Ο Αριστόβουλος Μάνεσης, διακεκριμένος πανεπιστημιακός και νομικός έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα στις 2 Αυγούστου 2000. Γεννήθηκε στο Αργοστόλι το 1922, σπούδασε νομική στη Θεσσαλονίκη και συνέχισε τις σπουδές του στην Αμιέν και στη Χαϊδελβέργη. Από το 1953 καταθέτει τη διατριβή του στο Συνταγματικό Δίκαιο και από το 1957 διδάσκει στη νομική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας των συνταγματαρχών εντάσσεται στην αντιδικτατορική οργάνωση «Δημοκρατική Άμυνα» στη Θεσσαλονίκη. Αυτή του η δράση θα επιφέρει τις καθεστωτικές διώξεις, την αποπομπή του από το Πανεπιστήμιο το 1968 και τον εκτοπισμό για μικρό διάστημα στο Λιδωρίκι. Από το 1970 και μέχρι το 1974 αυτοεξορίζεται στο Παρίσι. Με την πτώση της χούντας επιστρέφει στην Ελλάδα και διδάσκει Συνταγματικό Δίκαιο στις Νομικές σχολές Θεσσαλονίκης και Αθήνας, στην Ανωτάτη Σχολή Πολέμου και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η τελευταία διάλεξη του Μάνεση πριν συλληφθεί από τη χούντα το 1968 παραμένει διάσημη και δημοσιεύθηκε στο βιβλίο του «Συνταγματική Θεωρία και Πράξη» με τίτλο «Το τελευταίο μάθημα επί δικτατορίας». Μεταξύ άλλων είπε τότε στους φοιτητές του: «… qui tacet consentire videtur (όπoιoς σιωπά φαίνεται ότι συναινεί), κατά το ρωμαϊκό δίκαιο. Δεν έχω λοιπόν το δικαίωμα να σιωπήσω, αφού σωπαίνοντας θα εμφανιζόμουν ως αποδεχόμενος ή ανεχόμενος τα όσα γίνονται.»
Ο Αριστόβουλος Μάνεσης, ένας από τους κορυφαίους Έλληνες συνταγματολόγους και νομικούς επιστήμονες, ξεχώρισε ως αναλυτής και συγγραφέας συστηματικός, κριτικός και προοδευτικός, αλλά και ως αληθινός δάσκαλος για τους φοιτητές του. Ξεχώρισε επίσης για το πολιτικό του ήθος, την ανδρεία και την προσήλωση στους θεσμούς και στις αξίες της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης, παραμένοντας πάντα κριτικός απέναντι στην εξουσία. Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή την επέτειο από το θάνατο του Αριστόβουλου Μάνεση στις 2 Αυγούστου 2000, παρουσιάζει την εκπομπή:
ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ
Η ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΤΗΣ ΧΟΥΝΤΑΣ (ΑΡΙΣΤΟΒΟΥΛΟΣ ΜΑΝΕΣΗΣ)
Ο διαπρεπής καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, Αριστόβουλος Μάνεσης, εξηγεί το σύμπλεγμα της νομιμότητας που χαρακτήριζε τη χούντα των συνταγματαρχών, η οποία αφού κατέλυσε κάθε νομιμότητα προσπάθησε να φανεί νόμιμη με κάθε τρόπο. Περιγράφει την προσπάθεια του καθεστώτος να επιδιώξει την συγκατάθεση των πολιτών μέσω του συντάγματος, τη λαϊκή συναίνεση ή τουλάχιστον την ανοχή προς αυτήν.
Αναφέρεται στα συντάγματα της δικτατορίας και τον τρόπο που λειτούργησαν χωρίς ποτέ να εφαρμοστούν στο σύνολό τους. Εξηγεί με συνοπτικό τρόπο τα χαρακτηριστικά τους, τις διατάξεις που περιλάμβαναν, τις οργανωτικές τους βάσεις, οι οποίες δεν εφαρμόστηκαν ποτέ, διατηρώντας τελικά την οργανωμένη βία του καθεστώτος και τη βασιλευομένη δημοκρατία, όμως χωρίς βασιλιά και ιδίως χωρίς δημοκρατία. Αναφέρεται και στην προσπάθεια του καθεστώτος, με το δημοψήφισμα για την κατάργηση της βασιλείας τον Ιούλιο του 1973, να διατηρήσει την εξουσία επιδιώκοντας ξανά χωρίς επιτυχία τη νομιμοποίηση και τη λαϊκή του αποδοχή.
Ο Αριστόβουλος Μάνεσης μιλάει και για τη δική του στάση και την ομιλία του στους φοιτητές στη νομική σχολή της Θεσσαλονίκης σε μία από τις πρώτες αντι-δικτατορικές εκδηλώσεις στις 18 Ιανουαρίου του 1968, στην τελευταία του διάλεξη πριν συλληφθεί από τη χούντα.
Σκηνοθεσία: Τάκης Χατζόπουλος
Παραγωγός: Λάκης Παπαστάθης
Πρώτη τηλεοπτική προβολή: 17 Νοεμβρίου 1982
Δείτε περισσότερα στο https://archive.ert.gr/