«Καθώς η πόλη μεθάει..τα χάλκινα ωρύονται»
Η περίοδος της Αποκριάς θεωρείται μια περίοδος εκτόνωσης, μια περίοδος όπου η κοινωνία ξεφεύγει από την καθημερινότητα με όχημα τη μεταμφίεση και το γλέντι.
Στην Ελλάδα υπάρχει πληθώρα από αποκριάτικα έθιμα που διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή. Τα έθιμα της Αποκριάς στη Δυτική Μακεδονία, από τα Ραγκουτσάρια στους Φανούς, διατηρούνται ζωντανά ενώ αποτελούν δείγματα της άυλης κληρονομιάς του τόπου. Πρόκειται για ολοζώντανες παραδόσεις που έχουν κληροδοτηθεί από γενιά σε γενιά και αντανακλούν ιστορικές, πολιτικές, κοινωνικές δυναμικές ενώ συχνά έχουν ρίζες στην αρχαιότητα.
Σημαντικοί λαϊκοί μουσικοί, καθημερινά υπαίθρια γλέντια, μασκαρέματα, χοροί και τραγούδια συνθέτουν το σκηνικό της παραδοσιακής Αποκριάς. Η συμμετοχή του κόσμου είναι μαζική και ο ήχος του Καρναβαλιού, ακούγεται παντού: τα χάλκινα!
Για το κλείσιμο της φετινής Αποκριάς, δείτε από το Αρχείο της ΕΡΤ επεισόδιο της σειράς:
ΜΟΥΣΙΚΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ με τίτλο: ΑΠΟΚΡΙΕΣ ΜΕ ΧΑΛΚΙΝΑ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ που καταγράφει με μοναδικό τρόπο τα μουσικά αποκριάτικα έθιμα της περιοχής.
Πρόκειται για σειρά μουσικού ντοκιμαντέρ που διαμεσολαβεί τον διαφορετικό μουσικό ήχο από διάφορες γωνιές της υφηλίου μέσα από τους τηλεοπτικούς δέκτες. Στο επεισόδιο αυτό, ο Λεωνίδας Αντωνόπουλος επισκέπτεται πόλεις και χωριά της περιοχής, συνομιλεί με κατοίκους και μουσικούς και καταγράφει στην κάμερα της εκπομπής τα αποκριάτικα έθιμα και τις παραδοσιακές μουσικές της Δυτικής Μακεδονίας.
Το ταξίδι ξεκινά στην Καστοριά, την επομένη των Θεοφανίων, όπου ο Αντωνόπουλος επισκέπτεται τα Ραγκουτσάρια, το τριήμερο καρναβαλικών εκδηλώσεων που διαρκεί από 6 ως 8 Γενάρη και που αποτελεί αναβίωση των αρχαίων διονυσιακών τελετών. Ανάμεσα στα μπουλούκια των καρναβαλιστών που το καθένα έχει τη δική της μπάντα, ο Αντωνόπουλος συναντά τον Γιάννη Σίσιο, ιστορικό τέχνης που ξεδιπλώνει την ετυμολογία της λέξης «ραγκουτσάρια», ενώ τονίζει το σατιρικό χαρακτήρα των εορτασμών.
Ακολουθώντας τον ήχο των χάλκινων ο Αντωνόπουλος βρίσκεται τώρα στην πόλη της Φλώρινας, όπου συναντά την ιστορική Μπάντα της πόλης, της οικογένειας Βαλκάνη. Ο μαέστρος της μπάντας, Γιώργος Βαλκάνης μιλά για το ρεπερτόριο και για την ανάγκη δημιουργίας της μπάντας από τους ιδρυτές. Ο λαογράφος και εκπαιδευτικός Δημήτρης Μεκάσης ξεδιπλώνει ενδιαφέρουσες ιστορικές πληροφορίες. Το βράδυ ο Αντωνόπουλος επισκέπτεται το χωριό Ξινό Νερό Φλώρινας, όπου απολαμβάνει τοπικές σπεσιαλιτέ και μουσικές από την μπάντα της οικογένειας Τσαμπάζη. Στο χωριό Πέρασμα ο Αντωνόπουλος συναντά τους «Ακρίτες», μπάντα που συνδυάζει την παραδοσιακή μουσική με τα συνθεσάιζερ και τα ηλεκτρικά μπάσα, ενώ συνομιλεί μαζί τους γύρω από αυτόν ακριβώς το συγκερασμό.
Στη συνέχεια η εκπομπή επισκέπτεται τη Μπίτολα (που ονομάζονταν παλιά Μοναστήρι) και ο Αντωνόπουλος συζητά γύρω από τις αλληλεπιδράσεις ντόπιων και Ελλήνων μουσικών. Το απόγευμα της ίδιας μέρας ο Αντωνόπουλος συναντά τον Vevki Amedov, σπουδαίο τοπικό οργανοπαίχτη ενώ ακούει από τη μπάντα του μια διαφορετική ερμηνεία στα «Παιδιά του Πειραιά» του Μάνου Χατζιδάκι.
Ο επόμενος σταθμός στο μουσικό ταξίδι είναι η Έδεσσα, όπου ο Αντωνόπουλος συναντά τη δημοφιλή μπάντα «Χρυσοδάκτυλοι». Συζητά μαζί τους για τις επιρροές τους, το ρεπερτόριό τους, τη μόδα των χάλκινων ενώ απολαμβάνει τη μουσική τους.
Έπειτα η εκπομπή επισκέπτεται τη Σιάτιστα και συναντά την Ορχήστρα Χάλκινων «Παύλος Μελάς». Μαζί τους ο Αντωνόπουλος συζητά για το πώς έφτασαν τα χάλκινα στην περιοχή, ενώ η μπάντα παίζει μουσική σε υπαίθριο χώρο.
Τέλος, ο Αντωνόπουλος μεταβαίνει στα Γρεβενά όπου απολαμβάνει και καταγράφει στην κάμερα την τοπική παράδοση των Φανών, αποκριάτικο έθιμο με τις χαρακτηριστικές φωτιές και τα «ανεκδιήγητα σκωπτικά τραγούδια».
Σκηνοθεσία: Αγγελική Αριστομενοπούλου
Παρουσίαση- έρευνα: Λεωνίδας Αντωνόπουλος
Δείτε περισσότερα στο archive.ert.gr