Στις 8 Σεπτεμβρίου 1822 ο τουρκο-αιγυπτιακός στόλος επιχείρησε τον ανεφοδιασμό του Παλαμηδίου στο Ναύπλιο, το οποίο πολιορκούσαν από τη στεριά οι δυνάμεις του Δημητρίου Υψηλάντη και από τη θάλασσα ναυτικές δυνάμεις υπό την ηγεσία της Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας. Ο στόλος των Οθωμανών, που αποτελούνταν από 84 πλοία υπό την ηγεσία του Μεχμέτ Αλί Πασά, προσέγγισε τον κόλπο του Ναυπλίου και βρέθηκε απέναντι στον ελληνικό στόλο, αποτελούμενο από 56 πλοία και 16 πυρπολικά, με ναύαρχο τον Ανδρέα Μιαούλη. Ο Μιαούλης έδωσε διαταγή να κινηθεί ο στόλος προς το εσωτερικό του Αργολικού Κόλπου προκειμένου να εγκλωβίσει εκεί τον τουρκικό στόλο και να εξουδετερώσει την αριθμητική και οπλική υπεροχή τους. Τα πλοία, όμως, του Αντώνιου Κριεζή, του Ανάργυρου Λεμπέση, του Λεονάρδου Θεοδωρή και του Λάζαρου Παναγιώτα, πιθανότατα λόγω κακής συνεννόησης, έπλευσαν ανατολικότερα από τον υπόλοιπο στόλο και σύντομα βρέθηκαν ανάμεσα στα τουρκικά πλοία ξεκινώντας έτσι τη ναυμαχία των Σπετσών. Η ναυμαχία εκτυλίχθηκε χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο παρά τις προσπάθειες του Μιαούλη να οργανώσει τις κινήσεις του στόλου του. Καθώς πλησίαζε το βράδυ και η ναυμαχία συνεχιζόταν αμφίρροπη, ο πυρπολητής Δήμος Μπαρμπάτσης οδήγησε το πυρπολικό του κατά της τουρκικής ναυαρχίδας, της οποίας το πλήρωμά πανικοβλήθηκε, επιχείρησε να βυθίσει το πυρπολικό και τελικά υποχώρησε με τα υπόλοιπα πλοία του τουρκο-αιγυπτιακού στόλου να ακολουθούν σε άτακτη φυγή. Οι επόμενες δύο ημέρες βρήκαν τους δύο στόλους να ελίσσονται μεταξύ Ύδρας και Σπετσών, ενώ στις 12 Σεπτεμβρίου συγκρούσθηκαν για περίπου 3 ώρες κοντά στη Σπετσοπούλα, χωρίς ξεκάθαρο νικητή. Στις 15 Σεπτεμβρίου ο τουρκο-αιγυπτιακός στόλος εγκατέλειψε την επιχείρηση ανεφοδιασμού του Ναυπλίου. Η υποχώρηση του οθωμανικού στόλου αφενός ματαίωσε τα σχέδια για την καταστροφή των ελληνικών ναυτικών βάσεων στις Σπέτσες και την Ύδρα και αφετέρου απέτρεψε την ενίσχυση της Τουρκικής φρουράς στο Ναύπλιο με αποτέλεσμα την πτώση της πόλης στα χέρια των Ελλήνων επαναστατών στις 30 Νοεμβρίου 1822.
Με αφορμή την επέτειο της ναυμαχίας των Σπετσών το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει την εκπομπή:
ΟΙ ΣΠΕΤΣΕΣ ΤΟΥ ’21
(video)
Το ντοκιμαντέρ παραγωγής 1993 και σε σκηνοθεσία Γιώργου Μούλιου, περιγράφει την ιστορία των Σπετσών από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή και επικεντρώνεται στη συμβολή του νησιού, των καπετάνιων, των προεστών και των εμπόρων του στον αγώνα της επανάστασης του 1821 με τα πλοία και τις περιουσίες τους. Παρουσιάζονται πληροφορίες για Σπέτσες, ιστορικές και γεωγραφικές, καθώς και χάρτες με σχεδιαγράμματα της ναυμαχίας, ενώ προβάλλονται πλάνα από το νησί. Γίνεται εκτενής αναφορά στην ναυτική παράδοση των Σπετσών και παρουσιάζονται αξιοθέατα του νησιού όπως το Φανάρι και η Παναγιά της Αρμάτας, αφιερωμένη στη νικηφόρα ναυμαχία των Σπετσών. Περιλαμβάνονται πλάνα από την καθιερωμένη επίσημη δοξολογία, την κατάθεση στεφάνων, την εκφώνηση του πανηγυρικού της ημέρας, την παρέλαση αγήματος ναυτικού και μουσικής μπάντας, τη ρίψη στεφάνων στη θάλασσα, πλάνα με νέους και νέες ντυμένους με παραδοσιακές ενδυμασίες, καθώς και νυχτερινά πλάνα από την καθιερωμένη αναπαράσταση της πυρπόλησης της ναυαρχίδας.
Ο Ηλίας Γαλέττας, μελετητής της ιστορίας των Σπετσών περιγράφει τα γεγονότα της ναυμαχίας, ενώ προβάλλονται λεπτομέρειες από ζωγραφικούς πίνακες, πορτρέτα των πρωταγωνιστών, αλλά κα πλάνα των Σπετσών. Αναφέρονται βιογραφικά στοιχεία των καπετάνιων που συμμετείχαν και πρωταγωνίστησαν στη ναυμαχία, όπως ο πυρπολητής Δήμος Μπαρμπάτσης.
Ακολούθως η Φρόσω Δεμερτζή, απόγονος της Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας μιλάει για την πρόγονό της, περιγράφει τη ζωή και τη δράση της από τη μύησή της στη Φιλική Εταιρεία μέχρι και την μεγάλη προσφορά της στον αγώνα των επαναστατημένων Ελλήνων, ενώ ο Γιώργος Σταματίου, μελετητής της ιστορίας των Σπετσών, αναλύει το ρόλο της Μπουμπουλίνας στον αγώνα, το μέγεθος και το συμβολισμό της προσφοράς και της θυσίας της, ενώ παραθέτει αναλυτικά βιογραφικά στοιχεία για την καταγωγή, τους γάμους, τα παιδιά της καθώς και τις λεπτομέρειες γύρω από το θάνατό της.
Το ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει πλήθος πλάνων από τις Σπέτσες, το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, το Διοικητήριο του νησιού, το ξενοδοχείο Ποσειδώνιο, το Καστέλι και την Κουνουπίτσα, τα κτίρια Αναργυρίου και Κοργιαλενίου Σχολής, καθώς και από τα αρχοντικά και τις οικίες των καπεταναίων, όπως το αρχοντικό του ιστορικού Ανδρέα Χατζηανάργυρου, όπου συνεδρίαζαν οι δημογέροντες του τόπου, την οικία της Μπουμπουλίνας, την οικία Διομήδη Κυριακού, στη Βαγγελίστρα το αρχοντικό της οικογένειας Μπόταση, το σπίτι του ναυάρχου Ηλία Θερμισιώτη και του Δημήτρη Μαλοκίνη, στην Υπαπαντή το σπίτι του Γιάννη Κούτση και του Δημητράκη Λάμπρου, το αρχοντικό του Χατζηγιάννη Μέξη, το αρχοντικό του Γεωργίου Πάνου και την οικία Βασιλείου Λαζάρου ή Ορλώφ.
Πρώτη τηλεοπτική προβολή: 25 Μαρτίου 1993
Σκηνοθεσία: Γιώργος Μούλιος
Κείμενα-επιμέλεια: Ηλίας Γαλέττας
Αφήγηση: Γεράσιμος Δραγωνάς
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr