Φέτος συμπληρώνονται 80 χρόνια από την 17η Αυγούστου 1944, όταν τα γερμανικά κατοχικά στρατεύματα περικύκλωσαν τη Νίκαια και επιχείρησαν ομαδικές εκτελέσεις στην συνοικία της Κοκκινιάς, πέντε μήνες μετά τη Μάχη της Κοκκινιάς που πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο ’44. Ήταν από τα μπλόκα των Ναζί κατακτητών με τις μεγαλύτερες ανθρώπινες απώλειες που έμεινε στην ιστορία ως το μπλόκο της Κοκκινιάς.
Η συγκεκριμένη γειτονιά ήταν ο μεγαλύτερος προσφυγικός συνοικισμός του Λεκανοπεδίου Αττικής και προπύργιο του ΕΑΜ και της Αντίστασης ενάντια στους Ναζί κατακτητές. Τις πρώτες πρωινές ώρες της 17ης Αυγούστου του 1944, ομάδες δωσιλόγων και ταγματασφαλιτών απαίτησαν από τους άνδρες της συνοικίας της Κοκκινιάς, ηλικίας 14 έως 60 ετών, να συγκεντρωθούν στην πλατεία Οσίας Ξένης. Στο παλιό ταπητουργείο της πόλης, πίσω από την πλατεία, εκτελέστηκαν εβδομήντα πέντε συνολικά άτομα, εβδομήντα δύο άντρες και τρεις γυναίκες, αγωνιστές και αγωνίστριες που μετείχαν ενεργά στην Ανίσταση και στον απελευθερωτικό αγώνα της χώρας.
Για την 80η επέτειο της μαρτυρικής θυσίας το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει την ταινία-ντοκιμαντέρ “Το Μπλόκο της Κοκκινιάς” σε σενάριο και σκηνοθεσία του Διονύση Γρηγοράτου, παραγωγής του 1983, που ξετυλίγει το χρονικό του μπλόκου της Κοκκινιάς μέσα από μαρτυρίες επιζώντων και συγγενών των θυμάτων.
ΤΟ ΜΠΛΟΚΟ ΤΗΣ ΚΟΚΚΙΝΙΑΣ
Ταινία-ντοκιμαντέρ του 1983 που ξετυλίγει τα γεγονότα της 17ης Αυγούστου 1944 στην Κοκκινιά, όταν δυνάμεις του γερμανικού στρατού μαζί με τμήματα των Ταγμάτων Ασφαλείας απέκλεισαν την ευρύτερη περιοχή στο πλαίσιο των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων – μπλόκων. Μαρτυρίες επιζώντων και συγγενών των θυμάτων, φωτογραφικό υλικό και πλάνα αρχείου αναβιώνουν την ατμόσφαιρα της κατεχόμενης Αθήνας και των ημερών πριν και μετά το μπλόκο, στο οποίο εκτελέστηκαν από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής 75 συνολικά άτομα, αγωνιστές και αγωνίστριες που μετείχαν ενεργά στην Αντίσταση.
Περιγράφεται η σημασία της Κοκκινιάς ως περιοχή με έντονη αντιστασιακή δραστηριότητα, με μαζικές εργατικές και άλλες κινητοποιήσεις, ένοπλη δράση και διαδηλώσεις κατά τη διάρκεια της Κατοχής, με αποκορύφωμα τους μήνες που μεσολάβησαν από το τέλος του 1943 και μέχρι τον Αύγουστο του 1944.
Αντιστοίχως παρουσιάζονται τα γεγονότα της 17ης Αυγούστου όπως βιώθηκαν από τους κατοίκους της Κοκκινιάς, η έλευση των κατοχικών δυνάμεων, η συνεργασία των Ταγμάτων Ασφαλείας, η συγκέντρωση των ανδρών στην πλατεία της Οσίας Ξένης, το έργο των κουκουλοφόρων καταδοτών, οι εκτελέσεις των αγωνιστών στην παρακείμενη μάντρα του υφαντουργείου Παγιασλή, οι οδομαχίες στην ευρύτερη περιοχή και οι απεγνωσμένες προσπάθειες των γυναικών της Κοκκινιάς να βοηθήσουν τους αιχμαλώτους.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αφήγηση του Σωτήρη Κύβελου, αξιωματικού του ΕΛΑΣ, ο οποίος περιγράφει το πλαίσιο των συγκρούσεων με τις κατοχικές δυνάμεις στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και εκείνη του αστυνομικού και αγωνιστή του ΕΛΑΣ, Λευτέρη Παπανάγνου, ο οποίος είχε επιφορτισθεί με το έργο της μεταφοράς των σωρών των εκτελεσθέντων και την ταφή τους.
Η ταινία καταγράφει τις αναμνήσεις των επιζώντων του μπλόκου και των αντιστασιακών που μεταφέρθηκαν στη συνέχεια στο Χαϊδάρι και στο Ρουφ και ακολούθως στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία, αλλά και γυναικών-συγγενών των θυμάτων που περιγράφουν το θρήνο και την απόγνωση για τους ανθρώπους που εκτελέστηκαν, βασανίστηκαν και φυλακίστηκαν. Συνδυάζει το ντοκιμαντέρ και την αναπαράσταση μέσα από τη δραματοποίηση της μαρτυρίας, με τους ομιλητές να γίνονται πάλι πρωταγωνιστές στα γεγονότα.
Ημερομηνία πρώτης προβολής: 25/11/1983
Σενάριο-Σκηνοθεσία: Διονύσης Γρηγοράτος
Διεύθυνση φωτογραφίας: Κώστας Παπαγιαννάκης
Συνεργάτες: η ηθοποιός Κατερίνα Καραγιάννη, ο ενδυματολόγος Βαγγέλης Μαρίνος
Μουσική επιμέλεια: Κώστας Μυλωνάς
Βοηθός σκηνοθέτης: Θόδωρος Πανάγος
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr