Την 1η Φεβρουαρίου 2011 έφυγε από τη ζωή ο ποιητής Τάκης Βαρβιτσιώτης, μια από τις σημαντικότερες πνευματικές μορφές της Θεσσαλονίκης. Ο νομπελίστας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης τον είχε χαρακτηρίσει «βαθύ γνώστη της λυρικής τέχνης». Ήταν αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών από το 1999 και είχε λάβει πλήθος τιμητικών διακρίσεων.
Ανάμεσά τους, δύο σημαντικά διεθνή βραβεία: Το Βραβείο Γκόντφριντ φον Χέρντερ από το Παν/μιο της Βιέννης και το Παγκόσμιο Βραβείο Μυστικιστικής Ποίησης του Ισπανικού Ιδρύματος Φερνάρντο Ρίελο από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (Νέα Υόρκη, 1988). Επίσης, το 1995 εκλέχθηκε μέλος της Διεθνούς Ακαδημίας Μιχαήλ Εμινέσκου που εδρεύει στη Ρουμανία και του απονεμήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το Χρυσό Μετάλλιο Τιμής για τη μεγάλη συμβολή του στα ευρωπαϊκά γράμματα, ύστερα από πρόταση της Παγκόσμιας Οργάνωσης των Ποιητών.
Γεννημένος το 1916 στη Θεσσαλονίκη ο Τάκης Βαρβιτσιώτης σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου. Παρά ταύτα παρέμεινε αφοσιωμένος στην ποίηση. Στα γράμματα εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1936, στο περιοδικό «Μακεδονικές Ημέρες», όπου δημοσίευσε τα πρώτα του ποιήματα. Το ποιητικό του έργο περιλαμβάνει 22 ποιητικές συλλογές. Μεταφράσθηκε σε πολλές ξένες γλώσσες και ο ίδιος μετέφρασε Γάλλους, Ισπανούς και Λατινοαμερικανούς ποιητές.
Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει συνέντευξή του στην εκπομπή «Νυχτερινός Επισκέπτης» και στον δημοσιογράφο Άρη Σκιαδόπουλο, τον Μάιο του 1999 με την ευκαιρία της αναγόρευσής του ως αντεπιστέλλοντος μέλους της Ακαδημίας Αθηνών.
ΝΥΧΤΕΡΙΝΟΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΗΣ
ΤΑΚΗΣ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗΣ
(video)
Στην εκπομπή “Νυχτερινός Επισκέπτης” φιλοξενείται ο Τάκης Βαρβιτσιώτης, ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες λυρικούς ποιητές της μεταπολεμικής περιόδου, ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης, ο οποίος μιλάει για την ποίηση και τη θέση των ποιητών στη σύγχρονη κοινωνία, αναφέρεται στη ζωή του, στο έργο του και στα πρότυπα που τον διαμόρφωσαν.
Γεννήθηκε και έζησε στη Θεσσαλονίκη. Την πρώτη του ποιητική εμφάνιση έκανε σε ηλικία είκοσι ενός ετών στο πρωτοποριακό περιοδικό «Μακεδονικές Ημέρες» με την εκδοτική ομάδα του οποίου συνδέθηκε στενά. Δημοσίευσε συνολικά 22 ποιητικές συλλογές, οι οποίες μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες του εξωτερικού. Παράλληλα ο Τ. Βαρβιτσιώτης μεταφράζει πολλούς Γάλλους, Ισπανούς και Νοτιοαμερικανούς ποιητές. Μιλάει στην εκπομπή για τη μετάφραση των ποιημάτων του στις βαλκανικές γλώσσες και για τις μεταφράσεις του έργου του στο εξωτερικό. Σχολιάζει το γεγονός ότι η μεγαλύτερη αποδοχή της ποίησής του έγινε στην Ισπανία και στις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Περιγράφει πώς ξεκίνησε να γράφει ποίηση, αρχικά σε παιδική ηλικία κι έπειτα στα Γυμνασιακά χρόνια και θυμάται πόσο τον επηρέασε ο καθηγητής του και ποιητής Γιώργος Θέμελης.
Μιλώντας για τα στοιχεία της ποίησής του αναφέρεται στη μυστικιστική διάθεση που συναντάται στο έργο του. Ανατρέχει στα νεανικά του χρόνια και στις επιρροές του από τη γαλλική συμβολιστική ποίηση και ο ίδιος δηλώνει πως ανήκει «στη Σολωμική τάση». Κάνει λόγο, επίσης, για τη σχέση του με τον υπερρεαλισμό, για τους δασκάλους του Πωλ Ρεβερντύ και Πωλ Ελυάρ και για τη γνωριμία του με τον Ανδρέα Εμπειρίκο. Σημαντική θέση στις πνευματικές του αναζητήσεις κατείχε το φαρμακείο του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη που είχε μεταβληθεί σε σπουδαίο φιλολογικό κέντρο στην οδό Εγνατίας δίπλα στο πατρικό του σπίτι. Αναφέρεται ακόμη στην πνευματικότητα του έργου του που διαπνέεται από χριστιανική θρησκευτικότητα και ειδικότερα από την ορθόδοξη πίστη. Ιδιαίτερα εμφανής είναι στο ποίημα του «Ταπεινός αίνος προς την Παρθένο Μαρία» (1977).
Μιλάει επίσης για τις πρώτες του ποιητικές συλλογές με τις οποίες καθιερώθηκε. Μέσα στην Κατοχή γράφονται τα «Φύλλα ύπνου»(1949) που όπως επισημαίνει είναι «ο πυρήνας της ποιητικής του δημιουργίας». Ακολούθησαν ο «Επιτάφιος» (1951) και το «Χειμερινό ηλιοστάσιο» (1955).
Αναφέρεται μεταξύ άλλων στη συμμετοχή του στα πολιτικά κινήματα πριν από την Κατοχή και στο κόμμα της «Σοσιαλιστικής Πρωτοπορίας». Όντας φοιτητής, συλλαμβάνεται από αστυνομικά όργανα του καθεστώτος Μεταξά για αντιδικτατορική δράση, φυλακίζεται και καταδικάζεται σε εκτόπιση στη Φολέγανδρο για ν’ αφεθεί αργότερα ελεύθερος.
Το πιο οδυνηρό γεγονός στη ζωή του παραδέχεται πως ήταν ο θάνατος της μητέρας του το 1965. Το 1971 θα δημοσιεύσει τη συλλογή του «Η Μεταμόρφωση», ένα ρέκβιεμ για τον θάνατο της μητέρας του, από την οποία απαγγέλει στην εκπομπή το «Δακρυρροούσα».
Στη διάρκεια του μακρόχρονου βίου του συνδέθηκε με σημαντικές μορφές της πνευματικής ζωής του τόπου. Μιλάει για τη σχέση του με τον Ν. Καζαντζάκη και τη φιλία του με τον Ελύτη, ο οποίος τον χαρακτήρισε «Ευρωπαίο ποιητή με σπάνια ευαισθησία». Τέλος, επιχειρεί έναν ορισμό της ποίησης και συμβουλεύει τη νέα γενιά ποιητών. Ο ίδιος διαβάζει το ποίημα του «Ω ποίηση».
Για τον Τάκη Βαρβιτσιώτη μιλούν στην εκπομπή ο ποιητής-κριτικός-δοκιμιογράφος Δημήτρης Νικορέτζος που υπογραμμίζει το πανανθρώπινο χαρακτήρα του ποιητικού του λόγου και ο καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Κάρολος Μητσάκης ο οποίος κάνει αναφορά στη σχέση με τον Ελύτη και την κοινή τους αφετηρία.
Έτος παραγωγής: 1999
Σκηνοθεσία: Παναγιώτης Κακαβιάς
Δημοσιογραφική επιμέλεια: Ρούλα Κρικώνη
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr