Στις 17 Ιουλίου 1955, ένα κυριακάτικο μεσημέρι, λαμβάνει χώρα η μυθιστορηματική απόδραση 27 πολιτικών κρατουμένων από τις φυλακές Βούρλων, στην περιοχή της Δραπετσώνας, στον Πειραιά. Οι κομμουνιστές κρατούμενοι, ύστερα από μια πολύμηνη επίπονη και επικίνδυνη προετοιμασία, κατάφεραν να δραπετεύσουν μέσα από μια υπόγεια σήραγγα που είχαν σκάψει με ελάχιστα μέσα, η οποία κατέληγε στο απέναντι από τις φυλακές κτήριο του εργοστασίου “Ντεστρέ”. Στο ντοκιμαντέρ “Η απόδραση των Βούρλων” 17 από τους δραπέτες ξεδιπλώνουν το χρονικό του εντυπωσιακού εγχειρήματος τριάντα τρία χρόνια μετά.
Η ΑΠΟΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΒΟΥΡΛΩΝ
Α’ Μέρος
Από το κελί 13 οι κρατούμενοι έσκαψαν, με ό,τι μέσο διέθεταν, κουτάλια, πιρούνια ακόμα και με τα νύχια κι ένα μικρό κασμαδάκι, υπόγεια σήραγγα μήκους 23 μέτρων, από την οποία διέφυγαν συνταράσσοντας την κοινή γνώμη και προκαλώντας τριγμούς στο πολιτικό σύστημα της εποχής. Η εκπομπή ξεκινά οριοθετώντας το ιστορικό πλαίσιο της μετεμφυλιακής εποχής, με αναφορά στα γεγονότα που τη σηματοδοτούν, όπως οι εκτελέσεις του Νίκου Μπελογιάννη και του Νίκου Πλουμπίδη, καθώς και οι μανιώδεις διώξεις των κομμουνιστών. Εν συνεχεία, παρουσιάζεται συνοπτικά η ιστορία των φυλακών στα Βούρλα και ο τρόπος απόδρασης των κρατουμένων μέσω της σήραγγας που διάνοιξαν. Τριάντα τρία χρόνια μετά, οι 17 από τους 27 συμμετέχοντες στην απόδραση συναντιούνται ξανά, στο πλαίσιο του ντοκιμαντέρ, στον ίδιο χώρο των φυλακών, που δεν υπάρχουν πια. Οι τότε δραπέτες αναφέρονται αναλυτικά στα κίνητρα της απόδρασής τους, στη σύλληψη του σχεδίου τους αλλά και στις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες κάτω από τις οποίες υλοποιήθηκε, κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στην έλλειψη οξυγόνου που δημιούργησε τεράστια προβλήματα κατά τη διάρκεια διάνοιξης της σήραγγας. Κατά τη διάρκεια της εκπομπής, μιλούν οι πολιτικοί κρατούμενοι: Γιώργος Χατζηπέτρος, Αριστοτέλης Γεωργούλιας, Κυριάκος Τσακίρης-Ζωγράφος, Ανδρέας Μπαρτζώκας, Στέλιος Πάσιος, Σταύρος Σιδέρης, Σωτήρης Σωτηρόπουλος, Βαρδής Βαρδινογιάννης, Ανδρέας Δελλής, Κώστας Λιναρδάτος, Μιχάλης Κολοκοτρώνης, Περικλής Ροδάκης, Λεωνίδας Τζεφρώνης, Βασίλης Δουκάκης, Κώστας Φίλης, Αλέξανδρος Παπαλεξίου, Γκαστόν Βερναρδής, Βασίλης Κάτρης, Δημήτρης Πανουσόπουλος, Χαράλαμπος Καλατζής, Δημήτρης Μυριανθόπουλος, Αλέξανδρος Παπούλιας, Αλέξανδρος Λογαράς, Παντελής Κιουρτσης, Σταύρος Καρράς, Ζήσιμος Κόκλας, Γιώργος Γεωργίου.
Β’ Μέρος
Στο Β’ μέρος του ντοκιμαντέρ οι μαρτυρίες των τότε πολιτικών κρατουμένων επικεντρώνονται στο γεγονός της απόδρασης το κυριακάτικο μεσημέρι της 17ης Ιουλίου 1955. Σημαντικές είναι οι αφηγήσεις των συμμετεχόντων που αφορούν τη διαμονή τους σε σπίτια όπου θα φιλοξενούνταν μετά την απόδραση, αλλά και τις κακουχίες που υπέστησαν όσοι συνελήφθησαν εκ νέου. Γίνεται αναφορά στους ισχυρούς τριγμούς που προκάλεσε η απόδραση στο πολιτικό σύστημα της εποχής, στην απόδοση ευθυνών από την κυβέρνηση στους δεσμοφύλακες των φυλακών, στο ανθρωποκυνηγητό που εξαπολύθηκε για τη σύλληψη των δραπετών, στην επικήρυξή τους έναντι υψηλού χρηματικού ποσού και, τέλος, στη μεγάλη δίκη των «κατασκόπων» το 1960. Στη διάρκεια της εκπομπής, εκτός από τους συμμετέχοντες στην απόδραση, μιλούν ο Γεώργιος Ράλλης, τότε υπουργός της κυβέρνησης, ο δεσμοφύλακας Σταύρος Μανουσιουδάκης, ο διευθυντής Πληροφοριών της Ασφάλειας Πειραιά το 1955 και επικεφαλής της δίωξης των δραπετών Νικόλαος Παπαναστασίου, ο αντιστράτηγος ε.α., ιδρυτής και αρχηγός της ΚΥΠ μέχρι το 1963 Αλέξανδρος Νάτσινας, ο συνήγορος των δραπετών κατά τη δίκη τους το 1960 Τ. Τζαβέλας καθώς και ο Μανώλης Γλέζος, οι οποίοι σχολιάζουν, από τη δική του σκοπιά ο καθένας, όχι μόνο το ίδιο το γεγονός της απόδρασης και τον αντίκτυπο που είχε, αλλά και το γενικότερο πολιτικό πλαίσιο εντός του οποίου έλαβε χώρα.
Έτος Παραγωγής:
1988
Σκηνοθεσία:
Στέλιος Παυλίδης
Δείτε περισσότερα στο archive.ert.gr