Ο Ζιλ Ντασέν ήταν Αμερικάνος σκηνοθέτης, εβραϊκής καταγωγής, ο οποίος ξεκίνησε την καριέρα του στις ΗΠΑ στις αρχές του 1940. Σκηνοθέτησε για την MGM και την UNIVERSAL ταινίες όπως “Ο δήμιος των κολασμένων” (Brute Force) (1947), “Γυμνή πόλη” (Naked City) (1948) και “Η νύχτα και η πόλη” (Night and the city) (1950). Βρέθηκε όμως στη μαύρη λίστα του Χόλυγουντ κατά την περίοδο του Μακαρθισμού (τέλη δεκαετίας 40 – τέλη δεκαετίας 50) λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψει τη χώρα προκειμένου να αναζητήσει εργασία στη Γαλλία. Εκεί θα σκηνοθετήσει την ταινία «Ριφιφί» με την οποία θα κερδίσει το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας στις Κάννες το 1955. Εκεί θα γνωρίσει και την Μελίνα Μερκούρη, η οποία βρισκόταν στο φεστιβάλ για τις ανάγκες προβολής της ταινίας του Μιχάλη Κακογιάννη «Στέλλα». Θα ερωτευτούν και θα περάσουν το υπόλοιπο της ζωής τους μαζί. Ο Ντασέν μετακομίζει από τη Γαλλία στην Ελλάδα και είναι μάλλον αυτή η σύνδεση στο μυαλό των Ελλήνων, της σχέσης δηλαδή του σκηνοθέτη με την Γαλλία και την ταινία Ριφιφί, που θα καθιερώσει στην Ελλάδα την γαλλική προφορά του ονόματός του, ενώ κανονικά θα έπρεπε να προφέρεται Τζουλς Ντάσιν. Τα επόμενα χρόνια θα σκηνοθετήσει την κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος τού Καζαντζάκη “Ο Χριστός ξανασταυρώνεται” και θα ακολουθήσει μια σειρά από ταινίες, πάντα με τη Μελίνα σε πρωταγωνιστικό ρόλο: “Φαίδρα” (1961), “Τοπ Καπί” (1963), “10:30 ένα καλοκαιρινό βράδυ” (1966), “Ποτέ την Κυριακή” (1960), το οποίο κέρδισε το Όσκαρ για τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι. Το 1967 με τη Μελίνα επιστρέφει θριαμβευτικά στη Νέα Υόρκη και ανεβάζει στο Μπροντγουέι το μιούζικαλ “Ίλια Ντάρλινγκ“, τη θεατρική μεταφορά του “Ποτέ την Κυριακή”. Εκεί θα τους βρει και η δικτατορία της 21ης Απριλίου. Το ζευγάρι θα αποφασίσει να μην επιστρέψει στην Ελλάδα και με βάση τους το Παρίσι συμμετέχουν ενεργά στον αγώνα κατά των συνταγματαρχών. Το 1974 γυρίζει το ντοκιμαντέρ “Δοκιμή” σε συνεργασία με το Μίκη Θεοδωράκη, το Γιάννη Μαρκόπουλο, την ηθοποιό Ολυμπία Δουκάκη και τον Λόρενς Ολίβιε, με θέμα την εξέγερση του Πολυτεχνείου το Νοέμβριο του 1973, αλλά και τα βασανιστήρια της Χούντας σε βάρος των πολιτικών κρατουμένων. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 80 συνέχισε να σκηνοθετεί στο θέατρο και τον κινηματογράφο και από το 1981 στάθηκε δίπλα στη Μελίνα στον αγώνα της για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα, συνεχίζοντας τις προσπάθειες και μετά το θάνατό της στο Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη. Ο Ντασέν αγάπησε την Ελλάδα και αγαπήθηκε από τους Έλληνες. Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 96 ετών, και έχει ταφεί στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών δίπλα στην Μελίνα Μερκούρη. Το Αρχείο της ΕΡΤ, με αφορμή τη συμπλήρωση 13 ετών από το θάνατο του Ζιλ Ντασέν στις 31/3/2008, παρουσιάζει την εκπομπή:
ΟΙ ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΠΟΥ ΑΓΑΠΗΣΑ
ΖΙΛ ΝΤΑΣΕΝ
(video)
Σειρά εκπομπών στην οποία ο Φρέντυ Γερμανός παρουσιάζει μια ανθολογία από παλαιότερες εκπομπές του. Στο συγκεκριμένο επεισόδιο θυμάται τη συνάντηση του με τον Ζιλ Ντασέν (Jules Dassin) στην εκπομπή «Το πορτρέτο της Πέμπτης», που προβλήθηκε το 1977, με αφορμή τα 21 χρόνια του στην Ελλάδα.
Ο γνωστός σκηνοθέτης ανασύρει από τη μνήμη του σημαντικές στιγμές της καριέρας του. Στην παρέα προστίθεται η σύζυγός του Μελίνα Μερκούρη και μαζί θυμούνται τη γνωριμία τους στο Φεστιβάλ των Καννών, αλλά και πολλές στιγμές της κοινής καλλιτεχνικής τους πορείας. Αναφέρονται στη γνωριμία τους με το Νίκο Καζαντζάκη και στα γυρίσματα της ταινίας «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται». Την παρέα συμπληρώνουν ο Γιάννης Ταβλάς, πρόεδρος του χωριού Κριτσά της Κρήτης την εποχή που γυρίστηκε η συγκεκριμένη ταινία, αλλά και ο Γιώργος Ζαμπέτας, ο οποίος αποκαλύπτει άγνωστα περιστατικά από τη συνεργασία του μαζί τους. Επίσης, η Αλέκα Κατσέλη, μέσα από το ηχογραφημένο μήνυμα της που ακούγεται στην εκπομπή, αναπολεί ευχάριστες αναμνήσεις της με το ζευγάρι.
Προβάλλεται τέλος βίντεο με το τραγούδι «Τα παιδιά του Πειραιά» σε κινούμενα σχέδια, από την ταινία του Ζιλ Ντασέν «Ποτέ την Κυριακή», για το οποίο ο Μάνος Χατζιδάκις τιμήθηκε με ΟΣΚΑΡ, ενώ η Μελίνα Μερκούρη ερμηνεύει τα τραγούδια «Σε πότισα ροδόσταμο», από την ταινία «Φαίδρα» και «Η όπερα της πεντάρας» από την ομότιτλη παράσταση.
Σκηνοθετική επιμέλεια: Στέλιος Ράλλης
Ημερομηνία πρώτης τηλεοπτικής προβολής: 7/11/ 1993
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr