Ροδόπη:«Αρνιά- Κατσίκια » από τους Σαρακατσάνους

¨Αρνιά – Κατσίκια – πιδιά – νφάδες – γαμπροί – ’γεια κι δύναμη κι απ ούλα τα καλά¨ οι ευχές των Σαρακατσάνων- τα κάλαντά τους- στο ξεκίνημα του έτους, αλλά και ανήμερα των Χριστουγέννων. Κάλαντα που μόνο στα χείλη των μεγάλων σε ηλικία Σαρακατσάνων βρίσκονται πια. Αλλά, ήταν κι εκείνοι κάποτε παιδιά και γυρνούσαν πρωί – πρωί από καλύβι σε καλύβι, δίνοντας ευχές και παίρνοντας τα καλούδια των Σαρακατσάνισων που πάντα τα είχαν έτοιμα από βραδύς.

Σύμφωνα με την Παράδοση τα παιδιά των Σαρακατσάνων, το πρωί της Πρωτοχρονιάς (όπως και των Χριστουγέννων), μ’ ένα μικρό τρουβά στον ώμο και τα κλαράκια στα χέρια μπαίνοντας στο καλύβι, αφού καλημέριζαν και φιλούσαν με σεβασμό το χέρι των μεγαλυτέρων, πήγαιναν και κάθονταν στα γόνατα δίπλα στην φωτιά. Εκεί, κάθε ένα, έβαζε το πουρναράκι στην φωτιά κουνώντας το πέρα δώθε κι έλεγε: ¨Αρνιά – Κατσίκια – πιδιά – νφάδες – γαμπροί – ’γεια κι δύναμη κι απ ούλα τα καλά¨

«Τα παιδιά κάθονταν την ώρα που έλεγαν τις ευχές ¨για να παίρνουν οι πρατίνες τ’ αρνιά τ’ς και να μην τ’ αφήνουν¨ λένε οι ηλικιωμένοι Σαρακατσάνοι σήμερα γελώντας με τη χαρά ενός μικρού παιδιού. Όπως εξηγεί ο πρόεδρος του Μορφωτικού Συλλόγου των εν Θράκη Διαβιούντων Σαρακατσάνων Γιώργος Νάκος, μιλώντας στην ΕΡΤ Κομοτηνής, εκείνα τα πουρναρόκλαδα που κράταγαν τα μικρά παιδιά έπρεπε να τριζοβολούν, την ώρα που λέγαν τις ευχές «για να βελάζουν τ’ αρνιά». Αν τα κλαράκια δεν πριτσιάναγαν (όπως χαρακτηριστικά λένε) πίστευαν ότι «δεν θα ’ναι καλή χρόνια και δεν θα βελάζουν τα αρνιά», δηλαδή δεν θα έχουν πολλά γεννητούρια. Εκείνη την εποχή όλο το βιος των Σαρακατσάνων, όπου κι αν βρισκόταν, ήταν κοπάδια τους.

Η νοικοκυρά ύστερα από τις ευχές έδινε στα παιδιά διάφορα «καλούδια», τα γρόσια και τα φλουριά, ήταν σπάνια τότε στα καλύβια των κτηνοτρόφων, άνθρωποι του μόχθου και της βιοπάλης, με τα λίγα που έβγαζαν στήριζαν τις οικογένειές τους (το γάλα, το τυρί, το βούτυρο, οι πίτες ποτέ δεν έλειπαν από το καλύβι), έτσι στα παιδιά, τους καλαντάρηδες, κέρναγαν καραμέλες – χαρούπια – ξερά σύκα – καρύδια – μήλα και ό,τι άλλο είχε ευχαρίστηση. Στους μεγάλους ,οι οποίοι έκαναν τα ίδια, αφού πρώτα φρόντιζαν το κοπάδι τους, με την ίδια διαδικασία και ακριβώς τις ίδιες ευχές, εκτός από καλούδια πρόσφεραν και κρασί με μεζέδες από το γουρούνι που έτρεφαν όλη τη χρονιά για τα Χριστούγεννα ή από το κοπάδι (με πόνο ψυχής).
Φώτο: σαρακατσάνοι σήμερα ρεπορτάζ-κείμενο-φωτογραφίες:Μαρία Νικολάου