Σαν σήμερα, εκατό χρόνια πριν, η Σμύρνη, η σπουδαία μητρόπολη του ελληνισμού της Μικράς Ασίας, ήταν παραδομένη στις φλόγες. Οι Έλληνες και οι Αρμένιοι της πόλης βίωναν φρικιαστικές στιγμές στα χέρια των Τσετών και των ατάκτων του τουρκικού στρατού. Ο Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος κατακρεουργήθηκε από το πλήθος ενώ όσες δεκάδες χιλιάδες Έλληνες κάτοικοι δεν σφαγιάστηκαν, προσπαθούσαν να διεκπεραιωθούν στα πλοία των Ξένων Δυνάμεων για να σωθούν.
Οι τουρκικές θηριωδίες εντείνονταν. Αμερικανοί και Ευρωπαίοι περιηγητές και απεσταλμένοι πρεσβειών, αυτόπτες μάρτυρες των φρικτών συμβάντων περιγράφουν στα απομνημονεύματά τους σκηνές φρίκης, όπως μαζικές εκτελέσεις, σφαγές, πυρπολήσεις κτιρίων, νοσοκομείων και ορφανοτροφείων, κακοποιήσεις γυναικών και πολυήμερη λεηλασία των χριστιανικών συνοικιών της πόλης. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι που γλίτωσαν από την σφαγή πήραν το δρόμο της προσφυγιάς, φθάνοντας με δυσκολία στα λιμάνια των ελληνικών νησιών του Βορειοανατολικού Αιγαίου, του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης.
Το Αρχείο της ΕΡΤ, στα πλαίσια των εκδηλώσεων μνήμης για την συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, παρουσιάζει το ντοκιμαντέρ ”Προσφυγική Ελλάδα”, παραγωγής 2002, σε σενάριο-σκηνοθεσία Βαγγέλη Σερντάρη.
ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ
Το ντοκιμαντέρ ”Προσφυγική Ελλάδα”, παραγωγής 2002, παρακολουθεί την πορεία των Μικρασιατών προσφύγων μετά την Καταστροφή το 1922 οι οποίοι περιγράφουν τις τεράστιες δυσκολίες που αντιμετώπισαν κατά τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασής τους στην Ελλάδα.
Ειδικότερα, πρόσφυγες πρώτης και δεύτερης γενιάς καταθέτουν την προσωπική τους μαρτυρία από τα γεγονότα της Καταστροφής του 1922, τις αγωνιώδεις προσπάθειες για διάσωση, τις σκηνές πανικού που εκτυλίχθηκαν στο λιμάνι της Σμύρνης και τις περιπέτειές τους μέχρι την επιβίβαση στα πλοία που θα τους μετέφεραν στην Ελλάδα. Ακολουθεί αναφορά στην υποδοχή και την εχθρική αντιμετώπιση που τους επιφυλάχθηκε στην Ελλάδα από τον ντόπιο πληθυσμό, στις κακουχίες που πέρασαν, καθώς και στη Συνθήκη της Λωζάννης το 1923 που πολλαπλασίασε τον αριθμό των προσφύγων και όξυνε ακόμα περισσότερο το πρόβλημα της στέγασής τους.
Ακόμη, στα πλαίσια της εκπομπής γίνεται λόγος για την Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων (ΕΑΠ) που συστήθηκε το 1923 με σκοπό να επιλυθεί το πρόβλημα της εγκατάστασης και στέγασής τους. Παράλληλα επισημαίνεται η μεγάλη συμβολή των Μικρασιατών προσφύγων στην αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής στον ελλαδικό χώρο μέσω των επιχειρήσεων ταπητουργίας και κλωστοϋφαντουργίας που έστησαν, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία και το επιχειρηματικό τους πνεύμα. Τέλος θίγεται το θέμα των αποζημιώσεων τις οποίες δικαιούνταν από τις διεθνείς συμβάσεις αλλά που δεν καταβλήθηκαν ποτέ πλήρως.
Έτος παραγωγής: 2002
Σενάριο-Σκηνοθεσία: Βαγγέλης Σερντάρης
Ιστορικός σύμβουλος: Γιωργός Γιαννακόπουλος
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr