Μισός αιώνας έχει περάσει από την εξέγερση του Πολυτεχνείου μεταξύ 14ης και 17ης Νοέμβριου του 1973, γεγονότα που σηματοδότησαν μια μαζική αντιδικτατορική διαμαρτυρία. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου κατεστάλη βίαια από τη χούντα των συνταγματαρχών με την επίθεση του στρατού και της αστυνομίας και την είσοδο του άρματος στο χώρο του Πολυτεχνείου, τις δολοφονίες, τους τραυματισμούς, τις συλλήψεις και βασανισμούς φοιτητών και πολιτών και την επιβολή στρατιωτικού νόμου για τη χώρα. Όμως το μήνυμα του Πολυτεχνείου, η συμμετοχή και η θυσία των ανθρώπων που βρέθηκαν εκεί κλόνισε συθέμελα το δικτατορικό καθεστώς και άφησε μια σημαντική παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές, ενώ το ίδιο το γεγονός της εξέγερσης του Πολυτεχνείου αποτελεί την κορυφαία εκδήλωση αντιδικτατορικής δράσης. Το Αρχείο της ΕΡΤ στο πλαίσιο της επετείου για τα 50 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου παρουσιάζει μια σειρά από αφιερώματα με το γενικό τίτλο «Εδώ Πολυτεχνείο, 1973-2023». Περιλαμβάνονται αποσπάσματα από εκπομπές της ΕΡΤ και αρχειακό οπτικοακουστικό υλικό από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 και μέχρι τη δεκαετία του 2000 με σημαντικές μαρτυρίες ανθρώπων που πρωταγωνίστησαν στα γεγονότα εκείνων των ημερών, σημαντικών μορφών των γραμμάτων και των τεχνών, συγγενών των ανθρώπων που χάθηκαν και θυσιάστηκαν, καθώς και μοναδικό φωτογραφικό και ραδιοφωνικό αρχειακό υλικό από τους θησαυρούς του Αρχείου της ΕΡΤ.
Στις 14 Νοεμβρίου 1973 οι φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφάσισαν αποχή από τα μαθήματα και ξεκίνησαν διαδηλώσεις εναντίον του στρατιωτικού καθεστώτος. Είχαν προηγηθεί τα γεγονότα του Πολυτεχνείου και κυρίως της Νομικής τον Φεβρουάριο της ίδιας χρονιάς, με τις διαδηλώσεις των φοιτητών για την προάσπιση των ακαδημαϊκών ελευθεριών και του πανεπιστημιακού άσυλου και την παύση των αυταρχικών επεμβάσεων του καθεστώτος στον φοιτητικό συνδικαλισμό με υποχρεωτικές στρατεύσεις εκλεγμένων φοιτητών και επιβολή μη εκλεγμένων σε θέσεις ηγεσίας των φοιτητικών συλλόγων. Οι φοιτητές αποφασίζουν το βράδυ της ίδιας μέρας την κατάληψη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου επί της οδού Πατησίων, η οποία κλιμακώθηκε και σύντομα ενισχύθηκε από πολίτες, εργάτες, και αγρότες.
Το πρώτο αφιέρωμα του Αρχείου της ΕΡΤ για την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου επικεντρώνεται στο ρόλο του ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου, πώς στήθηκε αυτός από τους φοιτητές, ποιος λόγος αρθρώθηκε μέσα από τις εκπομπές του και με ποιόν τρόπο συνέβαλε στην εξέλιξη της εξέγερσης των φοιτητών σε μια μαζική λαϊκή διαμαρτυρία κατά του δικτατορικού καθεστώτος. Από την Τετάρτη 15 Νοεμβρίου 1973, το βράδυ ξεκίνησε η λειτουργία του ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου, του οποίου ο πομπός κατασκευάστηκε στα εργαστήρια της σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και εκφωνητές του σταθμού ήταν η Τώνια Μοροπούλου, η Μαρία Δαμανάκη, ο Δημήτρης Παπαχρήστος και ο Μίλτος Χαραλαμπίδης.
Από την εκπομπή «Ρεπόρτερς», παραγωγής 1983 και με τίτλο «Πολυτεχνείο». Ο Δημήτρης Χατζησωκράτης μέλος της συντονιστικής επιτροπής κατάληψης του Πολυτεχνείου, περιγράφει την κινητοποίηση των φοιτητών την Τετάρτη το απόγευμα, την οργάνωση της κατάληψης και την οχύρωση του χώρου
Από την εκπομπή «Αφιέρωμα στον Ραδιοφωνικό Σταθμό του Πολυτεχνείου», παραγωγής 1984 και σε σκηνοθεσία Λάμπρου Παπαδημητράκη, η Τώνια Μοροπούλου εκφωνήτρια του σταθμού και μέλος της συντονιστικής επιτροπής κατάληψης του Πολυτεχνείου, περιγράφει τα βήματα για την κατασκευή και τη λειτουργία του ραδιοσταθμού του Πολυτεχνείου.
Από την εκπομπή «Αναζητώντας τη χαμένη εικόνα» και το επεισόδιο με τίτλο «Ημέρες Πολυτεχνείου», παραγωγής 1994 και σε σκηνοθεσία Λάκη Παπαστάθη, παρακολουθούμε πλάνα γύρω και μέσα από το Πολυτεχνείο αλλά και ηχητικό ντοκουμέντο από τις εκπομπές του ραδιοφωνικού σταθμού όπου η Μαρία Δαμανάκη και η Τώνια Μοροπούλου απευθύνουν κάλεσμα των φοιτητών σε μαθητές και πολίτες.
Από την εκπομπή «Αφιέρωμα στον Ραδιοφωνικό Σταθμό του Πολυτεχνείου», παραγωγής 1984 και σε σκηνοθεσία Λάμπρου Παπαδημητράκη, ο Δημήτρης Παπαχρήστος εκφωνητής του σταθμού και μέλος της συντονιστικής επιτροπής κατάληψης του Πολυτεχνείου, μιλάει για το ρόλο του σταθμού, τον λόγο που αρθρώθηκε μέσα από τις εκπομπές του.
Από την εκπομπή «Τέχνη και Πολιτισμός» και το επεισόδιο με τίτλο «Γιάννης Ρίτσος – Ρίζες» από την ΕΡΤ-2, απόσπασμα με τον Γιάννη Ρίτσο να μιλάει για την μελοποιημένη του ποίηση και τον ρόλο που έπαιξαν τα τραγούδια του M. Θεοδωράκη όπως αυτά ακούστηκαν από το ραδιοφωνικό σταθμό του Πολυτεχνείου.
Από τη ραδιοφωνική εκπομπή “Έξω από την πύλη, μαρτυρίες για το Πολυτεχνείο” (1982) σε επιμέλεια του Μιχάλη Γεράκη, ένα αφιέρωμα για τα 9 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, ακούμε τη μαρτυρία του Χρήστου Αναστασόπουλου, οδηγού τρόλεϊ, σχετικά με τη συμμετοχή του ίδιου αλλά και άλλων συναδέλφων του στα γεγονότα αυτά.
Φωτογραφικό υλικό από τη συλλογή του Αρχείου της ΕΡΤ του φωτορεπόρτερ του Associated Press Αριστοτέλη Σαρρηκώστα από την πρώτη μέρα της εξέγερσης (14 Νοεμβρίου 1973). Βλέπουμε τους φοιτητές να αρχίζουν να συγκεντρώνονται μέσα και έξω από το Πολυτεχνείο και να φωνάζουν συνθήματα με σηκωμένες τις γροθιές τους, να εμφανίζονται τα πρώτα συνθήματα στα κάγκελα του περιβάλλοντος χώρου καθώς και τον εισαγγελέα υπηρεσίας να προσπαθεί να πείσει τους φοιτητές να αποχωρήσουν.
Τεκμηρίωση φωτογραφικού υλικού: Αγγελική Σαπλαούρα
Μπορείτε να περιηγηθείτε στην επετειακή ιστοσελίδα ΕΔΩ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ 1973-2023
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr