Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 υποχρέωσε τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής να δηλώσουν για μία ακόμα φορά τη θέση τους απέναντι στο ζήτημα της ανεξαρτησίας των λαών. Η διακύμανση των τάσεων που επικρατούσαν, από την ουδετερότητα μέχρι την αδιαλλαξία των ισχυρών απέναντι στο αίτημα για αυτοδιάθεση και αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού, αλλά και η συμπαράσταση των απλών πολιτών στις χώρες του εξωτερικού στα δεινά των επαναστατημένων Ελλήνων, αποτελούν σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της Ελληνικής Επανάστασης. Η φιλελληνική δράση καλλιτεχνών, ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών από χώρες όπως η Ιταλία, η Γαλλία, η Αγγλία, η Ρωσία και οι ΗΠΑ, βοήθησε στην κινητοποίηση της διεθνούς κοινής γνώμης υπέρ της Ελληνικής Εξανάστασης και επέτρεψε τη συγκέντρωση βοήθειας και έμπρακτης ενίσχυσης του αγώνα με έμψυχο, όπως στρατιωτικοί και εθελοντές, αλλά και άψυχο υλικό, όπως χρήματα και εφόδια.
Με αφορμή τον εορτασμό για την επέτειο της κήρυξης της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, στις 25 Μαρτίου, το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει:
ΤΟ ’21 ΣΤΑ ΤΕΣΣΕΡΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΟΡΙΖΟΝΤΑ
(video)
Το ντοκιμαντέρ του Διονύση Γρηγοράτου, παραγωγής 1985, είναι αφιερωμένο στον αντίκτυπο που είχε η Ελληνική Επανάστασης του 1821 στο εξωτερικό, ιδίως στις ισχυρές χώρες της εποχής, όπως η Ρωσία, η Αγγλία, η Γαλλία και οι ΗΠΑ. Επίσης ασχολείται με τον τρόπο που αντέδρασε η πολιτική εξουσία στις χώρες αυτές και τη στάση που τήρησαν απέναντι στην επανάσταση, ενώ εστιάζει περισσότερο στον αντίκτυπο της Ελληνικής Επανάστασης για το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο των χωρών αυτών και την κοινή γνώμη σε αυτές. Παρουσιάζονται λοιπόν οι φιλελληνικές τάσεις, οι εκδηλώσεις συμπαράστασης προς τον Ελληνικό λαό και τον αγώνα του, οι έρανοι για την οικονομική ενίσχυση των Ελλήνων αγωνιστών, οι εκδόσεις, τα φυλλάδια και άλλα έντυπα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν για να κινητοποιήσουν τους πολίτες των χωρών αυτών. Περιγράφονται επίσης οι προσπάθειες συντονισμού καλλιτεχνικών παραστάσεων, θεατρικών και μουσικών, εκθέσεων ζωγραφικής με θέμα την ελληνική επανάσταση, προκειμένου να προβληθεί ο αγώνας των Ελλήνων και να συγκεντρωθούν χρήματα υπέρ αυτού.
Ακαδημαϊκοί όπως ο Δρ. Γκρικόρι Αρς, επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Σλαβολογίας και Αίμου της ακαδημίας επιστημών της ΕΣΣΔ, η Λουκία Δρούλια, διευθύντρια του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, ο William Mc Grew, ιστορικός και πρόεδρος Αμερικανικού Κολλεγίου «ΑΝΑΤΟΛΙΑ» Θεσσαλονίκης και ο Σπύρος Λουκάτος, καθηγητής Ιστορίας, περιγράφουν τη στάση που τήρησαν οι χώρες του εξωτερικού απέναντι στην Ελληνική Επανάσταση, από την επίσημη θέση των κυβερνήσεων τους μέχρι την κινητοποίηση των διαφόρων κοινωνικών ομάδων για την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης υπέρ του αγώνα των Ελλήνων και την ενίσχυσή του με χρήματα και εφόδια. Εξηγούν τις σχέσεις της Ελληνικής Επανάστασης με προηγούμενα επαναστατικά ρεύματα και κινήματα της εποχής, ενώ αναφέρονται και στον τρόπο με τον οποίο επηρέασε ο αγώνας των Ελλήνων την πάλη για ανεξαρτησία των βαλκανικών λαών κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα.
Το ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει πλάνα δραματοποιημένης απόδοσης του Όρκου της Φιλικής Εταιρείας, αλλά και από το Μουσείο και το Σπίτι της Φιλικής Εταιρείας στην Οδησσό. Παρουσιάζονται λεπτομέρειες από ζωγραφικούς πίνακες και γκραβούρες σημαντικών καλλιτεχνών από Γαλλία, Ιταλία και Γερμανία, έργα που δημιουργήθηκαν με αφορμή και θέμα την Ελληνική Επανάσταση, ενώ γίνονται αναφορές σε λογοτεχνικά και μουσικά έργα με θέμα την Ελλάδα και την Επανάσταση. Ενδεικτικά αναφέρονται η τραγωδία του Μισέλ Πισά «Λεωνίδας εν Θερμοπύλαις» η οποία ανέβηκε στο Παρίσι στις 26/11/1825 και περιλαμβάνεται δραματοποιημένο απόσπασμά της, ακούγεται τμήμα από τον πρόλογο της τραγωδίας του Πέρσυ Σέλλεϊ «Ελλάς», μέρος από το ποίημα του μεγάλου Ρώσου ποιητή και φιλέλληνα Αλεξάντρ Πούσκιν «Πιστή Γραικιά μην τον κλαις», απαγγέλλεται το ποίημα «Το Ελληνόπουλο» του Βίκτωρος Ουγκώ, το ποίημα του Λόρδου Βύρωνα «Σήμερα έκλεισα τα τριάντα έξι μου χρόνια», τμήματα επιστολών και κειμένων του Πούσκιν και των Δεκεμβριστών και φιλελλήνων Βίλχελμ Κύχελμπεργκερ και Πάβελ Ιβάνοβιτς Πέστελ και ερμηνεύονται από τη σοπράνο Βίκυ Δανιήλ αποσπάσματα από μουσικά έργα όπως η όπερα του Τζοακίνο Ροσσίνι «Η πολιορκία της Κορίνθου» και το έργο «Η Ηχώ του Ναυαρίνου» του Τζ. Κουν.
Σενάριο – Σκηνοθεσία: ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΓΡΗΓΟΡΑΤΟΣ
Εκτέλεση έρευνας: ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΟΣΜΙΔΗΣ
Πρώτη τηλεοπτική προβολή: 25 Μαρτίου 1985
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr