Βασίλης Ραφαηλίδης – 8 Σεπτεμβρίου 2000

Ο Βασίλης Ραφαηλίδης γεννήθηκε το 1934 στα Σέρβια Κοζάνης, σπούδασε κινηματογράφο στη σχολή Σταυράκου, εργάστηκε δίπλα σε μεγάλους σκηνοθέτες, όπως ο Νίκος Κούνδουρος και ο Ροβήρος Μανθούλης, γύρισε δύο μικρού μήκους ντοκιμαντέρ, αλλά το 1963 αποφάσισε ότι θα ασχοληθεί επαγγελματικά με την κριτική κινηματογράφου. Εργάστηκε σε έντυπα όπως η Επιθεώρηση Τέχνης και η Δημοκρατική Αλλαγή, εξέδωσε το περιοδικό Ελληνικός Κινηματογράφος, το οποίο σταμάτησε να εκδίδεται από τη δικτατορία των Συνταγματαρχών και επανεκδόθηκε με τον τίτλο Σύγχρονος Κινηματογράφος. Αρθρογραφούσε από το 1974 μέχρι και το θάνατό του διαδοχικά για τις εφημερίδες Το Βήμα, Έθνος και Ελευθεροτυπία και η πένα του άγγιζε πολιτικά και κοινωνικά θέματα, ευρύτερα της κινηματογραφικής δημιουργίας. Ασχολήθηκε επίσης με το ραδιόφωνο και δίδαξε κινηματογράφο. Η μαρξιστική θεώρηση στα πράγματα και η κομμουνιστική θεωρία διαπνέει τα γραπτά του Ραφαηλίδη και αποτέλεσε προσπάθειά του μέσα από την πλούσια συγγραφική του δραστηριότητα να εκδώσει βιβλία που θα ανέλυαν με τρόπο εύληπτο αλλά όχι απλοϊκό αυτές τις θεωρίες. Με αφορμή τη συμπλήρωση 20 ετών από το θάνατο του σημαντικού Έλληνα δημοσιογράφου, δοκιμιογράφου και κριτικού κινηματογράφου, στις 8 Σεπτεμβρίου 2000, το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει την εκπομπή:

ΡΙΜΕΪΚ

Ο ΚΩΔΙΚΑΣ ΧΕΪΖ

(video)

Το επεισόδιο αυτό αποτελεί ένα αφιέρωμα στον αμερικάνικο κινηματογράφο, τις απαρχές του Χόλυγουντ όπως το γνωρίζουμε σήμερα και τη συμβολή σε αυτή τη διαδικασία του λεγόμενου Κώδικα Χέιζ. Η Ρένα Θεολογίδου με τη βοήθεια των κριτικών κινηματογράφου, Βασίλη Ραφαηλίδη, Χρήστου Μήτση και Μπάμπη Ακτσόγλου, περιγράφουν την  ιστορική πορεία του αμερικάνικου κινηματογράφου, την ανάγκη δημιουργίας μιας εκτενούς λίστας με οδηγίες προς παραγωγούς, σκηνοθέτες και σεναριογράφους για το πώς πρέπει να γυρίζονται οι ταινίες ώστε να μην προσβάλλουν τα χρηστά ήθη της συντηρητικής αμερικανικής κοινωνίας. Αυτή η αυστηρότατη λίστα έμεινε στην ιστορία ως Κώδικας Χέιζ. Ο Γουίλ Χέιζ (Will Hays) ήταν μέλος του Ρεπουμπλικανικού κόμματος με θητεία σε κυβερνητική θέση.  Ανέλαβε από το 1922 και μέχρι το 1945 την προεδρεία  της ένωσης  κινηματογραφικών παραγωγών και διανομέων στις ΗΠΑ (Motion Picture Producers and Distributors of America).  Ανέλαβε τη σύνταξη ενός κώδικα κινηματογραφικής παραγωγής που θα βοηθούσε τις κινηματογραφικές εταιρίες και τους παραγωγούς να φτιάξουν ταινίες οι οποίες θα ξεπερνούσαν τα εμπόδια της δαιδαλώδους και αυστηρής λογοκρισίας που ίσχυε σε πολιτειακό επίπεδο στην Αμερική. Έτσι, ο κώδικας απαγόρευε να φανούν στην οθόνη ερωτικές περιπτύξεις, γυμνά σώματα, ακόμα και ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται ένα φιλί, συγκεκριμένες κοινωνικές μειονότητες, διαφυλετικές σχέσεις, θέματα ταμπού όπως τα ναρκωτικά, ενώ προωθούσε τη στερεοτυπική απόδοση των χαρακτήρων (καλοί αστυνομικοί – κακοί παράνομοι), με αποτέλεσμα το αμερικανικό σινεμά των δεκαετιών 1930 και 1940 να γίνει πιο υπαινικτικό, και οι δημιουργοί να γίνουν πιο εφευρετικοί προκειμένου να αποδώσουν στη μεγάλη οθόνη θέματα που πιθανόν να προκαλούσαν την χριστιανική αμερικάνικη ηθική και να απωθούσαν το κοινό από τις αίθουσες. Πολλές ευρωπαϊκές ταινίες, εξαιτίας των αυστηρών αυτών κανόνων που επικεντρώνονταν κυρίως σε ζητήματα ηθικής και όχι αμιγώς πολιτικής, δεν κατάφεραν για αρκετές δεκαετίες να περάσουν τα αμερικανικά σύνορα. Οι κριτικοί κινηματογράφου Βασίλης Ραφαηλίδης, Χρήστος Μήτσης, και Μπάμπης Ακτσόγλου περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο επίδρασε αυτός ο λογοκριτικός και αυτό-λογοκριτικός κώδικας στη διαμόρφωση του αμερικάνικου κινηματογράφου. Η εκπομπή περιλαμβάνει αποσπάσματα από ταινίες-σταθμούς της εποχής, όπως «Όσα Παίρνει ο Άνεμος», «Νοτόριους», «Κλέφτης Ποδηλάτων», «Ο Παράνομος», «Ο άνθρωπος με το χρυσό χέρι», «Τζίλντα», ο «Μεγάλος Δικτάτωρ» και «Ψυχώ», στις οποίες αναφέρονται οι Ραφαηλίδης, Μήτσης και Ακτσόγλου προκειμένου να εξηγήσουν τη συνολική επίδραση του κώδικα Χέιζ στην αμερικάνικη κινηματογραφική παραγωγή, αλλά και τους τρόπους με τους οποίους επιχειρούσαν να τον ξεπεράσουν οι σκηνοθέτες.

Κείμενα – Παρουσίαση: Ρένα Θεολογίδου

Σκηνοθεσία: Παναγιώτης Κακαβιάς

Ημερομηνία Προβολής: 28 Μαρτίου 1998

Δείτε περισσότερα στο archive.ert.gr

 

 

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ

TOP NEWS