Ο Θεόδωρος Δερβενιώτης γεννήθηκε στην Ζαγορά Πηλίου στις 20 Ιανουαρίου 1922 και από μικρή ηλικία ασχολήθηκε με τη μουσική, επηρεασμένος και από τον παππού του ο οποίος υπήρξε παραδοσιακός μουσικός, λαουτιέρης. Ο Δερβενιώτης θα ενταχθεί από την αρχή της ίδρυσης του στο Ε.Α.Μ., ακολούθως στην Ε.Π.Ο.Ν. και έπειτα στο Κ.Κ.Ε. Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας του θα περάσει 3 χρόνια εξορία στα Κύθηρα και την Μακρόνησο.
Η δεκαετία του 1950 θα τον βρει να εργάζεται ακατάπαυστα αξιοποιώντας το ταλέντο, την αγάπη και τη γνώση του για τη μουσική και θα έρθει σε επαφή με συνθέτες λαϊκού τραγουδιού για τους οποίους θα γράψει τις νότες των τραγουδιών τους προκειμένου αυτά να κατατεθούν προς έγκριση στο Υπουργείο Τύπου, μιας και ήταν ο μόνος που ήξερε να γράφει και να διαβάζει σε πεντάγραμμο. Εκτός από το μπουζούκι ο Θεόδωρος Δερβενιώτης έπαιζε επίσης μπαγλαμά, μαντολίνο, μπάντζο και μαντόλα.
Το πρώτο τραγούδι του συνθέτη Θεόδωρου Δερβενιώτη με τίτλο «Μόνο ψέμα και απιστία», ηχογραφείται το 1953 με τον ερμηνευτή Γιάννη Τζιβάνη από την εταιρεία ΚΟΛΟΥΜΠΙΑ και ακολουθούν συνεργασίες με μερικές από τις μεγαλύτερες φωνές εκείνης της εποχής όπως οι Πρόδρομος Τσαουσάκης, Καίτη Γκρέυ, Πόλυ Πάνου, Γιώτα Λύδια, Πάνος Γαβαλάς, Στράτος Διονυσίου, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Στέλιος Καζαντζίδης και Μαρινέλλα.
Το 1959 διαφωνώντας με το σύστημα αμοιβής στα μουσικά κέντρα, το οποίο αδικούσε κατάφορα τους συνθέτες, αποφασίζει να αποχωρίσει οριστικά. Το 1960 θα ιδρύσει τη Σχολή Λαϊκού και Ελαφρού Τραγουδιού όπου θα διδάξει κιθάρα και μπουζούκι. Τα επόμενα χρόνια η συνεργασία του με τον Στέλιο Καζαντζίδη, θα αποφέρει καρπούς περίπου 100 λαϊκά τραγούδια τα οποία θα αφήσουν εποχή, ενώ παράλληλα θα συνεργαστεί με σημαντικούς στιχουργούς όπως η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, ο Κώστας Βίρβος, ο Χαράλαμπος Βασιλειάδης, ο Κώστας Μάνεσης και ο Χρήστος Κολοκοτρώνης. Τη δεκαετία του 1970 συνεχίζει τις συνεργασίες με σημαντικούς μουσικούς όπως οι Λάκης Χαλκιάς, Σπύρος Ζαγοραίος, Βαγγέλης Περπινιάδης, Πέτρος Αναγνωστάκης, Τόλης Βοσκόπουλος, Μάνος Παπαδάκης και Γιώργος Νταλάρας. Κατά τη δεκαετία του 1980 θα συνεργαστεί με τον Μανώλη Μητσιά και τον Πασχάλη Τερζή.
Τα τραγούδια του Θ. Δερβενιώτη σημείωσαν μεγάλες επιτυχίες, αγαπήθηκαν από το κοινό και έκαναν σημαντικές πωλήσεις σε δίσκους. Ο ίδιος υπήρξε ιδρυτικό μέλος, μέλος Δ.Σ. και πρόεδρος της ΕΜΣΕ (Ένωση Μουσικοσυνθετών Ελλάδας) με συνδικαλιστική δράση για πάνω από δύο δεκαετίες.
Ενδεικτικά παρατίθενται μερικά μόνο από τα πιο γνωστά τραγούδια του μεγάλου λαϊκού συνθέτη: «Αναστενάζει ο μπαγλαμάς», «Παράπονα και κλάματα», «Στο ’πα μια, στο ’πα δυό», «Η αμαρτωλή», «Όσες βρω καρδιές θα κάψω», «Άλλα μου λεν’ τα μάτια σου», «Να καεί το πελεκούδι», «Αφήστε με στον πόνο μου», «Βίρα τις άγκυρες», «Δειλινό σε γνώρισα», «Αφού απόφαση το πήρες», «Γλυκοχαράζει», «Φύγε κι άσε με», «Ένα πικρό παράπονο», «Κατεδαφίζεται», «Της νύχτας το μινόρε», «Κλαίνε μαζί μου τα βουνά», «Ένας μπαγλαμάς μουρμούρης», «Δέκα νύχτες, δέκα βράδια», «Μια μάνα απόψε χαίρεται», «Στου Θωμά το ταβερνάκι», «Το τελευταίο μας φιλί», «Εμείς μαζί θα ζήσουμε», «Παλαμάκια, παλαμάκια», «Παραπονιάρα μου», «Σαν σήμερα χωρίσαμε», «Σ’ αυτόν τον ψεύτη τον ντουνιά», «Σβήσε το φως», «Τα τελευταία τα σκαλιά», «Τσιγγάνε σπάσε το βιολί», «Φίλα με, φίλα με», «Στις φάμπρικες της ξενιτιάς», «Ένα σφάλμα έκανα».
Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή την επέτειο 18 ετών από το θάνατο του μεγάλου λαϊκού συνθέτη και δασκάλου, Θόδωρου Δερβενιώτη, στις 4 Δεκεμβρίου 2004, παρουσιάζει την εκπομπή:
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΜΟΥ
ΘΟΔΩΡΟΣ ΔΕΡΒΕΝΙΩΤΗΣ
(video)
Στην εκπομπή «Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΜΟΥ» o λαϊκός συνθέτης ΘΟΔΩΡΟΣ ΔΕΡΒΕΝΙΩΤΗΣ ξετυλίγει μνήμες από την πορεία του στο λαϊκό τραγούδι, εστιάζοντας την αφήγησή του σε μια δύσκολη χρονιά για την μετεμφυλιακή Ελλάδα, το 1952. Ο Δερβενιώτης μιλάει για το λαϊκό τραγούδι και τη μουσική, για τη ζωή του, την καταγωγή του και τη βαθιά μουσική παράδοση της οικογένειάς του, την πρώτη του επαφή με μουσικό όργανο σε ιδιαίτερα μικρή ηλικία, τη συμμετοχή του στην αντίσταση και την περίοδο στην Μακρόνησο από το 1946 μέχρι το 1949. Περιγράφει τη μετεμφυλιακή εποχή και τους διωγμούς των αριστερών από το κράτος και θυμάται όταν έμαθε από τον Παπαϊωάννου για την εκτέλεση του Μπελογιάννη.
Περιγράφει επίσης τη δουλειά του ως «γραφιάς για τις νότες» προκειμένου να κατατεθούν τα τραγούδια των λαϊκών μουσικών στις επιτροπές λογοκρισίας, αλλά και την πρώτη φορά που του ζήτησαν να γράψει στίχους, τη συνεργασία με τον Χαράλαμπο Βασιλειάδη «Τσάντα» και την αντίδραση που εισέπραξε όταν παρέδωσε στον Στέλιο Χρυσίνη στην Columbia ένα ολοκληρωμένο τραγούδι. Ο Δερβενιώτης θυμάται το κλίμα που επικρατούσε στη δισκογραφία τα πρώτα εκείνα χρόνια και την είσοδο της λαϊκής μουσικής και ειδικά του μπουζουκιού στο ραδιόφωνο. Το 1952 γίνεται μαέστρος στη δισκογραφική εταιρία COLUMBIA, και εξηγεί ότι οι εξουσίες που είχε ήταν περιορισμένες ειδικά σε σχέση με τα μεγάλα ονόματα, αλλά οτιδήποτε άλλο περνούσε από εκείνον προκειμένου να πει τη γνώμη του για τα τραγούδια που προτείνονταν για κυκλοφορία.
Αναφέρεται επίσης στα πρώτα του βήματα στη σύνθεση λαϊκής μουσικής, στη συνεργασία του με την Columbia και τον Νίκο Καζαντζίδη και στην απήχηση που είχαν οι ινδικές ταινίες και τα ινδικά τραγούδια εκείνη την εποχή, με αποτέλεσμα στα τέλη της δεκαετίας του ’50 πολλοί Έλληνες λαϊκοί συνθέτες να αντιγράφουν ή μεταφέρουν αυτούσια ινδικά μουσικά μοτίβα στα οποία πρόσθεταν ελληνικό στίχο. Σε αυτό το κλίμα και αυτό το είδος τραγουδιών εντάσσονται τα «Μαντουβάλα» και «Είσαι η ζωή μου», που συνέθεσε ο Θ. Δερβενιώτης και περιγράφει με γλαφυρό τρόπο στην εκπομπή την ιστορία πίσω από αυτά. Μιλάει για το θέμα της μετανάστευσης, τη φτώχια, την απήχηση των τραγουδιών για την μετανάστευση, την πλειοψηφία των οποίων ερμήνευσε ο Καζαντζίδης. Θυμάται τα τραγούδια που έδινε στον Καζαντζίδη και ότι το «Η πληγωμένη μου καρδιά» ήταν η πρώτη πολύ μεγάλη του επιτυχία με 8.500 δίσκους και για τον ίδιο τον Δερβενιώτη.
Πλάνα αρχείου από Ελληνικά Επίκαιρα με γεγονότα που σημάδεψαν το 1952, όπως η ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, οι διαδηλώσεις για το Κυπριακό, η αθρόα μετανάστευση στο εξωτερικό, οι διώξεις των αριστερών και η εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη ζωντανεύουν το κλίμα της μετεμφυλιακής Ελλάδας.
Ακούγονται τα τραγούδια «Παλαμάκια παλαμάκια» στίχοι Κώστας Βίρβος, σύνθεση Θ. Δερβενιώτης, «Σαν σήμερα χωρίσαμε», μουσική/στίχοι Θ. Δερβενιώτης, «Μάνα γλυκιά», Μουσική/Στίχοι: Δερβενιώτης Θεόδωρος/Κολοκοτρώνης Χρήστος, «Άνοιξε μάνα άνοιξε» στίχοι Κώστας Βίρβος, σύνθεση Δερβενιώτης, ενώ προβάλλονται πλάνα από την ταινία «Γράμμα απ’ το Σαρλερουά» του Λάμπρου Λιαρόπουλου, αλλά και από ινδικές ταινίες από τα τέλη της δεκαετίας του 1950.
Σενάριο-σκηνοθεσία: ΑΓΓΕΛΟΣ ΚΟΒΟΤΣΟΣ
Διεύθυνση παραγωγής: ΘΑΝΟΣ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ, ΦΑΝΗΣ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΟΣ
Έτος παραγωγής: 2003
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr