Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, στις 25 Νοεμβρίου 1942, αποτέλεσε το πρώτο μεγάλο σαμποτάζ στα μετόπισθεν του Άξονα, ένα από τα μεγαλύτερα που σημειώθηκαν από τους θύλακες αντίστασης στις φασιστικές και ναζιστικές δυνάμεις σε όλη την Ευρώπη. Ταυτόχρονα είχε μεγάλο αντίκτυπο στην κατεχόμενη Ελλάδα αλλά και στις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες αναπτερώνοντας το ηθικό των κατεχόμενων λαών.
Από άποψη στρατηγικής σημασίας η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου είχε τελικά μικρότερη αξία από ότι προέβλεπαν τα συμμαχικά σχέδια, διότι η ανακοπή του ανεφοδιασμού των δυνάμεων του Άξονα στη Βόρειο Αφρική για 6 εβδομάδες μετά την ανατίναξη της γέφυρας ήρθε καθυστερημένα. Οι ναζιστικές δυνάμεις του στρατάρχη Έρβιν Ρόμελ είχαν ήδη χάσει τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν (23/10/1942-5/11/1942) και είχαν υποχρεωθεί να κινηθούν δυτικότερα, καθιστώντας έτσι τον ανεφοδιασμό τους από τα ελληνικά λιμάνια άνευ σημασίας.
Η ανατίναξη αυτής της γέφυρας στο νομό Φθιώτιδας είχε μεγάλη συμβολική αξία, ως το αποτέλεσμα της μοναδικής περίπτωσης συνεργασίας των δύο μεγαλύτερων αντιστασιακών οργανώσεων στην κατεχόμενη Ελλάδα, του ΕΛΑΣ (ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΛΑΪΚΟΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ) του Άρη Βελουχιώτη και του ΕΔΕΣ (ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ) του Ναπολέοντα Ζέρβα, με την καθοδήγηση των συμμαχικών δυνάμεων, εν προκειμένω των βρετανών κομάντο, με διοικητή τον ταξίαρχο μηχανικού, Έντι Μάγερς.
Στην επιχείρηση με την κωδική ονομασία Χάρλινγκ (Harling) για την ανατίναξη της γέφυρας έλαβαν μέρος 86 αντάρτες του ΕΛΑΣ, 52 του ΕΔΕΣ και 14 Βρετανοί κομάντος, ενώ τη φρουρά της γέφυρας συγκροτούσε ένας λόχος Ιταλών στρατιωτών, περίπου 100 άνδρες, οι οποίοι διέθεταν βαρύ οπλισμό (πολυβόλα-οπλοπολυβόλα) και ήταν καλά οχυρωμένοι στα δύο άκρα της γέφυρας.
Το Αρχείο της ΕΡΤ για την επέτειο 83 ετών από την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, στις 25 Νοεμβρίου 1942, παρουσιάζει την εκπομπή:
ΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΝΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΠΕΤΑΝ ΛΑΜΠΡΟΥ – ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ
[iframe src="https://archive.ert.gr/webtv/live-uni/vod/dt-uni-vod-arxeio-mp4.php?f=PS016667/0000/mediaPS016667.mp4&bgimg=http://www.ert.gr/wp-content/uploads/2025/11/28878.jpg"]
Η σειρά ενημερωτικών εκπομπών «Οι δημοσιογράφοι προτείνουν», παρουσιάζει θέματα που επιλέγουν και επιμελούνται οι δημοσιογράφοι της ΕΡΤ. Το συγκεκριμένο επεισόδιο παρουσιάζει την επιχείρηση ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοπόταμου μέσα από την αφήγηση και τις αναμνήσεις του καπετάν Λάμπρου, ψευδώνυμο του αγωνιστή του ΕΛΑΣ, Σπυρίδωνα Μπέκιου, ο οποίος συμμετείχε στο μεγάλο σαμποτάζ.
Στην περιοχή της γέφυρας του Γοργοπόταμου, ο Σπύρος Μπέκιος περιγράφει την άφιξη των μονάδων στη θέση Πριόνι όπου διανυκτέρευσαν στα τέλη Σεπτεμβρίου 1942, αλλά και πώς ξεκίνησαν ο Βελουχιώτης, ο Ζέρβας και άλλοι αξιωματικοί για επί τόπου επιθεώρηση της περιοχής και της γέφυρας του Γοργοποτάμου. Ο Μπέκιος εξηγεί ότι λίγο αργότερα ξεκίνησαν και τα υπόλοιπα τμήματα με τις εκρηκτικές ύλες και τις προμήθειες και περιγράφει που βρέθηκαν οι μονάδες.
Ο καπετάν Λάμπρος αναφέρεται διεξοδικά στη διαταγή της επιχείρησης και στη συγκέντρωση των μονάδων για την ανακοίνωση της διαταγής επιχείρησης. Περιγράφει τις λεπτομέρειες του επιχειρησιακού σχεδίου, τις μονάδες των ανταρτών και των σαμποτέρ οι οποίες σχηματίστηκαν και τις συγκεκριμένες αποστολές που είχαν αναλάβει. Παράλληλα με την περιγραφή του η κάμερα δείχνει τα σημεία και τις περιοχές δράσεις των ομάδων, ενώ αναφέρονται οι δυνάμεις των Ιταλών, τα όπλα και οι οχυρώσεις που υπήρχαν στα διάφορα στρατηγικά σημεία. Ο Μπέκιος εξηγεί και τη σήμανση που είχε συμφωνηθεί για την πορεία κάθε σταδίου-φάσης της επιχείρησης, ουσιαστικά τη ρίψη διαφορετικού χρώματος φωτοβολίδων για κάθε στάδιο του σαμποτάζ .
Ακολούθως περιγράφει την εξέλιξη της επιχείρησης σε κάθε τομέα και ανά στάδιο εξέλιξης. Περιγράφει με λεπτομέρειες τη δράση της ομάδας της οποίας ο ίδιος είχε τη διοίκηση και δείχνει τον τρόπο τοποθέτησης και λειτουργίας εκρηκτικών στις σιδηροδρομικές γραμμές και το πρόβλημα να τοποθετηθούν όλοι οι απαραίτητοι εκρηκτικοί μηχανισμοί.
Στη συνέχεια εξηγεί τον εντοπισμό των ενισχύσεων που έστελναν οι Ιταλοί, αλλά και την εγκατάλειψη δύο ανταρτών που αντάλλασσαν πυρά με τους Ιταλούς. Αναφέρει και τη διαφωνία του με τον Θέμη Μαρίνο, ενώ στη συνέχεια περιγράφει την κατάληψη της γέφυρας και το δισταγμό των Βρετανών σαμποτέρ, οι οποίοι λόγω των προβλημάτων σχετικά με τη σήμανση που είχε συμφωνηθεί για την εξέλιξη της επιχείρησης, δίσταζαν να προχωρήσουν στην τοποθέτηση των εκρηκτικών, αλλά πραγματοποίησαν το επόμενο στάδιο του σαμποτάζ μετά από παρέμβαση του Άρη Βελουχιώτη.
Ακολούθως αναφέρεται στην άφιξη των ενισχύσεων των Ιταλών και την συμπλοκή με τους αντάρτες, ενώ λίγο μετά ακούγεται η πρώτη έκρηξη από τη γέφυρα. Ακολουθεί λίγο αργότερα και η δεύτερη έκρηξη και οι αντάρτες βλέπουν τις φωτοβολίδες που σηματοδοτούν την τακτική υποχώρηση μιας και είχε πετύχει η επιχείρηση.
Ο Μπέκιος δεν παραλείπει να αναφερθεί στην απουσία των δυνάμεων του Μιχάλη Μυριδάκη, υπολοχαγού του ΕΔΕΣ ο οποίος φέρεται να μην συμμετείχε τελικά στην επιχείρηση, ενώ αποδίδονται ευθύνες για παραλήψεις στο Ναπολέοντα Ζέρβα και των συνεργατών του.
Κατά τη διάρκεια της εκπομπής περιλαμβάνονται πλάνα αρχείου από κινηματογραφικά επίκαιρα καθώς και φωτογραφίες από τον Β' Π.Π., την αντίσταση, και τους αντάρτες στα ελληνικά βουνά. Στην αρχή και στο τέλος της εκπομπής ο Μπέκιος διαβάζει αποσπάσματα από το βιβλίο που έγραψε ο ίδιος σχετικά με την επιχείρηση του Γοργοπόταμου.
Υπεύθυνη εκπομπής: Δήμητρα Γκουντούνα
Σκηνοθεσία: Στάθης Πλώτας
Αρχισυντάκτης: Γρηγόρης Χρηστίδης
Έτος παραγωγής: 1997
Σύνταξη άρθρου - τεκμηρίωση εκπομπής: Βλάσης Κομνηνός
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr
