Πενήντα χρόνια πριν, το καλοκαίρι του 1974 – το καλοκαίρι της εισβολής των Τούρκων στην Κύπρο και της πτώσης της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών και της Μεταπολίτευσης – το θρυλικό Ελεύθερο Θέατρο παρουσίαζε στο Άλσος Παγκρατίου την παράσταση ”Μια ζωή Γκόλφω” βασισμένη στο ομότιτλο έργο του Σπυρίδωνος Περεσιάδη. Το Ελεύθερο Θέατρο συγκροτήθηκε τον Ιούνιο του 1970 από σπουδαστές της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου και το πρώτο έργο που παρουσίασε ήταν ”Η Όπερα του Ζητιάνου” του John Gay, σε σκηνοθεσία Γιώργου Μιχαηλίδη, τον Σεπτέμβριο του ’70 στο Θέατρο Βέμπο. Ακολούθησαν σειρά παραστάσεων με κορυφαία την επιθεώρηση ”…Και Συ χτενίζεσαι” το καλοκαίρι του 1973 στο Άλσος Παγκρατίου. Στην συγκεκριμένη παράσταση οι συντελεστές του Ελεύθερου Θεάτρου ανέτρεψαν μερικούς πολύ βασικούς κανόνες της επιθεώρησης και μέσα από έξυπνα και καυστικά κείμενα που λογοκρίθηκαν αυστηρά από τη Χούντα, κατάφεραν να περάσουν πληθώρα αντιδικτατορικών μηνυμάτων.
Το καλοκαίρι του 1974 οι συντελεστές του Ελεύθερου Θεάτρου παρουσίασαν τη ”Γκόλφω” του Σ. Περεσιάδη με μια ανατρεπτική και σύγχρονη προσέγγιση. Ειδικότερα, η ”Γκόλφω” είναι ένα θεατρικό έργο συνδεδεμένο με την ιστορική παράδοση των μπουλουκιών, σχεδόν ταυτισμένο την ελληνική θεατρική ζωή των αρχών του 20ου αιώνα. Το Ελεύθερο Θέατρο επέλεξε να μεταφέρει την πλοκή της ιστορίας από ένα ορεινό χωριό της ελληνικής επαρχίας, σε μια εργατική συνοικία, μετατρέποντας την Γκόλφω από απλή χωριατοπούλα σε εργάτρια. Παράλληλα, ο θίασος κατά τη διάρκεια της παράστασης χρησιμοποίησε αποσπάσματα από την ταινία της Finos Films του 1954 (σκηνοθεσία Ορέστη Λάσκου, με τους Α. Βαλάκου, Ν. Καζή, Γ. Γληνό, κ.ά.) και μία μικρή κινηματογραφική ταινία που γυρίστηκε ειδικά για τις ανάγκες της παράστασης σε σκηνοθεσία Λάκη Παπαστάθη.
Στην παράσταση του Ελεύθερου θεάτρου πρωταγωνιστούσαν με αλφαβητική σειρά οι: Κώστας Αρζόγλου, Γιώργος Κοτανίδης, Ντίνος Λύρας, Υβόννη Μαλτέζου, Αθηνά Μποντζίδου, Τζία Νασιώτου, Άννα Παναγιωτοπούλου, Γιώργος Σαμπάνης, Διάνα Σιμοπούλου, Νίκος Σκυλοδήμος, Σμαράγδα Σμυρναίου, Σταμάτης Φασουλής και Μηνάς Χατζησάββας και η σκηνοθεσία της παράστασης έγινε συλλογικά από όλα τα μέλη της ομάδας του Ελεύθερου θεάτρου, τα σκηνικά και τα κοστούμια ήταν του Μήτσου Μητσομπούνη και η μουσική σύνθεση του Γιώργου Παπαδάκη. Η παράσταση σημείωσε ιδιαίτερη εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία.
Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει το επεισόδιο ”Ελεύθερο Θέατρο” της σειράς ”Αναζητώντας τη Χαμένη Εικόνα’’ παραγωγής 1994, σε έρευνα -σκηνοθεσία Λάκη Παπαστάθη.
ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΧΑΜΕΝΗ ΕΙΚΟΝΑ
ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΘΕΑΤΡΟ
Η σειρά ντοκιμαντέρ ”Αναζητώντας τη Χαμένη Εικόνα” παρουσιάζει μια ανθολογία σπάνιου κινηματογραφικού αρχειακού υλικού χωρισμένου σε θεματικές που αφορούν σε σημαντικά ιστορικά γεγονότα της Ελλάδας του 20ού αιώνα, προσωπικότητες της πολιτικής ζωής, καλλιτέχνες και αστικά τοπία όπως αυτά καταγράφηκαν από τον κινηματογραφικό φακό κατά την πάροδο των ετών. Το επεισόδιο αυτό προβάλλει αποσπάσματα κινηματογραφικών λήψεων με θέμα τη δραστηριότητα του Ελεύθερου Θεάτρου τη δεκαετία του 1970.
Ειδικότερα, στο παραπάνω επεισόδιο περιλαμβάνονται αποσπάσματα από την παράσταση “Μια ζωή Γκόλφω” του 1974 και ειδικά η προβολή της κινηματογραφημένης σκηνής του χωρισμού της ”Γκόλφως” (Σμαράγδα Σμυρναίου) με τον ”Τάσο”(Κώστας Αρζόγλου). Η συγκεκριμένη σκηνή γυρίστηκε στα Άσπρα Χώματα σε σκηνοθεσία Λάκη Παπαστάθη και προβαλλόταν σε ειδικό κινηματογραφικό πανί που βρισκόταν πάνω στην σκηνή του θεάτρου του Άλσους Παγκρατίου. Παράλληλα, παρεμβάλλονται πλάνα από την κινηματογραφική ταινία του 1953 σε σκηνοθεσία Ορέστη Λάσκου με την Αντιγόνη Βαλάκου και τον Νίκο Καζή.
Ακολουθεί απόσπασμα από διαφημιστικό φιλμ της παράστασης “Τυχοδιώκτης” με τον ηθοποιό Νίκο Σκυλοδήμο, που ανέβηκε κατά την περίοδο 1974-1975 από το Ελεύθερο Θέατρο στο θέατρο Βρετάνια. Αμέσως μετά, προβάλλονται αποσπάσματα από τις πρόβες του Ελεύθερου Θεάτρου στο ανοιχτό θέατρο στο Άλσος Παγκρατίου και την παράσταση “Το τραμ το τελευταίο”. Προβάλλονται αποσπάσματα από τα θεατρικά νούμερα της παράστασης και παρεμβάλλονται συνεντεύξεις των ηθοποιών (μεταξύ των οποίων ο Σταμάτης Φασουλής, ο Κώστας Αρζόγλου, η Άννα Παναγιωτοπούλου και η Υβόννη Μαλτέζου) οι οποίοι μιλούν για τους ρόλους τους, τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν ως θίασος και τις αναφορές από τη δεκαετία του 1950.
Έτος παραγωγής: 1994
Έρευνα-σκηνοθεσία: Λάκης Παπαστάθης
Κείμενα: Μαριάννα Κούταλου
Ιστορικός σύμβουλος: Γιώργος Ζεβελάκης