Συμπληρώνονται φέτος 100 χρόνια από την έναρξη της ”Δίκης των Έξι’’ η οποία ξεκίνησε σαν σήμερα, στις 31 Οκτωβρίου του 1922, στην Παλαιά Βουλή στον απόηχο της Μικρασιατικής Καταστροφής. Η συγκεκριμένη δίκη αφορούσε την απαγγελία κατηγοριών εναντίον των πρωταίτιων της Μικρασιατικής Καταστροφής από έκτακτο στρατοδικείο, που συγκρότησαν ο Νικόλαος Πλαστήρας και ο Στυλιανός Γονατάς, οι βενιζελικοί αξιωματικοί και επικεφαλείς της λεγόμενης ”Επανάστασης’’ του 1922 που είχε εκδηλωθεί τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους.
Στο εδώλιο κάθισαν επτά πολιτικοί και ένας στρατιωτικός, από τους οποίους οι έξι καταδικάσθηκαν σε θάνατο και εκτελέσθηκαν. Ειδικότερα, δικάστηκαν ως υπαίτιοι της Μικρασιατικής Καταστροφής ο Γεώργιος Χατζανέστης, διοικητής της στρατιάς της Μικράς Ασίας, ο Δημήτριος Γούναρης, πρώην πρωθυπουργός, οι στρατιωτικοί Μιχαήλ Γούδας και Ξενοφών Στρατηγός, οι πρώην πρωθυπουργοί Νικόλαος Στράτος και Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, και οι ο υπουργοί επί των στρατιωτικών και εξωτερικών στην κυβέρνηση Γούναρη Νικόλαος Θεοτόκης και Γεώργιος Μπαλτατζής. Από τους οκτώ κατηγορούμενους οι έξι καταδικάστηκαν σε θάνατο με την απόφαση που αναγγέλθηκε στις 15 Νοεμβρίου. Η εκτέλεσή τους θεωρείται πως ήταν μια προσπάθεια εκτόνωσης της λαϊκής οργής για τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει το επεισόδιο «Η Δίκη των Έξι» της σειράς ιστορικών ντοκιμαντέρ «Στο χώρο της Ιστορίας», παραγωγής 1990.
ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ ΕΞΙ
Η σειρά ιστορικών ντοκιμαντέρ «Στο χώρο της ιστορίας» παρουσιάζει πτυχές της ιστορίας του ελληνικού κράτους από την ίδρυσή του ως το 1923, ανιχνεύοντας τους παράγοντες διαμόρφωσης της εθνικής και κοινωνικής συνείδησης. Στο συγκεκριμένο επεισόδιο παρουσιάζεται η Δίκη των Έξι.
Αρχικά, γίνεται ευρεία αναφορά στα πολιτικά γεγονότα που ακολούθησαν τη Μικρασιατική Καταστροφή το φθινόπωρο του 1922. Περιγράφεται ο σχηματισμός κυβέρνησης από τους βενιζελικούς Ζαΐμη και Κροκιδά, η έξωση του Βασιλιά Κωνσταντίνου Α’, οι διπλωματικοί χειρισμοί των Μεγάλων Δυνάμεων, η πλωτή διάσκεψη των Μουδανιών καθώς και η εκκένωση της Ανατολικής Θράκης. Ακόμη, γίνεται λόγος για την έξοδο του Ελληνικού στρατού από την Ανατολική Θράκη μαζί με πρόσφυγες από την περιοχή.
Επιπλέον, γίνεται λόγος για τη θύελλα αντιδράσεων που προκλήθηκε από την αποχώρηση του στρατού από τη Θράκη ξεσήκωσε. Αναλυτικά παρουσιάζεται το χρονικό της σύλληψης και της απαγγελίας κατηγοριών εναντίον των υπαιτίων της Μικρασιατικής καταστροφής (Δ. Γούναρη, Π. Πρωτοπαπαδάκη, Ν. Στράτου, Γ. Μπαλτατζή, Ν. Θεοτόκη, Γ. Χατζηανέστη, Μ. Γούδας, Ξ. Στρατηγού). Γίνεται λόγος για τις λεπτομέρειες της δίκης και αναφορά στους μάρτυρες κατηγορίας και υπεράσπισης. Ταυτόχρονα, υπάρχει αναφορά για τη Διάσκεψη στη Λωζάνη και για τον σχηματισμό κυβέρνησης υπό το Στυλιανό Γονατά. Στο τρίτο μέρος του επεισοδίου αναλύεται η διαδικασία προς την εκτέλεση της καταδικαστικής απόφασης και το παρασκήνιο των διαβουλεύσεων. Τέλος, τονίζεται πως η εκτέλεση των Έξι εκτόνωσε την κοινωνική αγανάκτηση για τη Μικρασιατική καταστροφή.
Κατά τη διάρκεια της εκπομπής προβάλλεται πλούσιο οπτικοακουστικό και φωτογραφικό αρχειακό υλικό.
Έτος παραγωγής: 1990
Σενάριο-σκηνοθεσία: Διονύσης Γρηγοράτος
Επιστημονικός σύμβουλος: Άλκης Ρήγος
Αφήγηση: Αντώνης Βλησίδης
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr