Ζωγράφος, αγιογράφος και λογοτέχνης, γεννημένος το 1896 στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας, ο Φώτης Κόντογλου υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της νεοελληνικής πνευματικής ζωής του 20ου αιώνας και από τους κυριότερους εκπροσώπους της «Γενιάς του ‘30». Αφιερώθηκε στη βυζαντινή ζωγραφική, αγιογράφησε πολλές εκκλησίες-μεταξύ των οποίων και τον ναό της Παναγίας Καπνικαρέας στην Αθήνα- φιλοτέχνησε πολλές φορητές εικόνες, καθώς και τις τοιχογραφίες του Δημαρχείου της Αθήνας, ενώ ασχολήθηκε ακόμη, με την εικονογράφηση βιβλίων. Με το ζωγραφικό του έργο επηρέασε σημαντικά τη νεότερη εκκλησιαστική ζωγραφική, ενώ παράλληλα σημαντική ήταν η προσφορά του στα ελληνικά γράμματα, με έργα που υμνούν μέσα από την ιδιαίτερη γραφή του την ορθοδοξία, την ελληνική παράδοση, το ελληνικό τοπίο. Ο Φώτης Κόντογλου έφυγε από τη ζωή στις 13 Ιουλίου 1965.
Πενήντα εννέα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τον θάνατο του Φώτη Κόντογλου. Το Αρχείο της ΕΡΤ προτείνει ένα επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ του Γ.Σμαραγδή «Η δε πόλις ελάλησεν», αφιερωμένο στον Φώτη Κόντογλου και το Ναύπλιο, όπως παρουσιάζεται στο λογοτεχνικό του έργο «Ταξείδια», ένα από τα πρώτα του πεζογραφήματα. «Θέλησα να πω τα όσα είδα στα μέρη που ‘λαχε να πάγω και το τι διαλογίστηκα πατώντας σε χώματα που βγαίνει ο ήλιος και πάλι βασιλέυει δίχως να το θυμηθεί άνθρωπος ζωντανός». Ο Κόντογλου προσεγγίζει το Ναύπλιο με μια ιδιότυπα ματιά, που αποπνέει ρωμιοσύνη, πίστη και αίσθημα, όπως υπογραμμίζεται στην καταχώρηση της πρώτης τηλεοπτικής προβολής της εκπομπής στο περιοδικό Ραδιοτηλεόραση (Ραδιοτηλεόραση, τ.1045, 24 Φεβρουαρίου-2 Μαρτίου 1990).
Η ΔΕ ΠΟΛΙΣ ΕΛΑΛΗΣΕΝ
ΝΑΥΠΛΙΟ – ΦΩΤΗΣ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ
H σειρά «Η δε πόλις ελάλησεν» αφιερώνει κάθε επεισόδιό της σε μια περιοχή της Ελλάδας, παρουσιάζοντάς την μέσα από τα μάτια ενός δημιουργού που εμπνεύστηκε από αυτή ή αφιέρωσε το έργο του σε αυτή. Το συγκεκριμένο επεισόδιο είναι αφιερωμένο στο Ναύπλιο, μέσα από το έργο του Φώτη Κόντογλου.
Η κάμερα της εκπομπής περιηγείται στην πόλη του Ναυπλίου. Προβάλλονται τα σημαντικότερα τοπόσημα της πόλης, ο βράχος της Ακροναυπλίας, το Μπούρτζι που δεσπόζει στο νησάκι των Αγίων Θεοδώρων, η Αρβανιτιά. Ο Βασίλης Διαμαντόπουλος και ο Γρηγόρης Βαλτινός διαβάζουν αποσπάσματα από τις ενότητες «Τ’ Ανάπλι» και «Το Παλιμίδι» του πεζογραφήματος «Ταξείδια» του Φώτη Κόντογλου. Οι εικόνες της πόλης του Ναυπλίου και η γεμάτη λυρισμό περιγραφή του συγγραφέα για το Ναύπλιο, επενδύονται με τη μουσική της Ελένης Καραΐνδρου.
Σενάριο – Σκηνοθεσία:
Γιάννης Σμαραγδής
Μουσική: Ελένη Καραΐνδρου
Μοντάζ: Αρ.Καρύδης Fuchs
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Νίκος Σμαραγδής-Κώστας Πάλμας
Έτος παραγωγής: 1989
Προβολή: 02/03/1990