Ροδόπη:Έρευνες από το Γυμνάσιο Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Σαπών με σεισμογράφο

Από τις 31 Ιανουαρίου 2020 το Διαπολιτισμικό Γυμνάσιο Σαπών συμμετέχει στο φιλόδοξο πρόγραμμα «School Network Alerts Citizens (SNAC)» http://snac-project.ea.gr/ . Το Δίκτυο σήμερα συγκεντρώνει 61 σεισμογράφους και εκτείνεται από το Ισραήλ έως τις Αζόρες, καλύπτοντας την εξαιρετικά σεισμογενή λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου. Μετέχουν ερευνητικά κέντρα και σχολεία από Ελλάδα, Ιταλία, Κύπρο, Βουλγαρία, Τουρκία, Πορτογαλία (Αζόρες). Οι μαθητές χρησιμοποιούν τα δεδομένα των σεισμογράφων για να συνεργασθούν, να ερευνήσουν σεισμογράμματα, να ανακαλύψουν τις δυνατότητες του δικτύου και τελικά να δημοσιεύσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών και των εργασιών τους.

Το Γυμνάσιο Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Σαπών, Ροδόπης παρουσίασε τις έρευνες (ως «καλή πρακτική») που έχει κάνει έως σήμερα με την βοήθεια του σεισμογράφου SNAC που έχει εγκατασταθεί στο σχολείο στις 31 Ιαν 2020. Το πολύτιμο υλικό που έχει κατασκευασθεί από τους συνεργαζόμενους φορείς έχει τοποθετηθεί στην πλατφόρμα : OSOS – Open School for Open Societies : https://portal.opendiscoveryspace.eu/en/community/schools-study-earthquakes-849203

Η παρουσίαση έγινε από τον Φυσικό Δημήτριο Πρασόπουλο και έχει ως εξής:

Στο πρόγραμμα αυτό συνεργάζονται :
α) Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών – Γεωφυσικό Ινστιτούτο
β) Ελληνογερμανική Αγωγή
γ) Πανεπιστήμιο Κύπρου
δ) Dokuz Eylul University, Σμύρνη, Τουρκία
ε) Fondazione Idis- Citta Della Scienza, Νάπολη Ιταλία
στ) National Research Network Association, Σόφια,Βουλγαρία

Έτσι λοιπόν προσκληθήκαμε να παρουσιάσουμε και εμείς την πρωτότυπη έρευνά μας που ξεκίνησε από τις 31 Ιανουαρίου και θα συνεχισθεί μέχρι να καταλήξουμε σε (ευχόμαστε) «ασφαλή συμπεράσματα».
Το Webinar είχε διάρκεια πάνω από 2 ώρες και παραβρέθηκαν 48 συμμετέχοντες (κατά ένα μεγάλο ποσοστό καθηγητές). Ήταν μια μοναδική ευκαιρία να παρακολουθήσουμε τους τρόπους λειτουργίας του Σχολικού Δικτύου Σεισμογράφων, καθώς και καλές πρακτικές από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς.
Το πρόγραμμα του webinar ήταν το εξής :
Συντονιστής: Γρηγόρης Μηλόπουλος, Ελληνογερμανική Αγωγή
16:30 : Καλωσόρισμα
16:45 : «Παρουσίαση του Σχολικού Δικτύου Σεισμογράφων» Γεράσιμος Χουλιάρας, Διευθυντής Ερευνών Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Εθνικού Α Αστεροσκοπείου Αθηνών
17:15 : «Καλή Πρακτική» : Δημήτρης Πρασόπουλος, Γυμνάσιο Δ.Ε. Σαπών
17:30 : «Καλή Πρακτική» : Σεραφείμ Σπανός, ΠΕΚΕΣ Θεσσαλίας & Δρ. Σπύρος Κουριάς, & Υπ. Δρ. Γιώργος Πρώιας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, εκ μέρους της Ομάδας TALOS
17:45 : «ΟSJ – Οι μαθητές δημοσιεύουν τις ερευνητικές τους εργασίες», Eυγενία Κυπριώτη, Ελληνογερμανική Αγωγή

Χαιρετισμό απεύθυνε η υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Σοφία Ζαχαράκη.

Ο κ. καθηγητής Γεράσιμος Χουλιάρας ως υπεύθυνος του προγράμματος αναφέρθηκε εκτός των άλλων, στον τρόπο εμφάνισης του σεισμού, στις επιδράσεις του σεισμού στη ζωή μας, στην λειτουργία των σεισμογράφων και τον τρόπο υπολογισμού του επικέντρου και μεγέθους. Με την άοκνη και συνεχή προσπάθειά του το πρόγραμμα επεκτείνεται συνεχώς και περισσότερα σχολεία μετέχουν και δραστηριοποιούνται.

Όπως χαρακτηριστικά έγραψε ο κ. Χουλιάρας ….. «χθες το απόγευμα το Δίκτυο Σχολικών Σεισμογράφων που συντονίζω στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, οργάνωσε μία ανοιχτή διαδικτυακή συνάντηση webex-webinar με τα συμμετέχοντα σχολεία, επιστήμονες, εκπαιδευτικούς και με την συμμετοχή της Υφυπουργού Παιδείας Σοφίας Ζαχαράκη που χαιρέτισε την εκδήλωση, την πρωτοβουλία της δρασης και της προσπάθειας μας. Η παρουσία της Υφυπουργού και τα ενισχυτικά της λόγια αποδεικνύουν πως μπορεί και σε κλειστές σχολικές δομές να πραγματοποιηθούν μοναδικά εκπαιδευτικά προγράμματα. Το δίκτυο μας θα συνεχίσει να μεγαλώνει, να επεκτείνεται, θα εμπλακούν και άλλοι εκπαιδευτικοί και άλλα σχολεία και θα γνωρίσουν από κοντά την επιστήμη της σεισμολογίας που είναι τόσο άμεσα συνδεδεμένη με την καθημερινότητα μας. Διότι ακόμα και στα κλειστά σχολεία πρέπει να κρατήσουμε τα παιδικά μυαλά ανοικτά.
Θερμά ευχαριστώ την Υφυπουργό για την συμμετοχή και υποστήριξη της, τα συμμετέχοντα σχολεία, φορείς, συνεργάτες, φίλους και τον Σοφοκλή Σωτηρίου για την εξαιρετική οργάνωση του δικτύου μας με τον Γρηγόρη Μηλόπουλο, την Ευγενία Κυπριώτη και τον Κών/νο Μπούκουρα »

Ο κ. Σεραφείμ Σπανός με την ομάδα του (Δρ Σπύρο Κουριά και Υπ.Δρ Γιώργο Πρώϊα) αναφέρθηκαν στην προσπάθεια που γίνεται από την ομάδα TALOS με σκοπό την κατασκευή ενός σεισμογράφου αλλά και την έρευνα που γίνεται για την ανίχνευση πτώσης αστεροειδών στην περιοχή της Θεσσαλίας σε συνεργασία και της Εταιρείας Αστρονομίας και Διαστήματος με έδρα το Βόλο.

Η κ. Ευγενία Κυπριώτη ενημέρωσε τους συμμετέχοντες για τις δυνατότητες που υπάρχουν μέσω εκπαιδευτικού περιοδικού. Οι εργασίες για το περιοδικό, αφού «ελεγχθούν» για την ορθότητα και πληρότητά τους από έμπειρους ερευνητές/ καθηγητές, δημοσιεύονται και μπορούν να ενημερωθούν οι ομάδες εργασίας άλλων σχολείων της Ευρώπης. Το δίκτυο εμπλουτίζεται συνεχώς από ενδιαφέρουσες έρευνες/προσπάθειες, οι οποίες αποτελούν «καλές πρακτικές» για όλους ενδιαφερόμενους καθηγητές/μαθητές.
Μια όμορφη διαδικασία που δημιουργεί συνεργασίες και ερευνητικά αποτελέσματα …….

Οι δικές μας έρευνες, που έχουμε ξεκινήσει εδώ και 3 περίπου μήνες στο Γυμνάσιο Δ.Ε. Σαπών, αφορούν αυτή τη στιγμή :

Project 1.a. και 1.b. : Έρευνα κυματομορφών από Σχολικό Σεισμογράφο SNAC
Η «εμβέλεια» ή «ευαισθησία» του σχολικού σεισμογράφου σε πραγματικές συνθήκες με σεισμογράμματα για σεισμούς σε απόσταση α) έως 1000 km β) άνω των 1000 km. Διαχωρισμός θορύβου και πραγματικού σεισμού με βάση το σχολικό σεισμογράφο του Γυμνασίου Σαπών, με βοήθεια από σεισμογράμματα του Εθνικού Δικτύου Σεισμογράφων στην Σαμοθράκη (SMTH), Ροδόπη (RDO) και Αλεξανδρούπολη (ALN)

Project 2 : Μελέτη σεισμικότητας Θράκης – Βόρειο Αιγαίο
Αφορά την σεισμικότητα της περιοχής μας αρχικά για την χρονική περίοδο από 1964 – 2020 χρησιμοποιώντας δεδομένα από το Γεωφυσικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (από διαδραστικούς χάρτες του Γ.Ι. του Ε.Α.Α.). Αυτή η έρευνα έχει ξεκινήσει αλλά θα διαρκέσει σίγουρα έως τον Σεπτέμβριο ή και αργότερα.

Project 3 : Project 3 : υπολογισμός ταχυτήτων κυμάτων P και S για την περιοχή της Θράκης – Βόρειο Αιγαίο
Δοκιμαστικά έχει ξεκινήσει με σκοπό να ερευνήσουμε την ταχύτητα των κυμάτων P και S για την περιοχή, πιθανή σχέση με τον προσανατολισμό προέλευσης των σεισμικών κυμάτων και άλλες παραμέτρους. Θα μας βοηθήσει ουσιαστικά να μετρήσουμε με λεπτομέρεια την χρονική καθυστέρηση των κυμάτων P και S για να είμαστε έτοιμοι, σε επόμενο στάδιο, να υπολογίσουμε δυνατότητες αντίδρασης και έγκαιρης ενημέρωσης.

Για το Project 1.a (από 31/1/20 έως σήμερα και συνεχίζουμε)
Στην έρευνά μας, αφού αρχικά ενημερώθηκαν όλα τα τμήματα της Β και Γ Γυμνασίου, μετέχουν εξαιρετικά ενεργά κυρίως 2 μαθητές. Έχουμε επεξεργασθεί πάνω από 90 σεισμικά γεγονότα της περιοχής μας σε ακτίνα έως 1000 km. Οι μεγαλύτεροι σεισμοί που ερευνήσαμε και φυσικά έγιναν αντιληπτοί από το σχολικό σεισμογράφο συνέβησαν :
Ηγουμενίστα μέγεθος 5,6 απόσταση 484 km
Κροατία μέγεθος 5,4 απόσταση 950 km
Νότια Κρήτης 6,2 απόσταση 765 km

Οι δυο μαθητές επεξεργάσθηκαν το 40% από τους παραπάνω σεισμούς με ιδιαίτερη θέρμη, κυρίως από το σπίτι «στον ελεύθερο χρόνο» τους, χωρίς Κυριακές χωρίς αργίες. Χρησιμοποίησαν τις οδηγίες που τους δόθηκαν, τα δεδομένα του σεισμογράφου SNAC στο Γυμνάσιο Σαπών, το πρόγραμμα Google Earth και άλλες δεξιότητες στους υπολογιστές.
Τα δεδομένα στέλνονταν στον καθηγητή Πρασόπουλο Δημήτρη και στην συνέχεια τοποθετούνταν σε ένα αρχείο όπου γινόταν η τελική αποθήκευση και επεξεργασία. Κατασκευαζόταν ένα διάγραμμα «Επικεντρικής απόστασης/ μεγέθους σεισμού» το οποίο είχε τα σεισμικά γεγονότα καθώς και
Η έρευνα φυσικά συνεχίζεται με τον ίδιο ζήλο.

Στα πλαίσια της παρουσίασής μας αναφέραμε τον τρόπο έρευνας-εργασίας :
την ύπαρξη blog για τις ανάγκες ενημέρωσης μαθητών και κοινού https://snacsapon.blogspot.com/ το οποίο κατασκευάσθηκε γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό
με χρήση των σεισμογραμμάτων SNAC –Γυμνάσιο Σαπών, Σαμοθράκη (SMTH), Ροδόπη (RDO), Αλεξανδρούπολη (ALN) διαχωρίζουμε θόρυβο και σεισμικά γεγονότα, απομονώνουμε τις κυματομορφές που αφορούν το σεισμικό γεγονός
επαληθεύουμε χρόνο και μέγεθος από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών με τα διαγράμματα που έχουμε αποθηκεύσει
υπολογίζουμε την επικεντρική απόσταση από το Γυμνάσιο Σαπών
Μαθαίνουμε , Ερευνούμε, Συζητάμε/συνεργαζόμαστε, Δοκιμάζουμε, Σκεφτόμαστε, Αμφισβητούμε τις σκέψεις μας, Επανελέγχουμε, Αγαπάμε την προσπάθειά μας, Σεβόμαστε της πληροφορίες που λαμβάνουμε, Δεν είμαστε σεισμολόγοι …
Μερικές από τις διαφάνειές μας, τις παρουσιάζουμε στα αρχεία που σας στέλνουμε.

Αρχικά αποτελέσματα (που εξακολουθούν να διερευνώνται)
Όταν έχουμε μειωμένο θόρυβο ο σχολικός σεισμογράφος SNAC που είναι εγκατεστημένος στο Γυμνάσιο Σαπών μπορεί να «ανιχνεύσει» σεισμούς :
Μεγέθους 2 σε απόσταση 90 km
Μεγέθους 3 σε απόσταση 310 km
Μεγέθους 4 σε απόσταση 530 km
Μεγέθους 5 σε απόσταση 770 km
Ερευνούμε την έλλειψη σεισμών σε απόσταση 300 – 500 km και μεγέθη 3-4. Αν δηλαδή αποτελεί ένα τυχαίο γεγονός ή κάτι άλλο το οποίο δεν έχουμε εντοπίσει.

Για το Project 1.b (από 31/1/20 έως σήμερα και συνεχίζουμε)
Αυτό αφορά σεισμούς σε αποστάσεις πάνω από 1000 km. Σε αυτό παρόλο που έχουν ερευνηθεί λίγοι σεισμοί είναι ενδεικτικό ότι έχουν ανιχνευθεί ιδιαίτερα μακρινοί σεισμοί, όπως θα δείτε παρακάτω :
Νησιά KURIL – Θάλασσα της Ιαπωνίας μέγεθος 7,6 απόσταση 8982 km
Νησιά KURIL – Θάλασσα της Ιαπωνίας 6,9 απόσταση 8856 km

Τελειώνοντας την ενημέρωσή σας …..
Αντιλαμβανόμαστε ότι χρειαζόμαστε περισσότερο διάβασμα & έρευνα
Περισσότερο χρόνο, σίγουρα περισσότερους μαθητές, για να φέρουμε σε πέρας την έρευνά μας.
Όλη η διαδικασία είναι εθελοντική, απαιτεί πολλές ώρες επικοινωνίας με τηλεδιασκέψεις ή ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ή δια ζώσης συζητήσεις.
Ελπίζουμε να είστε και να είμαστε όλοι καλά για να συνεχίσουμε εμπνέοντας και άλλους μαθητές.

Θερμές ευχαριστίες στους συνεργαζόμενους φορείς του SNAC και τους εκπροσώπους τους, στον διευθυντή κ. Καρακύριο, την υποδιευθύντρια κ. Ουρεϊλίδου, τους εκπαιδευτικούς και τις καθαρίστριες (που ιδιαίτερα προσέχουν το ευαίσθητο σεισμογράφο) του Γυμνασίου Σαπών.
Ιδιαίτερες ευχαριστίες στην μαθήτρια της Β’ Γυμνασίου και τον μαθητή της Γ’ Γυμνασίου που υποστηρίζουν θερμότατα τις έρευνες που κάνουμε σε μια τόσο δύσκολη περίοδο.
Τους ευχόμαστε να παραμείνουν δραστήριοι ερευνητές !
Όλοι μαζί μπορούμε να πετύχουμε περισσότερα…

Βιβλιογραφία
Τα δεδομένα από τους σεισμογράφους που αναφέρονται στο άρθρο προέρχονται από :
Γεωφυσικό Ινστιτούτο – Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών : http://www.geophysics.geol.uoa.gr/stations/maps/recent.html
Σεισμολογικό Δίκτυο Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσ/νίκης : http://geophysics.geo.auth.gr/ss/
Πρόγραμμα SNAC – ERSMUS + : https://snac.gein.noa.gr/project-network/
EMSC – CSEM : https://www.emsc-csem.org/#2