Ήταν 19 Οκτωβρίου 1964 όταν στη σκηνή του ιστορικού θεάτρου Ρεξ-Κοτοπούλη παρουσιάστηκε σε πρώτη εκτέλεση μπροστά σε κοινό, το εμβληματικό έργο των Μίκη Θεοδωράκη και Οδυσσέα Ελύτη «Άξιον Εστί». Το έργο εκτελέστηκε τότε με τη συμμετοχή της Μικρής Ορχήστρας Αθηνών, της Μικτής Χορωδίας Θάλειας Βυζαντίου και λαϊκής ορχήστρας, με αφηγητές τον Μάνο Κατράκη και τον Θόδωρο Δημήτριεφ και ερμηνευτή τον Γρηγόρη Μπιθικώτση. Οι αντιδράσεις του κόσμου από την παγκόσμια πρώτη παρουσίαση του έργου ήταν διθυραμβικές.
Πρόκειται για ένα λαϊκό ορατόριο για ψάλτη (βαρύτονο), λαϊκό τραγουδιστή, αφηγητή, λαϊκή ορχήστρα, συμφωνική ορχήστρα και χορωδία που συνέθεσε ο Μίκης Θεοδωράκης, μελοποιώντας την ομότιτλη ποιητική συλλογή του Οδυσσέα Ελύτη. Μια ποιητική σύνθεση με αναλογίες χριστιανικής λειτουργίας, αλλά με θεματολογία που σχετιζόταν με τη σύγχρονη Ελλάδα και το δράμα της, δίνοντας φωνή σε όσα κουβαλάει ο ψυχισμός του ελληνισμού, με άξονα τα τρία πάθη: το αλβανικό έπος, την αντίσταση, τον εμφύλιο σπαραγμό καταλήγοντας στην λύτρωση. Το «Άξιον Εστί», που διατρέχει ολόκληρη την ιστορική περίοδο τού ελληνικού έθνους, ολοκληρώθηκε από τον Ελύτη και κυκλοφόρησε το 1959.
Η μουσική σύνθεση ξεκίνησε το 1960 στο Παρίσι από τον Μίκη Θεοδωράκη και η κοινή προσπάθεια των δύο δημιουργών κράτησε πάνω από τρία χρόνια μέχρι την ολοκλήρωσή της σε μια από τις σπουδαιότερες καλλιτεχνικές δημιουργίες που αποτέλεσε σταθμό στην νεοελληνική μουσική και τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό.
Δείτε από το Αρχείο της ΕΡΤ την εκπομπή:
ΣΤΙΓΜΕΣ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ
«ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ»
Σειρά μουσικών εκπομπών αφιερωμένη στο ελληνικό τραγούδι. Το κάθε επεισόδιο αποτελεί ένα ολιγόλεπτο αφιέρωμα σε πρόσωπα και γεγονότα της ελληνικής μουσικής. Η συγκεκριμένη εκπομπή αναφέρεται στο εμβληματικό έργο «Άξιον Εστί» των Μίκη Θεοδωράκη και Οδυσσέα Ελύτη.
Ο Οδυσσέας Ελύτης αφηγείται την ευτυχή συγκυρία συνάντησης των δύο δημιουργών που σήμανε την αρχή της μοναδικής αυτής συνεργασίας. Περιγράφει τη μελοποίηση του «Άξιον Εστί» από τον Μίκη Θεοδωράκη, την οποία ανέλαβε σε μια περίοδο που αναζητούσε μια απόκλιση από την δυτική αντίληψη της συμφωνικής μουσικής, και είχε στραφεί σε μια πιο λαϊκότροπη μουσική, η οποία εξυπηρετούσε τον νεοελληνικό μουσικό χαρακτήρα του έργου. Σχολιάζει επίσης τη δύναμη του ποιητικού λόγου και μάλιστα του «Άξιον Εστί», ως μέσου αντίστασης απέναντι στην καταπίεση του δικτατορικού καθεστώτος.
Προβάλλονται αποσπάσματα από τον Μουσικό Αύγουστο του Μίκη Θεοδωράκη και τη συναυλία που έδωσε στον Λυκαβηττό το 1977, μια ιστορική στιγμή για τα μουσικά δρώμενα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Στη σκηνή εμφανίζονται πολλοί από τους συντελεστές της πρώτης ηχογράφησης του επικού έργου το 1964: διευθύνει ο Μίκης Θεοδωράκης, αφηγείται ο Μάνος Κατράκης, επικεφαλής της λαϊκής ορχήστρας είναι ο Κώστας Παπαδόπουλος και ο Λάκης Καρνέζης. Ερμηνεύει ο λαϊκός τραγουδιστής Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Στο ρόλο του ψάλτη, ο βαρύτονος της Λυρικής Ανδρέας Κουλουμπής.
Η μαρτυρία του Οδυσσέα Ελύτη προέρχεται από την εκπομπή «Της πατρίδας μου πάλι ομοιώθηκα…(άξιον εστί – τα πάθη» του Γιώργου Σγουράκη, σε σκηνοθεσία Γιώργου Καριπίδη.
Έτος παραγωγής: 2005
Αφήγηση: Μαργαρίτα Μυτιληναίου
Κείμενα: Λίντα Γιαννοπούλου
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr