Ο σπουδαίος πολιτικός της Αριστεράς Ηλίας Ηλιού έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα, στις 25 Ιανουαρίου 1985. Γεννημένος στην υπό οθωμανική κυριαρχία Λήμνο το 1904, ξεκίνησε να σπουδάζει Νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1922. Η μακρά πολιτική του πορεία ξεκίνησε το 1923, όταν και εντάχθηκε στη ”Δημοκρατική Νεολαία” του Αλέξανδρου Παπαναστασίου. Το 1935 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα.
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση από τις τάξεις του Ε.Α.Μ. Το 1945 έγινε μέλος του ΚΚΕ, το 1949 μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο της Μακρονήσου και το 1950 στον Άη Στράτη. Το 1951 εξελέγη βουλευτής της ΕΔΑ στην Εκλογική περιφέρεια Λέσβου-Λήμνου αλλά η εκλογή του ακυρώθηκε μιας και ήταν εξόριστος. Εκλέχτηκε ξανά το 1956 και στη συνέχεια σε όλες τις επόμενες εκλογές. Από το 1958 έως το 1967 ο Ηλίας Ηλιού ήταν μόνιμος κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του κόμματος της ΕΔΑ. Την ημέρα κήρυξης της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών (21 Απριλίου 1967) συνελήφθη και στον Ιππόδρομο, κακοποιήθηκε ενώ λόγω προβλημάτων υγείας βρισκόταν έγκλειστος στο νοσοκομείο των Φυλακών Αβέρωφ κατά τη διάρκεια της Επταετίας.
Στη Μεταπολίτευση, ο Ηλίας Ηλιού ανασυγκρότησε την ΕΔΑ της οποίας και έγινε πρόεδρoς. Εξελέγη για δύο κοινοβουλευτικές περιόδους βουλευτής με την Ενωμένη Αριστερά (1974) και με την Συμμαχία Προοδευτικών και Αριστερών Δυνάμεων (1977). Στα τέλη του 1979 εισηγήθηκε τη δημιουργία ευρύτερου συμμαχικού σχήματος με τη συμμετοχή του ΚΚΕ εσωτερικού και του ΚΟΔΗΣΟ, χωρίς όμως ανταπόκριση. Αποχώρησε από την ενεργό πολιτική το 1981.
Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει ένα επεισόδιο της σειράς ‘‘Ιστορικοί Περίπατοι” παραγωγής 2019, αφιερωμένο στον Ηλία Ηλιού.
ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΠΕΡΙΠΑΤΟΙ
ΗΛΙΑΣ ΗΛΙΟΥ, ΕΝΑΣ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ
Οι ”Ιστορικοί Περίπατοι” είναι μια εκπομπή-ντοκιμαντέρ που έχει σκοπό να αναδείξει πλευρές της ελληνικής Ιστορίας άγνωστες στο πλατύ κοινό. Μια ομάδα ιστορικών μας ξεναγεί σε σημεία της Αθήνας και της Περιφέρειας, συνδεδεμένα με γεγονότα που σημάδεψαν την Ελλάδα. Στο συγκεκριμένο επεισόδιο, ο Πιέρρος Τζανετάκος μαζί με τον ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Ηλία Νικολακόπουλου επιχειρούν μια ιστορική αναδρομή στο βίο και την πολιτεία του πολιτικού και διανοούμενου της Αριστεράς Ηλία Ηλιού και στην πορεία της ΕΔΑ στη μετεμφυλιακή πολιτική σκηνή της χώρας.
Η πρώτη στάση του ιστορικού τους περιπάτου πραγματοποιείται στην αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου Αθηνών από όπου ο Ηλίας Νικολακόπουλος μιλά για την καταγωγή, τα πρώτα χρόνια της ζωής του Ηλία Ηλιού καθώς και την συμμετοχή του στο ΕΑΜ και την εγγραφή του ως μέλος του ΚΚΕ μετά τα Δεκεμβριανά. Από το φιλολογικό σύλλογο ”Παρνασσός” ο Ηλίας Νικολακόπουλος μιλά για το πως ο Ηλιού ανέλαβε νομικός εκπρόσωπος κατηγορούμενων αριστερών. Ακόμη, παρουσιάζονται οι διώξεις εναντίον των αριστερών από το μετεμφυλιακό κράτος, η σύλληψη του Ηλιού το 1947, η εξορία του στην Ικαρία και η μετέπειτα μεταφορά του στη Μακρόνησο.
Έπειτα, περιγράφεται η περίοδος 1950-52 με το κλείσιμο του στρατοπέδου της Μακρονήσου, η μεταφορά του Ηλίου στον Άη Στράτη το 1950, οι ζυμώσεις για την συγκρότηση της ΕΔΑ το καλοκαίρι του 1951. Από το λιμάνι της Ραφήνας, ο Ηλίας Νικολακόπουλος μιλά για την αποβίβαση των εφτά εκλεγμένων εξορίστων και φυλακισμένων βουλευτών της ΕΔΑ το 1951 και για την αποτυχία εισόδου στη Βουλή στις εκλογές του 1952.
Αμέσως μετά, από την Αίθουσα Γερουσίας του Κοινοβουλίου περιγράφεται η αυτόνομη κοινοβουλευτική δράση της ΕΔΑ μετά τις εκλογές του 1956 και ο ρόλος του Ηλία Ηλιού ως κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του κόμματος. Γίνεται ευρεία αναφορά στην ανάδειξή της ΕΔΑ ως Αξιωματικής αντιπολίτευσης στις εκλογές του 1958 καθώς και στις αντιδράσεις των αντικομουνιστικών μηχανισμών του μετεμφυλιακού κράτους. Από το πρώτο νεκροταφείο, ο Ηλίας Νικολακόπουλος μιλά για τη δολοφονία Λαμπράκη το 1963 και για το πως λειτουργούν καταλυτικά οι εκλογές του 1963 για την ΕΔΑ.
Τελευταία στάση του συγκεκριμένου ιστορικού περιπάτου, το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, όπου βρισκόταν ο ιππόδρομος τη δεκαετία του ’70 και συγκεντρώθηκαν όσοι συνελήφθησαν από την αστυνομία ως επικίνδυνοι για το καθεστώς της 21ης Απριλίου. Τέλος, γίνεται μια αποτίμηση της πορείας του κατά τη διάρκεια της επταετίας, περιγράφεται η φυλάκισή του και η πορεία του κατά τη Μεταπολίτευση έως και το θάνατό του.
Κατά τη διάρκεια της εκπομπής
Έτος παραγωγής: 2019
Ημερομηνία πρώτης προβολής: 10/02/2019
Σκηνοθεσία: Έλενα Λαλοπούλου
Παρουσίαση-αρχισυνταξία: Πιέρρος Τζανετάκος
Διεύθυνση φωτογραφίας: Γιώργος Πουλίδης