Στις 26 Οκτωβρίου 1957 πεθαίνει στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας, σε ηλικία 74 ετών, ο Νίκος Καζαντζάκης, ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες λογοτέχνες με οικουμενικό χαρακτήρα, καθώς αποτελεί τον πιο πολυμεταφρασμένο νεοέλληνα συγγραφέα που ξεπέρασε τα σύνορα της χώρας του. Το 1956 τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης και προτάθηκε ως υποψήφιος για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας εννιά φορές, που όμως δεν έλαβε ποτέ.
Ξεκινώντας τη συγγραφική πορεία του στα μέσα της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα άφησε πίσω του ένα τεράστιο σε όγκο αλλά και σε ευρύτητα συγγραφικό έργο (ποίηση, πεζογραφία, θέατρο, δοκιμιογραφία, χρονογράφημα, κριτική). Πραγματοποίησε πλήθος ταξιδιών στο εξωτερικό. Διακρίθηκε στη δραματουργία, στις ταξιδιωτικές εντυπώσεις και τα φιλοσοφικά δοκίμια ενώ έγινε ευρύτερα γνωστός από τα μυθιστορήματά του: Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά (1946), Ο Χριστός ξανασταυρώνεται (1948), Ο καπετάν Μιχάλης (1950), Ο τελευταίος πειρασμός (1951), Αναφορά στο Γκρέκο (1961), κ.ά. Κατά τη διάρκεια της πορείας του καταπιάστηκε επίσης με τη μετάφραση λογοτεχνικών έργων («Θεία Κωμωδία» του Δάντη, 1932 κ.α.), φιλοσοφικών δοκιμίων («Τάδε Έφη Ζαρατούστρα» του Νίτσε κ.α.), καθώς και πολυάριθμων θεατρικών έργων. Εκτός από τα θεατρικά έργα του Καζαντζάκη, αρκετά από τα μυθιστορήματά του έχουν, επίσης, διασκευαστεί για το θέατρο, τον κινηματογράφο, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση.
Με αφορμή την ημερομηνία θανάτου του μεγάλου Κρητικού συγγραφέα, το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει από την εκπομπή “Ριμέικ” της Ρένας Θεολογίδου ένα αφιέρωμα στον Νίκο Καζαντζάκη με θέμα τη μεταφορά των κορυφαίων μυθιστορημάτων του Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά και Ο Χριστός ξανασταυρώνεται στον κινηματογράφο και την τηλεόραση, φέροντας την σκηνοθετική υπογραφή μεγάλων σκηνοθετών. Ταυτόχρονα φωτίζει πλευρές της ζωής του, της προσωπικότητας και του έργου του.
ΡΙΜΕΪΚ. Ο ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ
(video)
Σειρά επικαιρότητας ωριαίων εκπομπών με τη Ρένα Θεολογίδου, που αναδεικνύει θέματα της ελληνικής πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Το συγκεκριμένο επεισόδιο ασχολείται με το θέματης της μεταφοράς των λογοτεχνικών έργων του Νίκου Καζαντζάκη για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο. Παρατίθενται πληροφορίες για την ιστορία της διεκδίκησης και τελικά της ματαίωσης της απονομής του Βραβείου Νομπέλ στον Νίκο Καζαντζάκη, η οποία κράτησε 11 ολόκληρα χρόνια.
Παρουσιάζεται συνέντευξη του σκηνοθέτη Ζυλ Ντασέν όπου μιλάει για την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου Ο Χριστός ξανασταυρώνεται που γνώρισε παγκόσμια επιτυχία και θυμάται περιστατικά από τα γυρίσματα της ταινίας του με τον τίτλο «Εκείνος που έπρεπε να πεθάνει» (1957). Η ταινία γυρίστηκε στο χωριό Κριτσά κοντά στον Άγιο Νικόλαο στην Κρήτη, το καλοκαίρι του 1956. Ο Ζυλ Ντασέν αναφέρεται ακόμη στη συνεργασία του με τον Νίκο Καζαντζάκη αλλά και στη γνωριμία του με την σύντροφό του Μελίνα Μερκούρη.
Ο Πάτροκλος Σταύρου, εκδότης του έργου του Καζαντζάκη, περιγράφει τις προσπάθειες ματαίωσης της υποψηφιότητάς του ώστε ο Καζαντζάκης να μην πάρει ποτέ το βραβείο Νόμπελ, και για την αποτυχία της προώθησης του αφορισμού του από την Εκκλησία της Ελλάδας. Ο σκηνοθέτης Μιχάλης Κακογιάννης μιλά για τη σχέση του με τον Νίκο Καζαντζάκη και για την επιτυχία της ταινίας «Ζορμπάς» (1964), με τον Άντονι Κουίν, τον Άλαν Μπέιτς και την Ειρήνη Παππά στους πρώτους ρόλους και ο σκηνοθέτης Βασίλης Γεωργιάδης για την επιτυχία που σημείωσε για τα δεδομένα της εποχής η τηλεοπτική σειρά «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται» (1975), έργα βασισμένα στα ομότιτλα μυθιστορήματα του Νίκου Καζαντζάκη. Επίσης, η συγγραφέας Λιλή Ζωγράφου μιλάει για το ρεκόρ αντιτύπων του βιβλίου της «Νίκος Καζαντζάκης, ένας τραγικός» (1960), στο οποίο επιχείρησε μια απομυθοποιητική, ψυχαναλυτική προσέγγιση της προσωπικότητάς του.
Η εκπομπή πλαισιώνεται με αποσπάσματα από τις ταινίες «Εκείνος που έπρεπε να πεθάνει (Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται)» του Ζυλ Ντασέν και «Ζορμπάς» σε σκηνοθεσία του Μιχάλη Κακογιάννη, αλλά και από την τηλεοπτική σειρά «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται». Ο Γιάννης Φέρτης διαβάζει αποσπάσματα από την «Ασκητική» του Καζαντζάκη.
Σκηνοθεσία: Παναγιώτης Κακαβιάς
Κείμενα – Επιμέλεια – Παρουσίαση: Ρένα Θεολογίδου
Έτος παραγωγής: 1997
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr