«Το βιβλίο διαπραγματεύεται την αστική αποκατάσταση των προσφύγων στην Κομοτηνή. Ένα βιβλίο το οποίο ξεκίνησε ως ένα πόνημα για ένα μάθημα στο Παιδαγωγικό Τμήμα, στα έδρανα του οποίου βρέθηκα ξανά. Ευχαριστώ πολύ την κα Θεοδώρου η οποία ήταν διδάσκουσα και με ενέπνευσε .» δηλώνει η κα Μαριγούλα (Μαίρη) Κοσμίδου, προϊσταμένη της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ροδόπης μιλώντας για το βιβλίο της «Η αστική αποκατάσταση των προσφύγων στη Ροδόπη» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης.
Την συναντήσαμε στο γραφείο της. Στο τέλος μιας ιδιαίτερα κουραστικής ημέρας στάθηκε να μιλήσει για την έρευνα που προηγήθηκε της συγγραφής, για ένα «ταξίδι» στα παιδικά της χρόνια. «Μια διερευνητική προσπάθεια για το ποιοι είμαστε , από πού ήρθαμε , πώς είμαστε εδώ και ίσως πού πάμε. Ένα πόνημα το οποίο δεν έχει τέλος, δεν τελειώνει, δεν έχει καλύψει τα πάντα, δεν έχει καλύψει όλες τις πλευρές» σημειώνει η κα Κοσμίδου επισημαίνοντας πως μπορεί να χρησιμοποιηθεί, όμως, ως αρχή για περαιτέρω μελέτες. « Έχει το ιστορικό κομμάτι, βιβλιογραφικές αναφορές. Βλέπει ο αναγνώστης πώς ήταν η πόλη μέχρι και το 1922 και πώς άλλαξε και πώς αλλάζει μέχρι τώρα έχοντας στο παράρτημα συγκεντρωμένη την πλήρη Νομοθεσία που τοποθέτησε κι αποκατάστησε τους πρόσφυγες μέσα στον Εθνικό Κορμό.»
Σύμφωνα με την κα Κοσμίδου η άφιξη των προσφύγων ήταν καθοριστική για την ανάπτυξη της περιοχής. «Βλέπουμε πως σε όλη την περιοχή, από την Αλεξανδρούπολη μέχρι τη Δράμα, ένας αριθμός των προσφύγων εγκαθίσταται κι αυξάνει τον πληθυσμό κάθε πόλης, τροποποιεί το πώς είναι η πόλη κτισμένη. Στην Κομοτηνή βλέπουμε τα ρυμοτομημένα τετράγωνα σε μια πόλη που μέχρι τότε ήταν χτισμένη με τον κλασικό παραδοσιακό τρόπο της Ανατολής, πολλές αδιέξοδους και στροφές. Δίνει μια άλλη μορφή στην πόλη. Σε κάθε πόλη που εγκαθίστανται οι πρόσφυγες, αλλάζει η μορφή και αλλάζει το ύφος.»
Μελετώντας τα αρχεία εκείνης της εποχής καταγράφει μια αγωνία για το πού θα μάθουν τα παιδιά γράμματα. « Έρχονται και στεγάζονται στην Κομοτηνή. Το πρόβλημα δεν ήταν μόνο σε ποια σπίτια θα στεγαστούν, αλλά και σε ποιές σχολικές μονάδες θα μάθουν τα παιδιά τους γράμματα. Σιγά- σιγά ο μαθητικός πληθυσμός αυξάνει το ίδιο και οι στεγαστικές ανάγκες σε όλη την Ελλάδα. Ενδεικτικό είναι ότι όλοι οι επιθεωρητές της Εκπαίδευσης σημειώνουν ότι υπάρχει θέμα στέγασης , ποιότητας διδακτηρίων , ότι συνωστίζονται πάνω από 50 παιδιά σε κάθε τάξη, ότι κάθονται κάτω, ότι δεν υπάρχουν έδρανα, οπότε ο ερχομός των προσφύγων φέρνει και σε αυτή την περιοχή την ανάγκη εξεύρεσης νέας σχολικής στέγης . Βλέπουμε για παράδειγμα τον αγώνα των γονέων του 2ου Δημοτικού Σχολείου να συλλέξουν τα χρήματα, να πάρουν το δάνειο και να χτίσουν το σχολείο. Βλέπουμε το πώς αλλάζει χρήση το παλιό Νηπιαγωγείο, πώς από νηπιαγωγείο γίνεται δημοτικό. Όπως επίσης και την ιστορία του πρώην Λυκείου Θηλέων. Βρίσκομαι μια συνεχής επαγρύπνηση των γονιών για τις σχολικές μονάδες, όπου υπάρχουν πολλές αλλαγές.»
Αυτό που με λύπη όπως λέει κατέγραψε η κα Κοσμίδου είναι ότι δεν άφησαν πίσω πολλά «απομεινάρια» και πολλά «αποτυπώματα» των χρόνων που πέρασαν. «Αυτό δεν το είδα να υπάρχει, ξεχαστήκαμε. Οι πρόσφυγες είχαν πολύ πόνο και δεν μπορούσαν να μιλήσουν, με το άγχος της επιβίωσης να είναι πολύ μεγάλο, αγώνας για φτιάξουν το σπίτι και να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Σαφέστατα έχουμε δει ότι μια γενιά έρχεται το ‘22 μετά από πολλά χρόνια πολέμων, με κακουχίες, με ένα τίποτα, μετά ήρθε ο 2ος ΠΠ, ύστερα ο Εμφύλιος μέχρι το 49, όπου μετά το ‘50 θέλουν να φτιάξουν τις ζωές τους και να δουν που βρίσκονται.»
Μιλά για τα 100 χρόνια που πέρασαν από την Ενσωμάτωση της Θράκης και συμπεραίνει πως ήταν χρόνια που κύλησαν χωρίς να έχουμε διατηρήσει τη μνήμη μας, πολλές φορές και λόγω των συνθηκών. «Πολλά αρχεία δεν έχουν διατηρηθεί σωστά. Πολλά υπάρχουν αδιαβάθμητα. Άλλα υπάρχουν στα σπίτια και δεν έχουν εκτιμηθεί κατάλληλα, όλα αυτά είναι η άυλη ιστορική μας κληρονομιά.»
Τέλος, στην ευχή μας «να είναι καλοτάξιδο» εκείνη σχολιάζει «εγώ εύχομαι να βρουν στοιχεία οι ερευνητές τα οποία θα εμπλουτίσουν αυτά που έχω ήδη στο βιβλίο. Ας το δουν ως μια κληρονομιά για διδαχή και όχι για τη δημιουργία εχθρικών ερεισμάτων, να θυμόμαστε ότι από το μηδέν μπορούμε να ξαναφτιάξουμε τα πάντα, τον τόπο, τους εαυτούς μας. Θα πρέπει να συνεχίσουμε στην πατρίδα και πατρίδα είναι η παιδική μας ηλικία, όλοι οι άνθρωποι που μαζί μεγαλώσαμε και κουβαλάμε.»
Φώτο: Η κα Μαίρη Κοσμίδου ρεπορτάζ-κείμενο-φωτογραφία: Μαρία Νικολάου
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος