Ο Γιώργος Τζαβέλλας, σκηνοθέτης, σεναριογράφος αλλά και και θεατρικός συγγραφέας, γεννήθηκε στην Αθήνα σαν σήμερα στις 10 Αυγούστου 1916. Πρωτοπόρος σκηνοθέτης του ελληνικού μεταπολεμικού κινηματογράφου, συνέβαλλε αποφασιστικά στην εξέλιξη του σινεμά στη χώρα μας. «Τα Χειροκροτήματα» (1944), η πρώτη τεχνικά και δραματουργικά άρτια ελληνική ταινία, γυρίστηκε μέσα στην Κατοχή, και αποτελεί τη μοναδική καταγραφή σε φιλμ του Αττίκ λίγο πριν το θάνατό του. Ο θρυλικός «Μεθύστακας» (1950) με τον Ορέστη Μακρή, αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες εμπορικές επιτυχίες του ελληνικού κινηματογράφου, ενώ με την ταινία του 1952 «Η Αγνή του λιμανιού», με πρωταγωνιστές την Ελένη Χατζηαργύρη και τον Αλέκο Αλεξανδράκη, χαρακτηρίζεται ως ο πιο αυθεντικός εκπρόσωπος του νεορεαλισμού στην Ελλάδα. Στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου έχει μείνει και η σπουδαία “Κάλπικη λίρα”, η πρώτη μεγάλη διεθνής επιτυχία. Σκηνοθέτησε συνολικά μόλις 12 ταινίες, οι περισσότερες από τις οποίες θεωρούνται από τις σημαντικότερες του ελληνικού κινηματογράφου: «Μαρίνος Κονταράς» (1948), «Ο Μεθύστακας» (1950), «Η Αγνή του λιμανιού» (1952), «Το Σοφεράκι»(1953), «Η Κάλπικη λίρα» (1955), «Μια ζωή την έχουμε» (1958), «Αντιγόνη» (1961), «Η δε Γυνή να Φοβείται τον Άντρα» (1965). Ο Γιώργος Τζαβέλλας έφυγε από τη ζωή στις 18 Οκτωβρίου 1976.
Με αφορμή την επέτειο γέννησης του κορυφαίου σκηνοθέτη, το Αρχείο της ΕΡΤ προτείνει ένα επεισόδιο της σειράς εκπομπών «΄Ερωτας των πρώτων πλάνων» που παρουσιάζει ο Ιάσωνας Τριανταφυλλίδης, στο οποίο περιλαμβάνονται μαρτυρίες σημαντικών ανθρώπων του κινηματογράφου που συνεργάστηκαν μαζί του.
Ο ΕΡΩΤΑΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΠΛΑΝΩΝ
ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΑΒΕΛΛΑΣ
Στο επεισόδιο αυτό της σειράς ντοκιμαντέρ που σκιαγραφεί προσωπικότητες Ελλήνων σκηνοθετών και καταγράφει την προσφορά τους στο χώρο της κινηματογραφικής δημιουργίας, ο δημοσιογράφος Ιάσωνας Τριανταφυλλίδης παρουσιάζει τη ζωή και το έργο του σκηνοθέτη Γιώργου Τζαβέλλα.
Αναφέρονται βιογραφικά στοιχεία του καλλιτέχνη και παρουσιάζεται το σκηνοθετικό του έργο με ιδιαίτερες αναφορές σε κάθε ταινία του. Επίσης γίνεται ειδική μνεία στο μεγάλο έρωτα του σκηνοθέτη με τη γυναίκα του Μήλια. Ηθοποιοί όπως η Μάρω Κοντού, η Σπεράντζα Βρανά, ο Νίκος Ρίζος, η Ελένη Χατζηαργύρη και ο σκηνοθέτης Νέστορας Μάτσας μιλούν για το χαρακτήρα του, το έργο του και αφηγούνται αναμνήσεις τους από τη συναναστροφή μαζί του καθώς και τη συνεργασία τους στα γυρίσματα ταινιών. Κατά τη διάρκεια της εκπομπής προβάλλονται πλάνα από τις ταινίες του σκηνοθέτη, αλλά και φωτογραφικό υλικό.
Παρουσιάζεται η ζωή του Γιώργου Τζαβέλλα με αναφορές στην καταγωγή του, στην οικογένειά του, στη γνωριμία του με τον Νίκο Τσιφόρο, στο πρώτο του θεατρικό έργο με τίτλο «Ο Κλέφτης Της Καρδιάς Μου», αλλά και στο θαυμασμό που έτρεφε για τον Τσάρλι Τσαπλιν. Περιγράφεται η περίοδος μετά τον Β’ ΠΠ κατά την οποία γύρισε την πρώτη του ταινία με τίτλο «Τα Χειροκροτήματα» στην οποία συνεργάστηκε με τον Αττίκ και χάρη σε αυτή έχουμε μερικές από τις σπάνιες, αν όχι μοναδικές, κινούμενες εικόνες του εν λόγω καλλιτέχνη. Ο σκηνοθέτης Νέστορας Μάτσας μιλά για την ταινία του Γιώργου Τζαβέλλα «Πρόσωπα Λησμονημένα», αλλά και για το έργο του σκηνοθέτη γενικότερα. Ακολούθως παρουσιάζεται η ιστορική-επική ταινία του σκηνοθέτη με τίτλο “Μαρίνος Κοντάρας” στην οποία πρωταγωνίστησε ο Μάνος Κατράκης.
Στη συνέχεια σχολιάζεται η θετική πορεία που ακολούθησαν στο εξωτερικό οι ταινίες του Τζαβέλλα, αλλά και η μεγάλη κινηματογραφική επιτυχία του «Ο Μεθύστακας» με πρωταγωνιστή τον εξαιρετικό Ορέστη Μακρή. Ο Ν. Ματσας και ο Νίκος Ρίζος μιλούν για την ταινία «Ο Μεθύστακας» και για την προσωπικότητα του Γ. Τζαβελλα. Ακολουθούν αναφορές στις τρεις ταινίες «Η Αγνή Του Λιμανιού», «Ο Γρουσούζης» και «Το Σοφεράκι». Η ηθοποιός Ελένη Χατζηαργύρη μιλά για τη συνεργασία τους στην “Αγνή Του Λιμανιού”, αλλά και για την προσωπικότητα του σκηνοθέτη. Η ηθοποιός Σπεράντζα Βρανά μιλά για τη γνωριμία της αλλά και για τη συνεργασία της με τον Τζαβέλλα στην «Κάλπικη λίρα», την πρώτη ολοκληρωμένη ελληνική σπονδυλωτή ταινία, για τους συντελεστές αλλά και για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε ο σκηνοθέτης στην διάρκεια της παραγωγής της. Αντίστοιχα παρουσιάζεται η ταινία «Μια ζωή την έχουμε». Ο Ιάσων Τριανταφυλλίδης εξηγεί πώς το συγκεκριμένο έργο είχε γραφτεί για να πρωταγωνιστήσουν η Αλίκη Βουγιουκλάκη και ο Βασίλης Λογοθετίδης, αλλά για συγκυριακούς λόγους επιλέχθηκαν κάποιοι άλλοι ηθοποιοί.
Αντίστοιχα σχολιάζει την κινηματογραφική μεταφορά της αρχαίας τραγωδίας «Αντιγόνη» που πραγματοποίησε ο Τζαβέλλας, κάνει λόγο για την αξία του έργου και εξηγεί την παράλληλη πορεία της ταινίας με την «Ηλέκτρα» του Μιχάλη Κακογιάννη. Η ηθοποιός Μάρω Κοντού μιλά για τη σπουδαιότητα του χαρακτήρα του Γιώργου Τζαβέλλα κι αναφέρεται στη συνεργασία τους στην τελευταία του ταινία «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα» ενώ ξετυλίγει στην κάμερα τις αναμνήσεις της από τα γυρίσματα της ταινίας.
Έτος παραγωγής: 1997
Σκηνοθεσία: Πάνος Κέκας
Δείτε περισσότερα στο archive.ert.gr