Στις 27 Απριλίου 2024 έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 82 ετών ο σκηνοθέτης και παραγωγός Τάκης Χατζόπουλος. Μαζί με τον Λάκη Παπαστάθη ευθύνεται για την ίδρυση της ομάδας Cinetic, ένα δημιουργικό σχήμα το οποίο επέτρεψε την ανανέωση του ελληνικού ντοκιμαντέρ και την εμπέδωσή του ως είδος στην ελληνική τηλεόραση μέσα από τη σειρά Παρασκήνιο (1976-2013). Ήδη από το 1974 το δίδυμο Παπαστάθη – Χατζόπουλου είχαν προτείνει στον τότε Αναπληρωτή Γενικό Διευθυντή της ΕΙΡΤ, σκηνοθέτη Αλέξη Σολωμό, την παραγωγή ιστορικής τηλεοπτικής σειρά με τον τίτλο ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ, η προβολή της οποίας άρχισε την επόμενη χρονιά. Στις αρχές του 1976, ο Ροβήρος Μανθούλης, τους προτείνει την παραγωγή τηλεοπτικής εκπομπής με τον τίτλο ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ με ψυχαγωγικό περιεχόμενο αλλά περισσότερο προβληματισμό, εγκαινιάζοντας έτσι μια σημαντική τηλεοπτική πορεία. Το Παρασκήνιο κάλυψε θέματα πολιτισμού και τέχνης και κατέγραψε σημαντικές προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών για σχεδόν τέσσερις δεκαετίες και υπήρξε μια από τις μακροβιότερες και πλέον επιτυχημένες ελληνικές τηλεοπτικές εκπομπές.
Στο πλαίσιο της εκπομπής αυτής δημιουργήθηκε από τους Χατζόπουλο και Παπαστάθη μια εστία ανάδειξης νέων Ελλήνων σκηνοθετών, μιας και έδωσαν την ευκαιρία σε ήδη καθιερωμένους αλλά και σε δεκάδες νέους σκηνοθέτες να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους, να μαθητεύσουν δίπλα τους, να συνεργαστούν και να αναλάβουν τη δημιουργία τηλεοπτικών ντοκιμαντέρ, τα οποία τα προετοίμαζαν και τα εκτελούσαν με όρους κινηματογραφικής παραγωγής. Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικούς από τους σκηνοθέτες που συνεργάστηκαν στη σειρά Παρασκήνιο: η Τώνια Μαρκετάκη, ο Σταύρος Τορνές, η Φρίντα Λιάππα, ο Λάμπρος Λιαρόπουλος, ο Χρήστος Βακαλόπουλος, ο Δημήτρης Σταύρακας, ο Αντρέας Τσιλιφώνης, ο Κώστας Σφήκας, ο Σύλλας Τζουμέρκας, ο Ηλίας Γιαννακάκης, η Κατερίνα Ευαγγελάκου, η Εύα Στεφανή, ο Φώτος Λαμπρινός, ο Κώστας Φέρρης, ο Γιώργος Καρυπίδης, η Δώρα Μασκλαβάνου, ο Κυριάκος Αγγελάκος, ο Βασίλης Βαφέας, ο Δημήτρης Βερνίκος. Το δίδυμο Χατζόπουλος – Παπαστάθης λειτουργούσε αποφεύγοντας κάθε είδους λογοκρισία ή επέμβαση στο έργο των σκηνοθετών, ενώ βοηθούσε σε όλα τα στάδια της παραγωγής, από τη σύλληψη της ιδέας μέχρι το μοντάζ, παροτρύνοντας τους να λειτουργήσουν ελεύθερα και δημιουργικά.
Ο ίδιος ο Χατζόπουλος ως κινηματογραφιστής χαρακτηρίζεται από τα πρώτα του βήματα στον κινηματογραφικό χώρο από μία μοναδική ενέργεια που τον διακατείχε και τον ξεχώριζε πάντα ως πρωτοπόρο, καθώς και από την ευαισθησία και την ανησυχία με την οποία προσέγγιζε πάντα τα θέματά του. Ξεκίνησε να εργάζεται ως βοηθός σκηνοθέτη το 1959 και ασχολήθηκε από νωρίς με το ντοκιμαντέρ. Το 1966 σκηνοθέτησε τη μικρού μήκους ταινία «Πρέσπες» η οποία βραβεύθηκε στη Θεσσαλονίκη ως η καλύτερη ταινία μικρού μήκους ντοκιμαντέρ και το 1969 τη «Γυναικοκρατία», με θέμα ένα χωριό της Θράκης όπου μια φορά το χρόνο οι γυναίκες καταλαμβάνουν την εξουσία. Το 1974 θα σκηνοθετήσει το ντοκιμαντέρ «Γάζωρος Σερρών», με θέμα τη ζωή των καπνεργατών στη γενέτειρα του σκηνοθέτη, οι οποίοι έρχονται αντιμέτωποι με την ερήμωση του τόπου τους εξαιτίας του κύματος μαζικής μετανάστευσης στο εξωτερικό. Η ταινία βραβεύθηκε την ίδια χρονιά στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με το βραβείο της Αρτιότερης Παραγωγής. Από το 1974 ξεκίνησε και η πορεία του στην τηλεοπτική παραγωγή. Ο ίδιος ο Χατζόπουλος στην επιστολή που έγραψε προς το 21ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας-Νύχτες Πρεμιέρας, το οποίο το 2015 τίμησε τη σειρά Παρασκήνιο ως την ριζοσπαστικότερη εκπομπή της ελληνικής τηλεόρασης, αναφέρει: «Το ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ είναι συλλογικό έργο, σκηνοθετών, τεχνικών, δημοσιογράφων, δημιουργών που σεβάστηκαν τον θεατή και αντιμετώπισαν το «μέσον τηλεόραση» όχι ως μήνυμα αλλά ως εργαλείο επικοινωνίας ιδεών και αισθητικών αναζητήσεων». Για το Παρασκήνιο πέραν της εμπλοκής του με την παραγωγή, ο ίδιος σκηνοθέτησε πλήθος επεισοδίων από τα οποία ξεχωρίζουμε και αναφέρουμε ενδεικτικά μόνο μερικά εξ αυτών: «Κορνήλιος Καστοριάδης», «Ο Φιλόσοφος Κώστας Αξελός», «Άρης Αλέξανδρου – Ανήκω Στο Ανύπαρκτο Κόμμα Των Ποιητών», «Μνήμη Φώτη Κόντογλου», «Στρατής Τσίρκας Σε Πρώτο Πρόσωπο», «Κορνήλιος Καστοριάδης – Διανοούμενοι, Πολιτική, Δημιουργία».
Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή την απώλεια του σημαντικού σκηνοθέτη και παραγωγού, Τάκη Χατζόπουλου, παρουσιάζει την εκπομπή:
ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΣΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΟΙ ΠΡΕΣΠΕΣ ΤΟΥ ΤΑΚΗ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ
(video)
Το επεισόδιο αυτό της σειράς «Ντοκιμαντέρ στο πέρασμα του χρόνου», σε σκηνοθεσία Γιώργου Σκεύα έχει θέμα την μικρού μήκους ταινία σε σενάριο και σκηνοθεσία του Τάκη Χατζόπουλου, “Πρέσπες”, παραγωγής 1966, διάρκειας 15 λεπτών και με αφηγητή τον Άγγελο Αντωνόπουλο, η οποία βραβεύθηκε ως η καλύτερη ταινία μικρού μήκους ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 1966. Πρόκειται για την ταινία που σηματοδότησε την αρχή της πορείας του Τάκη Χατζόπουλου στα κινηματογραφικά πράγματα και πρωτίστως στην πορεία του ως κινηματογραφιστής και ντοκιμαντερίστας. Προβάλλονται πλάνα από το ντοκιμαντέρ του Χατζόπουλου αλλά και σύγχρονα πλάνα από την περιοχή και τους κατοίκους της, στο χωριό Ψαράδες Πρεσπών, όπως ο Σταύρος Πάντσιος, ο οποίος εμφανίζεται και στο ντοκιμαντέρ. Η εκπομπή ταξιδεύει από το παρελθόν στο παρόν και καταγράφει τη ζωή των κατοίκων, το τοπίο, τη ζωή στις Πρέσπες και τις αλλαγές που σημειώνονται με την πάροδο των ετών. Περιγράφονται οι αλλαγές στο τοπίο, η εξαφάνιση τμήματος της λίμνης, παρουσιάζονται αποκόμματα και άρθρα περιοδικών και εφημερίδων για την ταινία «Πρέσπες» του Χατζόπουλου. Ο Πάντσιος θυμάται τα γυρίσματα του Χατζόπουλου στις Πρέσπες με τους ψαράδες της περιοχής, αλλά και την προβολή της ταινίας 40 χρόνια μετά και τη μεγάλη συγκίνηση που προκλήθηκε στους κατοίκους που την παρακολούθησαν. Εξηγεί επίσης τους παράγοντες αλλαγής αλλά και ερήμωσης του χωριού, πρωτίστως η μετανάστευση στη Γερμανία και την Αμερική, ενώ αναφέρεται στη συρρίκνωση του πληθυσμού της περιοχής αλλά και των ψαράδων. Αντίστοιχα θυμάται τα παιδικά και σχολικά χρόνια, το σχολείο του χωριού, την ενασχόλησή του με την αλιεία συνεχίζοντας το επάγγελμα του πατέρα του, ενώ μιλάει και για την οπτική του προς το μέλλον για τον ίδιο και τα παιδιά του.
Σκηνοθεσία: Γιώργος Σκεύας
Δημοσιογραφική έρευνα: Σπυριδούλα Φαρακλιώτη
Παραγωγός: Τάκης Χατζόπουλος
Έτος παραγωγής: 2009
Δείτε περισσότερα στο archive.ert.gr