Η Μάχη της Κρήτης υπήρξε μια από τις σημαντικότερες μάχες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και θεωρείται ιστορικά η πρώτη μεγάλη αεραποβατική επιχείρηση. Η επιχείρηση αεραπόβασης των Γερμανών αλεξιπτωτιστών στο νησί («Επιχείρηση Ερμής»), ξεκίνησε το πρωί της 20ης Μαΐου 1941 και έληξε δώδεκα ημέρες μετά, την 1η Ιουνίου, με την πλήρη κατάληψη του νησιού από τις γερμανικές δυνάμεις. Η αντίσταση, τόσο των ελληνοβρετανικών συμμαχικών δυνάμεων στο νησί-όσο ιδιαίτερα η μαζική αντίσταση χιλιάδων Κρητικών-είχαν σαν αποτέλεσμα μεγάλες απώλειες των γερμανικών δυνάμεων. Ο κρητικός λαός πλήρωσε την ηρωική αντίσταση κατά των κατακτητών με ακριβό τίμημα-άγρια αντίποινα από τους Γερμανούς κατακτητές, με μαζικές εκτελέσεις αμάχων σε χωριά της Κρήτης (Κάνδανος, Κοντομαρί κά).
Το Αρχείο της ΕΡΤ, με αφορμή τη συμπλήρωση 83 ετών από την έναρξη της Μάχης της Κρήτης προτείνει μια εκπομπή της σειράς «Ιστορικοί Περίπατοι», ένα οδοιπορικό στους τόπους όπου διαραματίστηκαν τα κυριότερα γεγονότα της Μάχης της Κρήτης.
ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΠΕΡΙΠΑΤΟΙ
Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Οι «Ιστορικοί Περίπατοι» είναι μια σειρά ντοκιμαντέρ που έχει σκοπό να αναδείξει πλευρές της ελληνικής Ιστορίας άγνωστες στο πλατύ κοινό. Με εξωτερικά γυρίσματα σε χώρους που σχετίζονται με το θέμα του κάθε επεισοδίου και προβολή αρχειακού υλικού, μια ομάδα ιστορικών μας ξεναγεί σε σημεία της Αθήνας και της Περιφέρειας, συνδεδεμένα με γεγονότα που σημάδεψαν την Ελλάδα. Στο συγκεκριμένο επεισόδιο, ο Πιέρρος Τζανετάκος μαζί με τον διδάκτορα κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Βαγγέλη Τζούκα επιχειρούν μια ιστορική αφήγηση της μάχης της Κρήτης, μέσα από έναν «ιστορικό περίπατο» στην μεγαλόνησο, με σταθμούς τις τοποθεσίες όπου έλαβαν χώρα σημαντικά γεγονότα κατά τη διάρκεια της μάχης στης Κρήτης.
Η πρώτη στάση του συγκεκριμένου ιστορικού περιπάτου πραγματοποιείται στο παλιό λιμάνι των Χανίων. Ο Βαγγέλης Τζούκας μιλά για την σημασία της μάχης της Κρήτης και για την ιδιαίτερη γεωπολιτική σημασία που είχε το νησί για τους Βρετανούς. Περιγράφει τα χαρακτηριστικά της επίθεσης από αέρος των Ναζί στην Κρήτη το Μάιο του 1941 και την κινητοποίηση των ντόπιων για την αντίσταση σε συνεργασία και με τους Βρετανούς.
Επόμενος σταθμός είναι το κτίριο που στεγάζεται το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης. Λόγος γίνεται για την σχέση της Κρήτης με το καθεστώς Μεταξά και τον Βασιλιά Γεώργιο Β’ κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, και περιγράφεται η κατάσταση στην οποία βρίσκονταν οι Βρετανοί στρατιώτες που έφτασαν στην Κρήτη για να την υπερασπιστούν. Στην συνέχεια, από το αεροδρόμιο του Μάλεμε, παρουσιάζεται η επίθεση των Γερμανών στρατιωτών στην Κρήτη με αλεξίπτωτα καθώς και η άμυνα των Νεοζηλανδών στρατιωτών και των ντόπιων εθελοντών. Ακολούθως, από το Καστέλι Κισσάμου, λόγος γίνεται για την κατάληψη του λιμανιού από τους Γερμανούς και την προέλασή τους στο νησί, ενώ από την Κάνδανο, ο Π.Τζανετάκος και ο Β.Τζούκας μιλούν για την αντίσταση των Κρητών απέναντι στους Γερμανούς στα διάφορα χωριά του νομού Χανίων.
Ακολουθεί περιήγηση στο καταφύγιο Πλατανιά, με αναφορά στην ιστορία της δημιουργίας του από τους Γερμανούς καθώς και στα αντίποινα για την αντίσταση των Κρητών. Επόμενος σταθμός του οδοιπορικού, το Γερμανικό νεκροταφείο στο Μάλεμε, όπου λόγος γίνεται για τη διαχείριση των οστών των Γερμανών πεσόντων στη μάχη της Κρήτης αλλά και για τη μάχη στην Αγιά και τον Αλικιανό. Αναφορές γίνονται και στην είσοδο των Ναζί στα Χανιά και την κατάληψή τους.
Στο τελευταίο τμήμα της εκπομπής οι Π.Τζανετάκος και Β.Τζούκας μιλούν από το Ρέθυμνο, με αναφορά στα λάθη των Γερμανών που οδήγησαν σε καθυστέρηση ρίψης αλεξιπτωτιστών στον συγκεκριμένο νομό, και στη συνέχεια από την πόλη του Ηρακλείου. Ο Βαγγέλης Τζούκας αναφέρεται στο πώς οργανώθηκε εκεί η άμυνα εναντίον των Γερμανών. Η ιστορική αναδρομή φτάνει έως την αποχώρηση των συμμαχικών δυνάμεων μετά την κατάρρευση της άμυνας. Τελευταία στάση του συγκεκριμένου ιστορικού περιπάτου είναι τα Σφακιά. Από εκεί περιγράφονται οι τελευταίες μέρες της μάχης της Κρήτης, η πλήρης κατάληψη του νησιού από τους Ναζί και η εκκένωση από τους συμμάχους. Καθ’όλη τη διάρκεια της εκπομπής προβάλλεται πλούσιο φωτογραφικό και οπτικοακουστικό αρχειακό υλικό.
Έτος παραγωγής: 2018
Σκηνοθεσία: ΕΛΕΝΑ ΛΑΛΟΠΟΥΛΟΥ
Παρουσίαση-αρχισυνταξία: ΠΙΕΡΡΟΣ ΤΖΑΝΕΤΑΚΟΣ