Συμπληρώνεται φέτος ένας χρόνος από το θάνατο του σημαντικού ποιητή και στιχουργού Μιχάλη Γκανά, ο οποίος έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα, 12 Νοεμβρίου του 2024. Γεννημένος το 1944 στο χωριό Τσαμαντά Θεσπρωτίας,...
Συμπληρώνεται φέτος ένας χρόνος από το θάνατο του σημαντικού ποιητή και στιχουργού Μιχάλη Γκανά, ο οποίος έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα, 12 Νοεμβρίου του 2024. Γεννημένος το 1944 στο χωριό Τσαμαντά Θεσπρωτίας, κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα, βίωσε ως μικρό παιδί τα γεγονότα του Εμφυλίου και βρέθηκε για έξι χρόνια στην Ουγγαρία. Τις μνήμες αυτές, προσωπικά του βιώματα από το γενέθλιο τόπο του, αφηγήσεις, συναισθήματα κατέγραψε στο έργο του. Φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, εργάστηκε ως βιβλιοπώλης για πολλά χρόνια, κειμενογράφος, επιμελητής εκπομπών. Εξέδωσε αρκετές ποιητικές συλλογές, με πρώτο έργο τον «Ακάθιστο ύμνο» το 1978, και ακολούθως τα «Μαύρα Λιθάρια», «Γυάλινα Γιάννενα», «Παραλογή», το πεζογράφημα «Μητριά πατρίδα» και άλλα . Πολλά ποιήματά του έχουν μελοποιηθεί από Έλληνες και ξένους συνθέτες. Το 1994 τιμήθηκε με το Β’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το έργο του "Παραλογή" και το 2011 βραβεύτηκε για το σύνολο του ποιητικού του έργου από την Ακαδημία Αθηνών.
Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει μια εκτενή συνέντευξη του Μιχάλη Γκανά στη Βίκυ Φλέσσα και την εκπόμπή "Στα Άκρα'' παραγωγής 2008.
ΣΤΑ ΑΚΡΑ
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΚΑΝΑΣ
Η Βίκυ Φλέσσα υποδέχεται τον ποιητή Μιχάλη Γκανά στο πλαίσιο αφιερώματος της εκπομπής της στην Ημέρα Ποίησης. Στην έναρξη της εκπομπής, ο Μιχάλης Γκανάς, σε στούντιο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, απαγγέλλει το ποίημα «Το κοτσύφι» από την ποιητική συλλογή του «Γυάλινα Γιάννενα». Αμέσως μετά, ο ποιητής εξηγεί στη Βίκυ Φλέσσα γιατί επέλεξε να απαγγείλει το συγκεκριμένο ποίημα. Τονίζει πως δεν γράφει κάθε μέρα ποίηση.
Προβάλλεται ρεπορτάζ στο οποίο απλοί πολίτες απαντούν στο ερώτημα «Τι είναι η ποίηση;», και ο Μιχάλης Γκανάς σχολιάζει τις απαντήσεις που άκουσε, επισημαίνοντας πως το αναγνωστικό κοινό της ποίησης είναι περιορισμένο.
Επιπλέον, ο ποιητής θυμάται πότε ξεκίνησε να γράφει ποίηση στα μαθητικά του χρόνια. Προβάλλονται διάφοροι στίχοι του σε ένα βίντεο. Αναφέρεται στην ιδιαίτερη σχέση του με τα γράμματα και προβάλλεται βίντεο στο οποίο ο Μιχάλης Γκανάς απαγγέλλει το ποίημά του «Αμνησία» από τη συλλογή «Γυάλινα Γιάννενα». Έπειτα, η Βίκυ Φλέσσα συζητά μαζί του για τα κυρίαρχα στοιχεία στην ποίησή του και την κριτική λογοτεχνίας. Γίνεται λόγος για το πώς γράφει τα ποιήματά του ο Γκανάς, και διαβάζει το ποίημά του «Χριστός Ανέστη».
Ο Μιχάλης Γκανάς απαγγέλλει το ποίημά του «Της Αγάπης» από τη συλλογή «Ο Ακάθιστος Δείπνος», το οποίο είναι γραμμένο για τη σύζυγό του. Έπειτα, αναφέρεται στον ποιητή Κώστα Κρυστάλλη και εξηγεί γιατί του έχει αφιερώσει μια ενότητα ποιημάτων του. Ακολουθεί η απαγγελία του ποιήματος «Μαύρα λιθάρια» από την ενότητα «Τα άγρια και τα ήμερα».
Αμέσως μετά, γίνεται λόγος για τα βιβλία που έχει γράψει ο Μιχάλης Γκανάς: το δεύτερό του πεζογράφημα «Όσο κρατούν τα μάτια μου νερό», το έργο «Στην κουζίνα του…», στο οποίο περιγράφει πώς δημιουργεί τα ποιήματά του, το «Γυναικών» με μικρά πεζά, καθώς και την ποιητική συλλογή «Άψινθος». Απαγγέλλει το ομότιτλο ποίημα από αυτή τη συλλογή πριν από τη δημοσίευσή της.
Στη συνέχεια, γίνεται λόγος για την ενασχόληση του Μιχάλη Γκανά με τη στιχουργική. Ο σημαντικός ποιητής υπογραμμίζει τις διαφορές ανάμεσα στην ποίηση και τη στιχουργική και προσπαθεί να εξηγήσει γιατί οι άνθρωποι τείνουν να αγαπούν περισσότερο τα τραγούδια από την ποίηση. Ακολουθεί ένα ρεπορτάζ της Ελευθερίας Γεροφωκά, στο πλαίσιο του οποίου ακούγονται τραγούδια σε στίχους του Μιχάλη Γκανά, μέσα από ένα οδοιπορικό στην Αθήνα.
Επιπλέον, γίνεται αναφορά στο πρώτο του πεζογραφικό έργο «Μητριά πατρίδα», που έχει αυτοβιογραφικά στοιχεία. Ο ποιητής περιγράφει τα δύσκολα παιδικά του χρόνια και τη φυγή του ίδιου και της οικογένειάς του στο εξωτερικό — και ειδικότερα στην Ουγγαρία — καθώς και την επιστροφή τους στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο του 1954. Παράλληλα, καταθέτει τη δική του οπτική για τα χαρακτηριστικά του πεζογράφου και του ποιητή. Ακολουθεί απόσπασμα με τον Μιχάλη Γκανά να διαβάζει ένα κομμάτι από το βιβλίο του «Μητριά πατρίδα».
Στο επόμενο μέρος της εκπομπής, η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από την ελεύθερη απόδοση που έχει κάνει ο ποιητής στο «Άσμα Ασμάτων» του Σολομώντος, αλλά και στις επιρροές του από τον χώρο του δημοτικού τραγουδιού. Έπειτα, παρακολουθούμε τον Μιχάλη Γκανά να απαγγέλλει τη «Χριστουγεννιάτικη ιστορία» από τα «Γυάλινα Γιάννενα». Ακόμη, σχολιάζει την επιλογή του να χρησιμοποιήσει ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο εν έτει 1989 και περιγράφει το τέχνασμα που χρησιμοποίησε για να «εκσυγχρονίσει» κάπως το ποίημα.
Στη συνέχεια, ο Μιχάλης Γκανάς μιλά για τα παιδιά και τον πατέρα του. Ακολουθεί απόσπασμα από το ντοκιμαντέρ «Ποιητές της Ευρώπης: Μιχάλης Γκανάς», σε σενάριο και σκηνοθεσία του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου και παραγωγή του Θάνου Λαμπρόπουλου, στο πλαίσιο του οποίου ο ποιητής συναντά τον πατέρα του, Γιάννη. Αμέσως μετά, θυμάται την αντίδραση του πατέρα του στη δήλωσή του πως θέλει να γίνει ποιητής. Θυμάται ακόμη τη μητέρα του, που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 58 ετών. Ακολουθεί η απαγγελία του ποιήματος «Παραλογή».
Στο τελευταίο μέρος της εκπομπής, ο Μιχάλης Γκανάς μιλά για τη σχέση του με τον θάνατο και τον Θεό.
