O Ζαν Κοκτώ (Jean Cocteau), πιθανότατα ο πλέον πολύπλευρος καλλιτέχνης του 20ού αιώνα, υπήρξε μεταξύ άλλων ποιητής, μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, κριτικός, ζωγράφος, ηθοποιός και σκηνοθέτης του κινηματογράφου. Η τέχνη του υπήρξε πάντα πρωτοποριακή και ο ίδιος βρέθηκε κοντά στα σημαντικότερα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής, όπως ο υπερρεαλισμός, ο μοντερνισμός, ο κυβισμός, ο ντανταϊσμός και ο φουτουρισμός. Γεννήθηκε στο Παρίσι το 1889 σε μια ευκατάστατη οικογένεια. Σε ηλικία είκοσι ετών δημοσιεύει την πρώτη του ποιητική συλλογή «Το λυχνάρι του Αλαντίν». Η γνωριμία του με τον Σεργκέι Ντιαγκίλεφ των «Ρωσικών Μπαλέτων» θα τον οδηγήσει στις πρώτες εξερευνήσεις του χώρου του θεάτρου, η φιλία του με τον αεροπόρο Ρολάν Γκαρός θα επηρεάσει τα πρώτα του ποιήματα, ενώ κατά τα έτη 1916 και 1917 θα γνωριστεί στο Παρίσι με καλλιτέχνες όπως οι ζωγράφοι Πικάσο και Μοντιλιάνι και οι συγγραφείς Μαξ Ζακόμπ και Γκιγιόμ Απολινέρ. Λίγο πριν την είσοδο των Γερμανών στο Παρίσι είχε ξεκινήσει τη διασκευή στην τραγωδία του Σοφοκλή «Αντιγόνη». Συνδέθηκε στενά με λογοτέχνες όπως οι Εντμόν Ροστάν, Ρεμόν Ραντιγκέ και Αντρέ Ζιντ.
Σημαντικά έργα του από την μεσοπολεμική περίοδο θεωρείται το ποίημά του «L’ Ange Heurtebise» («Ο Άγγελος Ερτεμπίζ», 1925), αλλά και το θεατρικό έργο του «Ορφέας» («Orphée», 1925) το οποίο θα έφερνε μια νέα πνοή στο σύνολο της προσέγγισης της τραγωδίας από το σύγχρονο θέατρο. Επίσης μοναδικής αξίας είναι το μυθιστόρημα «Τα τρομερά παιδιά» («Les Enfants Terribles»), το 1929, αλλά και η «Καταχθόνια Μηχανή» («La Machine infernale», 1934), πιθανότατα το πλέον σημαντικό θεατρικό του έργο, μια διασκευή του Οιδίποδα. Το 1930 θα δημιουργήσει την πρώτη του κινηματογραφική ταινία με τίτλο «Το αίμα ενός ποιητή» («Le Sang d’ un poete», 1930). Στον κινηματογράφο θα επιστρέψει κατά τη δεκαετία του ‘40 γράφοντας σενάρια για ταινίες του Ρομπέρ Μπρεσόν, έπειτα ως διευθυντής φωτογραφίας, αλλά και σκηνοθετώντας την ταινία «La Belle et la Bête», 1946, βασισμένη στο παιδικό παραμύθι «Η ωραία και το τέρας» και την ταινία Ορφέας («Orphée, 1950).
Ο Ζαν Κοκτώ έφυγε από τη ζωή στις 11 Οκτωβρίου 1963 στο Παρίσι, σε ηλικία 74 ετών και το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει για τα 60 χρόνια από το θάνατό του την εκπομπή:
9 + ΜΙΑ ΜΟΥΣΕΣ – Ο ΚΟΚΤΩ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ
Σε αυτό το θέμα από το επεισόδιο του τηλεοπτικού πολιτιστικού μαγκαζίνο «9 + ΜΙΑ ΜΟΥΣΕΣ», παρουσιάζεται η έκθεση που φιλοξενήθηκε το 2007 στο μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς, με τίτλο «Ο Jean Cocteau και η Ελλάδα». H επιμελήτρια της έκθεσης, Ξένια Πολίτου, μιλάει στο δημοσιογράφο Νίκο Βατόπουλο για την έκθεση, η οποία παρουσιάζει μια πτυχή του εικαστικού έργου του Κοκτώ, σχέδια, ζωγραφικά, γλυπτά, κεραμικά έργα και κοσμήματα. Παρουσιάζονται 120 περίπου έργα τα οποία δημιούργησε εμπνευσμένος από την Ελλάδα, κυρίως από τη μυθολογία. Αναφέρονται και τα τρία ταξίδια που πραγματοποίησε στην Ελλάδα, ενώ εξηγείται ότι ο ίδιος από νωρίς μελέτησε και χρησιμοποίησε στα έργα του στοιχεία από αρχαίους ελληνικούς μύθους, κυρίως του Ορφέα και του Οιδίποδα. Η Πολίτου εξηγεί ότι ο Κοκτώ ταυτίζεται με τους μύθους αυτούς, ο Ορφέας αποτελεί το αρχέτυπο του ποιητή για εκείνον και τον χρησιμοποιεί σε κάθε καλλιτεχνική του έκφραση, ιδίως στο θέατρο , τον κινηματογράφο και τα εικαστικά του έργα.
Εντοπίζονται επίσης τα μοτίβα που επαναλαμβάνονται στο έργο του Κοκτώ, πολλά εκ των οποίων αντλούν άμεσα την προέλευσή τους από την ελληνική μυθολογία, σχολιάζεται η δυσκολία προσέγγισης του πολύπλευρου καλλιτεχνικού του έργου αλλά και της πολύπλοκης σκέψης του ίδιου του καλλιτέχνη.
Αναφέρεται επίσης ότι τα έργα έρχονται από τη συλλογή του κληρονόμου του Κοκτώ, αλλά και από ιδιωτικές συλλογές και συλλογές φίλων του, ενώ υπογραμμίζεται ότι η πρωτοβουλία για την έκθεση αυτή ξεκίνησε από την Επιτροπή Κοκτώ κα πραγματοποιήθηκε και με τη μεσολάβηση της γαλλικής πρεσβείας και την φιλοξενία της έκθεσης από το μουσείο Μπενάκη. Η εκπομπή περιλαμβάνει αποσπάσματα από αρχειακό οπτικοακουστικό υλικό το οποίο προβάλλεται στην έκθεση, όπως συνεντεύξεις του ίδιου του καλλιτέχνη και αποσπάσματα από ταινίες του.
Αρχισυνταξία: ΕΥΑ ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ
Σκηνοθεσία: ΒΥΡΩΝ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ
Δημοσιογράφος – συνεργάτης: ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ
Έτος παραγωγής: 2007
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr