμβολο της Ψυχροπολεμικής Ευρώπης καταλύεται και η Πτώση του Τείχους του Βερολίνου αποτελεί ορόσημο για το τέλος μιας ιστορικής περιόδου και την έναρξη μιας νέας.
Το Αρχείο της ΕΡΤ για την επέτειο 35 ετών από την Πτώση του Τείχους του Βερολίνου προτείνει την εκπομπή:
ΡΙΜΕΪΚ
Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΤΕΙΧΟΥΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Με αφορμή τη συμπλήρωση δέκα χρόνων από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, αναλύονται οι καθοριστικές αλλαγές που υπήρξαν για την μετέπειτα πορεία των Ανατολικοευρωπαϊκών χωρών αλλά και την Ελλάδα, από τους Τίμο Χριστοδούλου, ευρωβουλευτή Ν.Δ, Κώστα Αρβανιτόπουλο, αναπληρωτή καθηγητή Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικής Παντείου, Ηλία Κατσούλη, καθηγητή πολιτικής κοινωνιολογίας Παντείου και Ιάσωνα Στράτο, πρόεδρο του Σ.Ε.Β. Επίσης, ο κριτικός κινηματογράφου Κωνσταντίνος Καϊμάκης, αναφέρεται σε χαρακτηριστικές ταινίες, μιλώντας για το ισχυρό Αμερικανικό κράτος απέναντι στο Σοβιετικό γίγαντα και πώς αποδίδεται αυτή η αντιπαράθεση και η σύγκρουση τιτάνων μέσα από τον κινηματογράφο. Πλάνα αρχείου καταγράφουν τα γεγονότα από την ανέγερση του Τείχους το 1961 έως την πτώση του, το 1989. Η εκπομπή πλαισιώνεται με αποσπάσματα των ταινιών «ROCKY», «Ο ΜΙΚΡΟΣ ΚΟΛΥΑ», «ΤΟΣΟ ΜΑΚΡΙΑ ΤΟΣΟ ΚΟΝΤΑ», «ΑΠΟ ΤΗ ΡΩΣΙΑ ΜΕ ΑΓΑΠΗ», «SWEET MOVIE», «UNDERGROUND» και «ΤΑ ΟΜΟΡΦΑ ΧΩΡΙΑ ΟΜΟΡΦΑ ΚΑΙΓΟΝΤΑΙ».
Ο Τίμος Χριστοδούλου μιλάει για τη νέα εποχή που σηματοδότησε η Πτώση του Τείχους, μια εποχή χωρίς εχθρό ως κεντρικό παράγοντα συσπείρωσης του δυτικού κόσμου, για την χάραξη κοινών πολιτικών, αλλά και τα προβλήματα που δημιουργούνται στη διαμόρφωση πολιτικής και οικονομικής θεωρίας χωρίς την ύπαρξη αυτής της απειλής. Αναφέρεται στις αλλαγές που έχουν επέλθει στο ιδεολογικό πεδίο, από τις οποίες θεωρεί ότι η κεντροδεξιά έχει επηρεαστεί περισσότερο μιας και η ιδεολογία της έχει υιοθετηθεί από τα σοσιαλιστικά και κεντροαριστερά κόμματα, με αποτέλεσμα να μην έχει κεντρικό ιδεολογικό πρόσημο. Υπογραμμίζει ότι η συσπείρωση θα επανέλθει γρήγορα με την έλευση ενός νέου εχθρού και η πολιτική θα είναι πιο εύκολο να διαχειριστεί. Σχετικά με το πρόβλημα των οικονομικών μεταναστών που προέκυψε με την κατάρρευση των καθεστώτων της ανατολικής Ευρώπης, υπογραμμίζει την ανάγκη χάραξης μιας συγκεκριμένης μεταναστευτικής πολιτικής.
Ο Κώστας Αρβανιτόπουλος μιλάει για τη γρήγορη ματαίωση της αισιοδοξίας που επικράτησε αμέσως μετά την Πτώση του Τείχους σχετικά με τη στήριξη του διεθνούς συστήματος σε διεθνείς οργανισμούς και στο διεθνές δίκαιο, για την προσπάθεια των ΗΠΑ να εδραιώσουν μια νέα τάξη πραγμάτων η οποία κατέληξε στη διολίσθηση σε ένα μοντέλο αμερικανικού ηγεμονισμού μέσα από τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ και τις μονομερείς επεμβάσεις, στα Βαλκάνια και στην κεντρική Ασία, δηλαδή σε περιοχές που παραδοσιακά ασκούσε έντονη επιρροή η Ρωσία. Το ερώτημα γύρω από τη διάλυση του ΝΑΤΟ έπαψε να τίθεται και μάλιστα μετά το 1992 ο οργανισμός διευρύνεται και γίνεται όχημα επιβολής του αμερικανικού ηγεμονισμού. Η ανησυχία των ΗΠΑ για την άνοδο των εθνικιστών και των κομουνιστών και ο φόβος μήπως επικρατήσουν στη Ρωσία μετά την περίοδο του Μπόρις Γιέλτσιν, οδηγούν σε μια ενσυνείδητη εξέλιξη από τις ΗΠΑ του δόγματος της ανάσχεσης της Ρωσίας το οποίο εξελίσσεται σε μια λανθάνουσα περικύκλωσή με τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ μέχρι και τα σύνορα της Ρωσίας. Παράλληλα οι ΗΠΑ διεισδύον σε χώρες της κεντρικής Ασίας για τον έλεγχο των πετρελαϊκών πηγών και δικτύων. Υπό αυτό το πρίσμα η Ευρώπη έχασε την ευκαιρία να χειραγωγηθεί από την ηγεμονία των ΗΠΑ, διότι απέτυχε να αντιμετωπίσει την πρώτη κρίση μετά τη λήξη του ψυχρού πολέμου σε ευρωπαϊκό πλαίσιο και έδαφος, ενώ το Γιουγκοσλαβικό ζήτημα κατέστησε την ευρωπαϊκή άμυνα ως υποσύνολο του ΝΑΤΟ.
Ο Ηλίας Κατσούλης μιλάει για την κατάρρευση της μεταπολεμικής τάξης πραγμάτων, την κατάρρευση των κομουνιστικών καθεστώτων της ανατολικής Ευρώπης, με αποκορύφωμα τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, το κύμα οικονομικών και πολιτικών προσφύγων, τη διαδικασία βίαιης διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας και την κατάρρευση του σταλινικού καθεστώτος της Αλβανίας. Αναφέρεται στο κύμα οικονομικών προσφύγων από την Αλβανία και στα προβλήματα που προκλήθηκαν, στην εκμετάλλευση τους στην Ελλάδα και στις πολιτικές αποφάσεις που ελήφθησαν. Σχολιάζει την πολιτισμική διάσταση του προβλήματος και το ρατσισμό που εκφράζεται στην ελληνική κοινωνία καλλιεργώντας μια ξενοφοβική στάση μέσα από τη διάδοση του φόβου και της απειλής.
Μέσα από τη χρήση αρχειακού υλικού παρουσιάζεται το χρονικό της ανέγερσης και κατασκευής του τείχους του Βερολίνου και της διαίρεσης της πόλης. Ο Κωνσταντίνος Καϊμάκης σχολιάζει τον τρόπο με τον οποίο αποτυπώνεται στον κινηματογράφο ο ψυχρός πόλεμος τόσο στο Χόλυγουντ όσο και στη Σοβιετική κινηματογραφία, ενώ ο Ιάσων Στράτος μιλάει για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις στις δραστηριότητές τους στις χώρες των πρώην σοβιετικών ή/και κομουνιστικών καθεστώτων της ανατολικής Ευρώπης.
Σκηνοθεσία: ΑΘΗΝΑ ΚΑΖΟΛΕΑ
Κείμενα – Επιμέλεια – Παρουσίαση: ΡΕΝΑ ΘΕΟΛΟΓΙΔΟΥ
Δημοσιογραφική Επιμέλεια: ΝΤΕΠΥ ΓΚΟΛΕΜΑ
Έτος παραγωγής: 1999
Δείτε περισσότερα στο archive.ert.gr