Ο Άγγελος Σικελιανός, ο κορυφαίος Έλληνας λυρικός ποιητής, υποψήφιος πέντε φορές για το Νόμπελ Λογοτεχνίας, έφυγε από τη ζωή, σαν σήμερα, το 1951.
Το Αρχείο της ΕΡΤ προτείνει ένα επεισόδιο της σειράς «Η περιπέτεια ενός ποιήματος» (παραγωγής 1990), που φιλοξενεί την καλλιτεχνική συνάντηση του Άγγελου Σικελιανού με το Μίκη Θεοδωράκη, εστιάζοντας στο παγκοσμίως γνωστό μουσικό έργο «Πνευματικό εμβατήριο».
Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΕΝΟΣ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ
ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ- ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ
(video)
Η «Περιπέτεια ενός ποιήματος» είναι σειρά μουσικών εκπομπών που αναφέρεται στη μελοποιημένη ποίηση, με θέμα το έργο ενός ποιητή και τη μελοποίηση κύκλου ποιημάτων του από συγκεκριμένο συνθέτη. Το επεισόδιο αυτό είναι αφιερωμένο στον ποιητή Άγγελο Σικελιανό και στον συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη και πιο συγκεκριμένα στο μουσικό έργο παγκόσμιας εμβέλειας «Πνευματικό εμβατήριο». To ποίημα συνέθεσε ο Σικελιανός το 1945 μόλις η Ελλάδα είχε βγεί από τον πόλεμο και την κατοχή, ενώ δημοσιεύτηκε στο 3ο τεύχος του περιοδικού «Ελεύθερα Γράμματα», στις 19.5.1945. Ο Θεοδωράκης μελοποίησε το ποίημα του Σικελιανού τον χειμώνα του 1969, στην ορεινή Ζάτουνα της Αρκαδίας, όπου βρισκόταν σε εξορία από το δικτατορικό καθεστώς, δίνοντας του τον γενικό τίτλο «Aρκαδία V».
Το επεισόδιο ξεκινά με ηχητικό ντοκουμέντο με το Μίκη Θεοδωράκη. Στη συνέχεια ο συνθέτης μιλά για τη μελοποίηση του «Πνευματικού Εμβατηρίου» μέσα από μια μαρτυρία από την εξορία του το 1968-1969 . Αναφέρεται ακόμη στην πρώτη του συναυλία στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στο Albert Hall όπου παρουσίασε το «Πνευματικό εμβατήριο» στο κοινό του Λονδίνου.
H δεύτερη σύζυγος του Σικελιανού, Άννα, μιλά για τον άνθρωπο Σικελιανό, για την συμβίωση μαζί του. Μεταξύ άλλων αναφέρει λόγια του ποιητή κατά την γνωριμία τους. Ο Νικηφόρος Βρεττάκος συνομιλώντας με τον Μίκη Θεοδωράκη θυμάται την ημέρα της κηδείας του Κωστή Παλαμά, την ατμόσφαιρα που επικράτησε, τη φωνή του Σικελιανού που κυριάρχησε στο νεκροταφείο. Ακόμη εκφράζει την άποψη πως ακόμη προσπαθούμε να καταλάβουμε το σπουδαίο έργο του Σικελιανού, στοιχειοθετώντας στην συνέχεια μια ερμηνεία του έργου του ποιητή ως «μοναδικό ελληνικό φως». Αναφέρεται ακόμη στις Δελφικές Εορτές και στην στρεβλή τους πρόσληψη από την ελληνική κοινωνία ως «αναβίωση» αρχαίων εορτών, αντίληψη που στερεί τη δημιουργική δύναμη πίσω από την ιδέα του Σικελιανού.
Έπειτα ο Θεοδωράκης κάνει λόγο για την εμπειρία του όταν ξαναδιάβασε το «Πνευματικό εμβατήριο» στα πλαίσια της εξορίας του στην Αρκαδία που σηματοδότησε την έμπνευσή του για τη μελοποίηση του σπουδαίου ποιήματος. Στη συνέχεια η Άννα Σικελιανού μιλά ξανά για τον Σικελιανό, για τις συνήθειες του και την ιδιοσυγκρασία του καθώς και τη σχέση με την οικογένειά του. Ακούγεται μετά ηχητικό ντοκουμέντο με τη φωνή του Σικελιανού να απαγγέλει απόσπασμα από το ποίημά του «Μέγιστον μάθημα» υπό τους ήχους της κιθάρας του Αντώνη Τουρκογιώργη. Ο Βρεττάκος μιλά για το όνειρο και τη μοναδικότητα του Σικελιανού και στη συνέχεια ακούγεται απαγγελία του ποιήματος «Ηχήστε οι σάλπιγγες» του Σικελιανού από τον λογοτέχνη Νάσο Δετζώρτζη.
Όλο το επεισόδιο διατρέχουν επιμελημένες οπτικά ερμηνείες του «Πνευματικού Εμβατηρίου» από τους Μαρία Φαραντούρη, Αντώνη Καλογιάννη , Κατερίνα Γιαμαλή, Μαρία Δημητριάδη και Γιώργο Ζωγράφο. Συμμετέχουν οι μουσικοί Αντώνης Τουρκογιώργης, Παναγιώτης Στέφος, Τάσος Καρακατσάνης,
Σε όλο το επεισόδιο γίνεται αξιοποίηση αρχειακού υλικού, όπως φωτογραφίες από την κηδεία του Κωστή Παλαμά, ενώ χρησιμοποιούνται και αποσπάσματα από την ταινία του Νίκου Κούνδουρου «Τα τραγούδια της φωτιάς» που αποτυπώνει το κλίμα που επικρατούσε μετά την πτώση της δικτατορίας στην Ελλάδα. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως περιλαμβάνονται πλάνα από τις πρώτες Δελφικές Εορτές του 1927, σε κινηματογράφηση των Αδελφών Γαζιάδη.
Σκηνοθεσία- σενάριο: Γιάννης Σολδάτος
Μουσική διεύθυνση: Τάσος Καρακατσάνης
Φωτογραφία: Κώστας Παπαναστασάτος
Σύμβουλος εκπομπής: Κώστας Γεωργουσόπουλος
Παραγωγή: Αντώνης Κόκκινος, Γιάννης Σολδάτος
Ημερομηνία πρώτης προβολής: 12/5/1990
Δείτε περισσότερα στο https://archive.ert.gr